دوبله همچنان جذاب است

اردشیر منظم، یکی ازصداپیشگان قدیمی است که دوبله فیلم‌ها،پویانمایی‌ها و سریال‌های کارتونی بسیاری رادرکارنامه هنری خود دارد. ازنمونه آثاراومی‌توان به«فوتبالیست ها»،«فردی مورچه سیاه»،«سفرهای میتی کومان»،«لوک‌خوش‌شانس»، «ماداگاسکار» و... اشاره کرد. او همچنین مدیر دوبلاژ «دور دنیا درهشتاد روز»بوده و ازسوی دیگر سابقه همکاری با شبکه‌های رادیویی ایران، تهران، صبا، ورزش و جوان را دارد. با این بازیگر و صداپیشه پیشکسوت، درباره چالش‌های دوبله و اجرا گفت‌وگو کردیم.

 دوبله، یک پیکره سنتی
اردشیر منظم، در ابتدای صحبت‌هایش از وضعیت فعلی دوبلاژ و چالش‌های آن سخن می‌گوید و بیان می‌کند: دوبله همیشه وضعیت یکسانی داشته، فقط تغییراتی در گویندگان و مدیران دوبلاژ ایجاد شده، دوبله یک پیکره سنتی از صداوسیماست که از سال‌ها قبل شروع شده و همچنان هم به قوت خودش باقی است.به نظرم دوبله روال خاص خودش رادارد.کاری است که جلو می‌رود و سرانجامش مثل همیشه است،مثل آغازش.روزی که کاری شروع می‌شود مثل پایانش است؛یعنی فردا بایک کار دیگر،یک شخصیت و یک فیلم دیگر شروع می‌شود و قرار است جای یک فرد دیگری صحبت شود. در دوبله براساس شخصیت‌هایی که در داستان فیلم، انیمیشن یا سریال می‌آید، شما آنها را تغییر می‌دهید و فکر می‌کنید آفریننده آن هستید و لذت می‌برید. دوبله خیلی جذابیت دارد و اصلا کاری حوصله‌ سربر نیست. اگر فیلم یا داستان قشنگ باشد، اصلا خسته نمی‌شوید. 
 
تفاوت در نمایش صدا
احتمالا شماهم زیاد درباره تفاوت کارصداپیشگان قدیمی ونسل جدید شنیده‌اید. منظم دراینباره توضیح می‌دهد: گویندگان قدیمی تکنیک کار را خوب می‌دانستند. مدیران دوبله افراد شایسته‌ای را برای کارهای‌شان انتخاب می‌کردند، درگذشته انتخاب مدیران دوبله خیلی زیر ذره‌بین بود. افراد تجربه بیشتری داشتند، در دو گزینه، یکی نحوه کار وتکنیک ودیگری داشتن دانش ادبیات گفتاری و نمایشی خیلی واقف بودند. نسل جدید با خیلی ازابزارهای دوبله و کار شاید آشنایی ندارد.خیلی سریع‌تر وارد کار می‌شنود، صرفا به خاطر این که تکنیک این کار را بلد هستند می‌توانند این کار را انجام دهند؛ چیزی هم که الان ما نیاز داریم سرعت است. اما در کل کسانی که در حال حاضر در این کار مشغول هستند با مهارت از پس کار بر می‌آیند، ما گوینده‌های خیلی زبر و زرنگی داریم ولی به هر حال تفاوت‌شان با گوینده‌های قدیمی در این است که آنها نمایش صدایشان خیلی بیشتر بود.
 
در گذشته انیمیشن‌ها اخلاقی‌تر بود
منظم درباره این که چرا برخی از دوبله‌ها به‌ویژه دوبله‌های زیرزمینی به دل نمی‌نشیند و صداها اصلا به شخصیت داستان و فیلم‌ها نمی‌آید، بیان می‌کند: این‌که دوبله فیلم‌ها متفاوت است،دلیلش بیشتر اهمیت دادن به کاراست.مثلا در گذشته تعریف مدیردوبلاژ از انیمیشن و کارتون خیلی واضح‌تر بودوجایگاه انیمیشن به‌عنوان یک ابزارفرهنگی که می‌تواندریزترین نکات اخلاقی واجتماعی جامعه را نشان دهد،بهتر دیده می‌شد. خود نوع انیمیشن‌ها نیز اخلاقی‌تر بود وحس وحال بهتری داشت. به‌نظرم هرنسلی پذیرش یک نگاه فرهنگی خاصی را دارد.درحال حاضر هم همین طوری است. این نسلی که در‌حال‌حاضر هستند،نگاه‌شان به هنربه یک شکل است و با گذشته کاملا فرق می‌کند؛ چون زمانه تغییر کرده و نیاز به زمان عوض شده است. آن وقت‌ها خیلی چیزها نبود که الان هست،به همین دلیل سیرآب‌کردن کودکان، نوجوانان وجوان‌ها با ابزارهایی که ما دراختیار داریم کاربسیار سخت ودشواری است.
 
گزارشگر فوتبالیست‌ها هستم
این صداپیشه در ادامه صحبت‌هایش درباره فعالیت‌های این روزهایش در دوبله می‌گوید: به‌تازگی اثری را برای شبکه سلامت دوبله کردم،یک فیلم داستانی درباره بیماری ابولابود.انیمیشن‌قدیمی«باغچه سبزیجات»چندسالی است که دوبله آن ادامه‌دارد؛ شخصیت‌های این انیمیشن در یک باغچه به تصویر کشیده می‌شوند وبه شکل حیوانات هستند. علاوه بر اینها در حال حاضر دوبله «فوتبالیست‌ها» را کار می‌کنم که گزارشگر آن هستم. از دیگر کارهایی که این روزها دوبله آن را برعهده دارم «مهارت‌های زندگی» است که من شخصیت اصلی را می‌گویم. کارتون مهارت‌های زندگی هم شامل داستان‌های روزمره یک خانواده است که با زبانی کودکانه قصد آموزش مهارت‌های زندگی را به کودکان دارد. در هر قسمت از این مجموعه، داستانی تازه و آموزنده به نمایش گذاشته می‌شود.
 
دوبله حرفه بی‌مرزی است
صداپیشه «کارتون لوک خوش‌شانس» درخصوص این‌که افراد ماندگار در این عرصه، چه مؤلفه‌ها و ویژگی‌هایی داشتند؟ می‌گوید: هرکسی ذوق و سلیقه مخصوص خودش را دارد اما بهتر است بگویم آن کسانی که ماندگار بودند، چه ویژگی‌هایی داشتند؟ هر کسی می‌تواند وارد این حرفه شود. این حرفه یک حرفه بی‌مرزی بوده و الان برعکس گذشته ورود به آن باز شده است. ما ویژگی افراد را باید براساس تسلط‌شان در اجرا ببینیم. هر‌کدام از دوبلورها می‌توانند دریک بخشی تسلط داشته باشند.نگاه ما به دوبلاژ اگر صرفا یک نگاه نمایشی باشد که یک فیلم نمایشی دوبله شود، بله باید بگویم همه مهارت دارند، همه خیلی خوب هستندو توانایی‌های خاصی دارند. ولی معتقدم دوبلورها و کسانی که در این حرفه هستند، باید دوبله مستند را بدانند، دوبله انیمیشن رابلد باشند، گویندگی رادیو را بدانند، دوبله موزیکال را بشناسند و همه اینها جزو این کار است. هریک از دوبلورها دریک فن و بخشی موفق هستند. ولی با این‌حال احساس می‌شود با توجه به گذشته خیلی فاصله زیادی نسبت به ایجاد ارتباط با تماشاچی وجود دارد.منظم درباره فعالیت مستمر تلویزیون در حوزه دوبله مطرح می‌کند: در فضای دوبلاژ، تلویزیون خیلی فعال است و خیلی خوب کارمی‌کنند.ولی انگار به نظر می‌آید که دوبله وجود ندارد و کم شده، شاید فیلم‌هایی که پخش می‌شود جایگاه و زمان پخش خوبی ندارند اما درهرصورت همه شبکه‌ها مشغول کار هستند. شبکه کودک کار خودش را می‌کند.شبکه نمایش، آی فیلم، شبکه امید و...همه کارشان را انجام می‌دهند. 
 
ویژگی‌های یک گوینده خوب
این مجری و مدیر دوبلاژ سیما با بیان توصیه‌ها و پیشنهاداتی به علاقه‌مندان حرفه دوبله عنوان می‌کند: معمولا همه به صدا اهمیت می‌دهند، ولی به‌نظرم صدا یک ابزار کاری مثل لب ودهان است که دراختیار ماست؛مثل خودکار،عینک،گوشی ومیکروفن که افراد دراختیار دارند.خیلی‌ها هستند که صدای خوبی دارند، ولی نمی‌توانند گوینده خوبی باشند.باید بازیگری باصدا رابلدبود.اگر بازیگران صدای خوبی داشته باشند، تکنیک را یاد بگیرند، با تمرین زیاد می‌توانند رشد کنند و این کار را انجام دهند. اما بخش مهم آن ابراز احساسات و نوع بیان‌شان است. یک گوینده خوب امتیازش این است که به‌گونه‌ای حرف بزند که دیگران بلد نیستند حرف بزنند.یک گوینده خوب کسی است که بهتر ازدیگران می‌بیند،بهترازدیگران می‌شنود،بهترازدیگران می‌گویدوطوری می‌گویدکه دیگران را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ اگر کسی بتواند این کاررا انجام دهد، چه گوینده حرفه‌ای باشد و چه نباشد، مطمئنا گوینده خوبی است.
 
رادیو، رسانه‌ای دوست‌داشتنی است
منظم در رادیو هم سابقه اجرا و صداپیشگی دارد و سال‌هاست با شبکه‌های مختلف رادیویی همکاری می‌کند. وی درباره این رسانه گرم می‌گوید: به‌نظرم رادیو یک رسانه خوب، دوست‌داشتنی و خاص است. رادیو یک رسانه با‌عنوان است. در رادیو برعکس بقیه حرفه‌ها، کمتر می‌توانند دخل‌و‌تصرف کنند. به‌نظرم همه‌جا می‌توانند بازیگری کنند،همه‌جا می‌تواننددوبله کنند، ولی همه‌جا نمی‌توانند یک رادیو داشته باشند، رادیو نیازمند کارشناسی است و خیلی هم زحمت دارد. این بازیگر همچنین با اشاره به برنامه‌های رادیویی خود ادامه می‌دهد: با شبکه‌های مختلف رادیویی همچون ایران، تهران،سلامت و صبا همکاری کرده‌ام. در حال حاضر به‌دلیل مشغله کاری کمتر در رادیو حضور دارم اما سال‌های زیادی است با رادیوهمکاری می‌کنم؛حدود ۲۸-۲۷ سال با رادیو کار کرده‌ام. در حال حاضر هم با شبکه رادیویی صبا در برنامه «کوی صبا» همکاری می کنم و در رادیو سلامت برنامه «روزهای زندگی» را دارم. در رادیو ایران هم با «جمعه ایرانی» همکاری داشتم. 
 
رادیو حس نزدیکتری به مردم دارد
بازیگر رادیو در بخش دیگری ازصحبت‌هایش به تاثیرپذیری رادیو از افکارعمومی اشاره می‌کند و با بیان این که تاثیرگذاری رادیو به چه میزان ارزیابی می‌شود، می‌افزاید: به‌شخصه معتقدم رادیو خیلی بیشتر از تلویزیون در افکار عمومی تاثیرگذار است. در حال حاضر بیشتر مردم درگیر کارشان هستند. درخانه سریالی درحال پخش است؛ گاهی افراد یا با موبایل بازی می‌کنندیامطالعه می‌کنند یا مشغول آشپزی هستند یا حرف می‌زنند و... اما زمانی که شخصی برنامه‌ای از رادیو را انتخاب می‌کند یا این که هر جایی که رادیو را می‌شنود، بی‌شک به آن گوش می‌دهد.رادیو به‌گونه‌ای است که حس نزدیکتری به مردم دارد. به‌نظرم مردم در حال حاضر برای این‌که بیشتر چیز یاد بگیرند، بیشتر ازحس شنوایی‌شان استفاده می‌کنند.این دوبلوردرباره ویژگی‌ها و مشخصه‌های یک برنامه رادیویی خوب در دنیای امروزی که دسترسی به انواع و اقسام رسانه‌ها و کانال‌ها آسان شده، می‌گوید: به نظرم رادیو باید یک همسرایی خاصی با خانواده‌ها داشته باشد. 
 
قصه‌های کودک را دوست دارم
منظم به اوقات‌فراغتش که بیشتر به تفکر می‌گذرد اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: در اوقات‌فراغتم بیشتر فکر می‌کنم، یا این که دنبال طراحی هستم. مثلا به این فکر می‌کنم که چگونه می‌شود فلان برنامه را تغییر داد که بهتر شود یا این‌که رادیو چگونه می‌تواند به عنوان یک رسانه پیشرفته خودش را نشان دهد؟ آیا چنین چیزی امکان‌پذیر است؟ آیا می‌توان رادیو را به شکل قوی‌تری نشان داد؟ بدون این‌که بخواهیم ازرسانه و شبکه‌های دیگر استفاده کنیم، آیا می‌توان برنامه‌های تلویزیون را قدرتمندتر کرد؟ آیا خودمان فکر و ذهنیتی برای ادامه و پیشرفت این صنعت داریم؟ اینها همه دغدغه است برای کسی که در این زمینه کار می‌کند؛ این‌که آینده کار چگونه می‌شود؟ در اوقات‌فراغتم بیشتر به این موضوعات که برایم سؤال‌برانگیز است فکر می‌کنم. صداپیشه «فوتبالیست‌ها» در پاسخ به این پرسش که چقدر اهل مطالعه هستید و آیا مطالعه درکار شما نقشی دارد؟ پاسخ می‌دهد: به تعداد و کثرت کتاب اهمیت نمی‌دهم.معتقدم مطالعه کنیم امامطالعه خوب داشته باشیم،یعنی یک کتاب رادرست بخوانیم.نکات خوب وآموزنده راانتخاب و استخراج کنیم. خیلی جالب است بدانید کتاب‌هایی که الان می‌خوانم بیشتر درزمینه قصه‌هاست. قصه‌های کودک رابیشتردوست دارم.

انتظارمان را از دیگران کم کنیم
منظم درخصوص این‌که چگونه می‌توانیم فرد موثری در زندگی خود و دیگران باشیم؟ بیان می‌کند: بستگی به این دارد که چقدر دیگران از ما تاثیر می‌پذیرند. شما هرگز نمی‌توانید به‌زور خود را موثر و تاثیرگذار نشان دهید. آنچه اهمیت دارد، حرکت بر اساس نیازهای مردم و ارائه آنچه آنها می‌خواهند است. به‌هرحال، باید به خاطر داشته باشیم که درهرشکل و روشی که رفتار می‌کنیم، باید تلاش کنیم تا انسانی تاثیرگذار باشیم؛ زیرا درغیر این صورت، به هیچ نتیجه‌ای نخواهیم رسید.او با بیان توصیه‌ای برای آسایش و آرامش بیشتر در زندگی ادامه می‌دهد: به نظرم باید انتظارات‌مان را ازدیگران کمتر کنیم. فکر نکنیم که آدم‌ها باید مثل خودمان باشند، یا این که بخواهیم آنها رامثل خودمان کنیم.هرفردی شخصیت مجزایی داردکه مختص به خودش است.به نظرم این‌گونه زندگی شکل قشنگ‌تری به خودش می‌گیرد.منظم درباره این‌که امسال راچگونه سپری کرده،می‌گوید: سال خوبی نبود. سال سختی را به دلایل شخصی گذراندم، هنوزهم سخت می‌گذرد تا ببینیم آینده چه خواهد بود. اوصحبت‌هایش را با یک سخن دلنشین به پایان می‌رساند و می‌گوید: اگر می‌خواهید کسی را به‌خوبی بشناسید، تلاش کنید به حرف‌هایش گوش دهید و تنها به‌عنوان یک شنونده ساده باقی نمانید. فردی که با شما صحبت می‌کند، قطعا آدم شفافی است؛ اما زمانی که شما حرف می‌زنید و آن افراد فقط گوش می‌دهند، بدانید که آنها آدم‌های زیرکی هستند.