«سالمندان بهدلیل عواملی مانند شیوع بالای بیماریهای مزمن، کاهش مکانیسمهای حفاظتی فیزیولوژیکی و انزوای اجتماعی، در برابر اثرات نامطلوب بهداشتی تغییرات اقلیمی، دگرگونیهای ناگهانی دمای محیط و آلودگی هوا آسیبپذیر هستند.» این مطلب را دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماریهای عفونی کشور بیان میکند. او معتقد است که آلایندههای متعددی وجود دارند که بهعنوان عوامل اصلی بروز بیماری در انسان شناخته میشوند. این آلایندهها وارد سیستم تنفسی شده و میتوانند موجب بروز بیماریهای تنفسی و قلبی-عروقی شوند. این تاثیرات بیشتر از همه، سالمندان را تحت تاثیر قرار میدهد.
یک آلودگی و چند بیماری
متخصصین طب سالمندی از فعل و انفعالات متعددی در بدن سالمندان و در مواجهه با آلودگی هوا میگویند. از نظر آنها، آلودگی هوا باعث کاهش عملکرد ریه، افزایش فشارخون و سایر علائم قلبی ــ عروقی و تنفسی میشود که به اختلال در ظرفیت و عملکرد فرد میانجامد.
اما آن تاثیری که میتواند در ظاهر هم دیده شود، بیحرکتی سالمندان و خانهنشینیشان است که میتواند عواقب ناخوشایندی با خود به همراه داشته باشد، چراکه آنها از انجام فعالیتهایی هرچند کم اما تاثیرگذار در خارج از خانه منع میشوند و همین میتواند نظم بدنشان را برهم بزند. ضمن اینکه خانهنشینی و انزوا، ممکن است فرد سالمند را به افسردگی بکشاند. برای همین است که دم دستیترین راهکار برای جلوگیری از وقوع چنین اتفاقی این است که آنها را در این روزها خانهنشینی تنها نگذاریم و اجازه ندهیم علاوه بر سلامت جسم، سلامت روح و روانشان هم به خطر بیفتد.
چه کنیم؟
اولین راهکار که شاید بهترین هم نباشد اما چاره دیگری برایش وجود ندارد این است که سالمندان در خانه بمانند؛ خانهنشینیهایی که شاید خودش هم عواقب نهچندان خوبی به همراه داشته باشد اما حتما از صدمات آلودگی بهتر است. دکتر رمضانی میگوید: «در مرحله دوم بهتر است که هوای آلوده وارد فضای داخلی خانه نشود. با بستن در و پنجرهها و درزگیری و استفاده از دستگاههای تصفیه هوا، میتوانیم به این هدف برسیم.»
اما یکی دیگر از راهکارها برای کاهش تاثیرات آلودگی هوا بر سالمندان، رژیم غذایی مخصوص این روزهاست. سالمندان در هوای آلوده، باید مایعات زیادی مصرف کنند؛ مایعاتی ازجمله آب، شیر و چای سبز میتواند به دفع سموم از بدن کمک کند. افزایش مصرف میوه و سبزیجات مانند پرتقال و کیوی که سرشار از ویتامین C هستند و بادام و گردو که ویتامین E دارند، میتوانند اثرات مخرب آلودگی در بدن را کاهش دهند. شایان ذکر است که سالمندان باید از مصرف غذاهای سنگین و چرب پرهیز کنند، چراکه موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن ضعیف میشود.
در این میان در نظر داشته باشید که اگر سالمندان از بیماریهای زمینهای مانند آسم یا بیماری قلبی رنج میبرند، داروهای خود را بهطور مرتب مصرف کنند. انجام ورزشهای سبک مانند حرکات کششی هم در خانه توصیه میشود. آنچه مشخص است، تأثیرات جدی آلودگی هوا بر سلامت سالمندان است، اما میتوانیم با برخی مراقبتها، این تأثیرات را کمتر کنیم.
سیاست حفاظت از سالمندان
آلودگی هوا به یک معضل جهانی تبدیل شده است؛ بهگونهای که تمامی دولتها در حال بررسی تدابیر مختلف برای کاهش اثرات ناشی از آلودگی هوا هستند. آنچه روشن است این است که به موازات ارائه راهکارهایی برای کاهش آلودگی هوا، باید به تدابیری برای حفاظت از گروههای حساس، ازجمله سالمندان نیز توجه کنیم. شاید این تصمیم ناشی از تازهترین مقالات هم باشد. به عنوان مثال، در یک بررسی منتشرشده، محققان ۱۳ مقاله در زمینه آلایندههای موجود در هوا و زوال عقل را تجزیهوتحلیل کردند و به این نتیجه رسیدند که شواهد جدیدی نشان میدهد افزایش قرارگیری در معرض این آلایندهها با افزایش خطر زوال عقل مرتبط است. به نظر میرسد که علاوه بر اقدامات حفاظتی فردی، نیاز به حمایتهای سازمانیافته و بلندمدت نیز وجود دارد.
