ترنم دلپذیر آیات

شبکه رادیویی قرآن که به‌صورت تخصصی تلاوت‌های مشاهیر قرآنی را تقدیم مخاطبان می‌کند، برنامه‌ای با عنوان «ترنم آیات» دارد که به پخش، بررسی و تحلیل شیوه تلاوت قاریان داخلی و بین‌المللی می‌پردازد. این برنامه کاری از گروه تفسیر شبکه رادیویی قرآن است که جمعه‌ها ساعت ۲۲ روی موج اف.‌ام ردیف۱۰۰مگاهرتز قابل دسترسی است. به بهانه فرا رسیدن ماه مبارک رمضان با دست‌اندرکاران این برنامه گفت‌وگو شده که در ادامه می‌خوانید.
   
تمرکز بر تلاوت و مفاهیم قرآن
فاطمه کاشانی، تهیه‌کننده برنامه«ترنم آیات» بیش از ۲۶ سال است که با صداوسیما همکاری می‌کند و می‌گوید: از بدو ورودم با نویسندگی و سردبیری کارم را شروع کردم، کم‌کم وارد کار تهیه‌کنندگی شدم. تهیه‌کنندگی برنامه‌های تولیدی و زنده شبکه رادیویی قرآن را همچون مصباح، اشراق، مسیر انس، حدیث بندگی، حدیث یاران و... برعهده دارم. از ابتدا کارم را با رادیو قرآن آغاز کردم، البته چند سالی هم با رادیو تهران همکاری می‌کردم اما کارم در رادیو قرآن همیشگی بوده است.‌ وی با اشاره به مشخصه و ویژگی‌های این برنامه می‌افزاید: برنامه ترنم آیات جمعه‌شب‌ها ساعت ۲۲ از رادیو قرآن پخش می‌شود و تکرار آن هم حدود نیمه‌شب است. در این برنامه بیشتر به تلاوت و مفاهیم قرآن می‌پردازیم، منتها هماهنگی بین تلاوت و مفهوم آیه مورد نظر است، یعنی تلاوت قاریان مشهور مصری مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. با توجه به این‌که این تلاوت‌ها برنامه‌محور شده یا خیر از اساتیدی که در استودیو حضور دارند، استفاده می‌شود؛ استاد احمد ابوالقاسمی، بحث تلاوت‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. حجت‌الاسلام محمد پویا بحث مفاهیم آیات را پوشش می‌دهد. کارشناس برنامه محمد نصرآبادی که اهل فن است در مورد تلاوت‌ها نظر می‌دهد، به بحث در مفاهیم ورود پیدا می‌کند و برای جمع‌بندی‌ها و ارتباطات دو کارشناس با ما همکاری دارد.
   
مخاطبان ما قاریان هستند
کاشانی با بیان ویژگی خاص برنامه ترنم آیات و وجه تمایزش با دیگر برنامه‌ها می‌افزاید‌: ترنم آیات یکی ازبرنامه‌هایی است که اگر کسی تمایل داشته باشد هم می‌تواند در وادی تلاوت مسائل و مطالبی را بداند و به آن فن وارد شود،هم با توجه به این‌که مفاهیم آیات مورد بررسی قرار می‌گیرد، می‌تواند با توجه به مفهوم آیات تلاوتش راقرائت کند و از برنامه کمک بگیرد. شناسه‌های خیلی مهمی را اساتید به دست‌شان می‌دهند.
تهیه‌کننده ترنم آیات درپاسخ به این پرسش که به نظر محتوای این برنامه بیشتر تخصصی است، توضیح می‌دهد: بله درست است، ترنم آیات یک برنامه تخصصی است که به مدت ۲۵ دقیقه تقدیم علاقه‌مندان می‌شود. مخاطبان ما قاریان هستند اما از عموم مردم هم بازخورد خوبی دریافت کردیم. به غیر از این‌که اهل فن این برنامه را گوش می‌کنند، مردم هم به‌دلیل تطابق تلاوت با معانی این برنامه را دوست دارند. 
   
خدمت به قرآن و اهل‌بیت(ع)
تهیه‌کننده رادیو قرآن درباره این پرسش که آیا تهیه‌کنندگان رادیو قرآن باید تخصص و تبحر در علوم قرآنی داشته باشند، عنوان می‌کند: از آنجا که اصلا در رادیو قرآن از موسیقی استفاده نمی‌کنیم، فواصل برنامه را با وکال، همخوانی‌ها یا وله‌های مناسب پر می‌کنیم، بنابراین کسی که قرار است در رادیو قرآن کار کند باید از همین ابزارها استفاده کند؛ از طرف دیگر هم باید به تلاوت‌ها وارد باشد و تا حدودی تلاوت‌ها را بشناسد. همچنین از عواملی در برنامه استفاده کند که اطلاعات قرآنی داشته باشند. به‌نظرم تهیه‌کننده‌های رادیو قرآن باید از یک مقدار بیشتر در کارشان متخصص باشند. معمولا تهیه‌کننده‌هایی که در رادیو قرآن کار می‌کنند رشته تحصیلی‌شان علوم قرآنی، الهیات و معارف اسلامی با شاخه علوم قرآنی است. علاقه هم خیلی حائزاهمیت است؛ باید علاقه‌مند وارد این وادی شد و غیر از این باشد کارها پیش نمی‌رود.
کاشانی ادامه می‌دهد: دررادیو قرآن اولین هدف‌مان این است که درخدمت قرآن واهل‌بیت(ع) باشیم، سپس هدف‌های بعدی را دنبال کنیم که وجدان کاری و محتوا و... است. باید برنامه‌های ما بهترین برنامه باشد و مورد پسند خداوند و اهل بیت(ع)  قرار گیرد.
تهیه‌کننده برنامه در پایان با اشاره به این‌که ترنم آیات در آخرین جشنواره بین‌المللی رادیو برگزیده شد، می‌افزاید: ترنم آیات در جشنواره بین‌المللی رادیو جزو برنامه‌های برگزیده بود، امیدوارم برنامه‌های رادیو قرآن هر چه بیشتر پررنگ شود، چون واقعا رادیو قرآن خیلی مظلوم واقع شده است.‌
   
حضور یکی از موفق‌ترین قاریان قرآن
احمد ابوالقاسمی که یکی از موفق‌ترین قاریان قرآنی و کارشناس‌مجری برنامه ترنم آیات است، می‌گوید: از سال ۱۳۸۷ مستقیما با رادیو قرآن همکاری می‌کنم، به مدت دو سال بین سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ مدیر شبکه رادیویی قرآن بودم. در حال‌حاضر هم به‌عنوان کارشناس برنامه ترنم آیات با این برنامه همکاری می‌کنم. در این برنامه زمانی که تلاوت‌ها شاخص می‌شود؛ ابتدا تلاوت پخش می‌شود و در مورد آن تلاوت‌ها نظر می‌دهم و نکاتش را بیان می‌کنم. سپس مفهوم را حجت‌الاسلام پویا که کارشناس مفاهیم است، مطرح خواهد کرد. یک تطابق و هماهنگی بین تلاوت و مفاهیم ایجاد می‌شود که در این مورد هم بحث می‌شود؛ مثلا این تلاوت با توجه به معنی که گفته شد، معنامحور خوانده شده یا خیر.
قاری بین‌المللی کشورمان در ادامه با بیان این‌که قاری باید صدای نسبتا خوب و استعداد موسیقایی خوبی داشته باشد، می‌گوید: برای حفظ قرآن کریم سیستم و روشی وجود دارد؛ این‌گونه نیست که همین‌طور بتوان حافظ قرآن شد و قواعد خاصی دارد که باید در کلاس‌ها حضور یافت و آموخت اما علاقه‌مندانی که دوست دارند قاری شوند، باید استعداد خواندن و صدای نسبتا خوبی داشته باشند. این دوتا از همه مهم‌تر است و در هر رشته‌ای هم تمرین و تلاش الزامی است. توجه داشته باشید برای هر شخصی که تمایل دارد قاری شود، اصلش داشتن یک استعداد موسیقایی است.
   
تفسیر و اشارات آیات
حجت‌الاسلام محمد ‌پویا مفرد، کارشناس‌مجری که در این برنامه بحث مفاهیم آیات را پوشش می‌دهد، می‌گوید: از سال ۱۳۸۶ با صداوسیما همکاری می‌کنم و بخش کارشناسی برنامه‌ها را برعهده دارم؛ چون قرار است در برنامه ترنم آیات، تلاوت‌ها براساس محتوا‌محوری و تطبیق با معنا بررسی شود، قسمت کارشناسی محتوا و معنای آیات، تفسیر و اشارات آیات را برعهده دارم. وی درباره مؤلفه‌ها و شاخصه‌های کارشناس مجریان رادیو قرآن توضیح می‌دهد و می‌گوید: عمده کار کارشناسان انس با قرآن است، آشنایی با قرآن، فهم صحیح قرآن و آشنایی با زبان عربی لازمه وارد شدن به مسائل قرآنی است. به‌شخصه معتقدم کارشناس یا حتی مجری اگر نداند درباره چه متنی قرا‌ر است صحبت کند، اساسا نباید درباره آن حرفی بزند و نظر دهد.
حجت‌الاسلام پویا مفرد در پاسخ به این پرسش که برای جذب بیشتر شنونده‌ها چه راهکارهایی پیش‌رو دارد، عنوان می‌کند: برای جذب مخاطبان باید تلاش کنیم مطالبی که می‌گوییم به‌روز و توام با جذابیت باشد و بخش‌های آن طولانی و خسته‌کننده نباشد. چه در برنامه‌های صوتی و چه تصویری تلاش می‌کنیم که به بهترین شکل ممکن برنامه را ارائه کنیم. امیدوارم که خداوند اخلاص بدهد که مخاطب جذب برنامه شود. کارشناس مجری ترنم آیات در‌خصوص این‌که آیا رادیو در افکار عمومی تأثیرگذار است، می‌گوید: آمار دقیقی ندارم اما به‌نظرم بسیار مؤثر است، مخصوصا برای شهرهای بزرگ که افراد زمان زیادی در خودرو هستند، چه در مسیر رفت و برگشت همچنین کسانی که در محل کسب‌و‌کارشان هستند، اکثرا رادیو گوش می‌کنند. همچنین زنان خانه‌دار بیشتر مخاطبان رادیو هستند، می‌توان این طیف‌ها را جذب کرد اگر محتوای خوبی را ارائه دهیم. 
حجت‌الاسلام پویا مفرد در پاسخ به این پرسش که برای ساده‌فهم شدن مطالب قرآنی چه راهکاری پیش‌رو دارد، توضیح می‌دهد: تلاش می‌کنم مباحث را به فارسی سلیس مطابق با عرف فعلی بگویم، آن‌گونه که همه صحبت می‌کنند تا همه‌فهم باشد، البته با رعایت موازینی که بحث سبک نشده و از قوام بحث کم نشود. ان‌شاءالله کسانی که برنامه ترنم آیات را می‌شنوند با پیشنهادهای‌شان برای بهبود برنامه به ما کمک کنند.