سودای فشار بر ایران با آژانس

در گزارشهای متعدد آژانس که حاصل دسترسی بیسابقه به تاسیسات ایران و بازرسیهای بیسابقه (در مقایسه با سایر کشورها) بوده است، نشان میدهد برنامه هستهای کشورمان صلحآمیز بوده و هیچ مدرکی که دال بر انحراف ایران به سوی مقاصد نظامی باشد، یافت نشده است. اگرچه ایران در اثر عهدشکنی آمریکا و اروپا سطح تعهدات برجامی خود را کم کرده اما همچنان به اصول پادمانی پایبند بوده و تمام فعالیتهای ایران گزارش میشود اما نکته نگرانکننده این است آقای رافائل گروسی مانند اسلاف خود تحتتأثیر جریانات و نگاههای سیاسی از گزارشهای آژانس به عنوان اهرم فشار علیه ایران استفاده میکند. به نوعی این اهرم بهعنوان عامل بازدارندگی عمل کرده است. در واقع اگر کشورهای غربی نهفقط نمیخواهند ما در حوزه توسعه و بهرهبرداری کاملا صلحآمیز توان هستهای قدم برداریم، بلکه نمیخواهند در این حوزه پیشرفت کنیم و با توجه به تحریمها و عدم فروش قطعات و لوازم مورد نیاز ما بتوانیم کارهای خود را پیش ببریم؛ زمانی که آقای دکترلاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی بود این بحث مطرح شد که ما یکبار برای همیشه مسأله هستهای ایران را حل کنیم و بحث مدالیته پیش آمد و به توافقنامههای جدی رسیدیم اما این کار فایده نداشت و این مسأله روندی است که نشان میدهد آژانس بنا بر ختم این ماجرا ندارد. به همین جهت ایران بهطور طبیعی به گزارشهای آژانس خوشبین نبوده و نیست بهویژه در آستانه بعضی از نقاطعطف و بعضی از مسائل، آژانس نقشی مخرب علیه ایران بازی میکند و صدور این نوع گزارش به زمینهسازی برای فعال کردن اسنپبک میانجامد. حامیان اروپایی اعمال نگاه سیاسی به پرونده هستهای ایران و تحت فشار قرار دادن کشورمان از طریق آژانس باید توجه به این موضوع هم داشته باشند که اگر فشار زیادی به ایران تحمیل کنند، ممکن است تهران استراتژیهای هستهای خود را تغییر دهد. درست است که تهران مطابق با فتوای رهبری که تصریح کردهاند وارد حوزه استفاده نظامی از چنین تکنولوژی نخواهند شد اما این حق ایران است که در مقابل فشارهای شدید دست به تغییر استراتژی بزند؛ بهخصوص که معمولا غرب هیچ اشارهای به بدعهدی خودش در مسائل برجام نمیکند وهیچ وظیفهای رابرعهده نمیگیرد.این درحالی است که مابرای شفافسازی، آزادانه و داوطلبانه در برجام تعهداتی پذیرفتیم اما غرب در مورد فعالیتهای رژیمهای همسو با خود که حتی عضو آژانس هم نشده، هیچ ابراز دغدغهای نمیکند. حالا و در شرایطی که برخی صحبتها در اروپا حاکی از فعال شدن مکانیسم اسنپبک است، ممکن است بعضی فکر کنند که اروپا به جهت اختلافاتش با آمریکا شاید در این عرصه مستقل و عقلانی عمل کند و این درحالی است که هم ماجرای اوکراین و هم تجربه ما از تعامل با اروپا نشان میدهد اروپا در نهایت هیچ استقلالی ندارد و نسبت به آمریکا کاملا مطیع است. در همین قضیه اوکراین شاید مدتی زمان ببرد اما در نهایت اروپا بهخاطر مناسبات و روابط اقتصادی طولانی، تسلیم آمریکا خواهد شد. همچنین ما خود این تجربه مستقیم را داریم که دیدیم اروپا در زمان بایدن با این که فرصت مهیا شد، عملا هیچاقدامی برای احیای برجام انجام نداد و حتی در مقاطعی نقش منفی بازی کرد. حالا هم اروپا باید بداند که اگر به نقش مخرب خود ادامه دهد و رفتار آژانس در قبال ایران عوض نشود، تهران برای پاسخ دادن به این رفتار غیرسازنده گزینههای مؤثری روی میز دارد.