ازنگاه رهبر انقلاب، آیتالله جوادی آملی بابهرهگیری ازدانش گستردهای که درحوزههای فقه، اصول، فلسفه، عرفان، کلام و تفسیر دارند، توانستهاند اثری ماندگار و بینظیر در تاریخ تشیع از خود بهجای بگذارند.
رهبر معظم انقلاب با اشاره به کتاب تفسیر آیتالله جوادی آملی، این اثر را مهمترین و ماندگارترین دستاورد علمی ایشان دانستند. این تأکید نشاندهنده آن است که از دیدگاه حضرت آیتالله خامنهای، تفسیر قرآن نهتنها یک علم مستقل، بلکه جامعترین و مهمترین علم در حوزههای دینی است. تفسیر قرآن بهعنوان علمی که همه علوم حوزوی را به خدمت میگیرد، جایگاهی ویژه دارد. همه علوم اسلامی، از فقه و فلسفه تا کلام و عرفان، در نهایت در راستای فهم و تبیین کلام الهی حرکت میکنند و تفسیر قرآن بهعنوان مجمع این علوم، نقش محوری ایفا میکند.
رهبر معظم انقلاب با بیان اینکه مهمترین اثر آیتالله جوادی آملی، کتاب تفسیر ایشان است، بر عظمت و عمق علمی این عالم بزرگوار تأکید کردند. از نگاه ایشان، نوشتن تفسیری با این سطح از تفصیل، عمق و دقت، نشاندهنده تسلط آیتالله جوادی آملی بر همه علوم حوزوی است. این تفسیر نهتنها بازتابدهنده دانش گسترده ایشان در حوزههای مختلف است بلکه گواهی بر توانایی بینظیر ایشان در بهکارگیری این علوم برای فهم و تبیین کلام الهی است.
عظمت تفسیر «تسنیم» از نگاه رهبر انقلاب
رهبر انقلاب در ادامه سخنان خود، به عظمت کتاب تفسیر «تسنیم» آیتالله جوادی آملی اشاره کردند و تأکید داشتند که این اثر باید به همان شکل مفصلی که هست، حفظ شود. ایشان با صراحت بیان کردند که خلاصهسازی یا گزیدهنویسی از این کتاب نه تنها ممکن نیست، بلکه صحیح نیز نمیباشد. حضرت آیتالله خامنهای با تأکید بر این نکته که آیتالله جوادی آملی بهعنوان یک مفسر قرآن، شخصیتی علمی و ممتاز هستند، فرمودند که تنزلدادن این اثر بهشکل خلاصه یا گزیده، بهمعنای تنزلدادن جایگاه علمی ایشان است. رهبر انقلاب همچنین به اهمیت ترجمه این کتاب اشاره کردند و با بیان اینکه ترجمه تفسیر تسنیم در حال انجام است، بر ضرورت این کار تأکید کردند. ایشان با اشاره به تأثیرگذاری این کتاب در سطح جهانی، مثال زدند که حتی در دانشگاههای عربستان و حجاز، اساتید و فقها به این کتاب توجه خواهند کرد و این اثر بهعنوان یک کتاب ماندگار در تاریخ تفسیر قرآن شناخته خواهد شد. این تأکیدات نشاندهنده آن است که از نگاه رهبر انقلاب، تفسیر تسنیم نهتنها یک کتاب ممتاز در حوزه تفسیر قرآن است، بلکه نمایانگر قدرت و عظمت علمی شیعه در عرصه تفسیر و علوم دینی است.
حوزه علمیه و نظام جمهوری اسلامی؛ وامدار آیتاللّه جوادی آملی
رهبر انقلاب در بخش دیگری از سخنان خود، به نقش آیتالله جوادی آملی در تقویت حوزههای علمیه اشاره کردند و فرمودند: «حوزه وامدار آیتالله جوادی آملی است.» این جمله از دو منظر قابل تحلیل است؛ نخست، از منظر نهادی، حوزههای علمیه بهعنوان مراکز علمی و دینی، از خدمات و تلاشهای علمی آیتالله جوادی آملی بهرهمند شدهاند اما در افق گفتمان انقلاب اسلامی، این جمله معنایی عمیقتر دارد. رهبر انقلاب بارها تأکید کردهاند که نظام جمهوری اسلامی بر پایههای حوزههای علمیه استوار است. حوزههای علمیه، پشتوانه فکری و علمی نظام هستند و نقش محوری در حفظ و تداوم آن ایفا میکنند.
از این منظر، وقتی رهبر انقلاب میفرمایند حوزه وامدار آیتالله جوادی آملی است، به این معناست که نظام جمهوری اسلامی نیز بهطور غیرمستقیم وامدار این شخصیت بزرگ علمی است. آیتالله جوادی آملی با تربیت شاگردان، تألیف آثار علمی و تقویت بنیانهای فکری حوزههای علمیه، نقشی کلیدی در استحکام پشتوانه علمی نظام جمهوری اسلامی ایفا کردهاند. این موضوع نشاندهنده جایگاه بیبدیل ایشان در تاریخ معاصر تشیع و نظام اسلامی است.
عصاره ۴۰ سال تلاش علمی
در همین راستا، سخنرانی آیتالله جوادی آملی در همایشی که به پاسداشت کتاب تفسیر تسنیم در قم برگزار شد، از اهمیت ویژهای برخوردار است. این همایش که در مدرسه دارالشفاء قم و با حضور شخصیتهای برجسته علمی و حوزوی برگزار شد، فرصتی بود تا آیتالله جوادی آملی عصاره ۴۰ سال تلاش علمی خود را در قالب سخنرانی ارائه کنند. ایشان در این سخنرانی، مباحث عمیق و متنوعی را مطرح کردند که از جمله آنها میتوان به موضوعات «علم و جهل»، «حدیث عقل و جهل»، «روایت امام زمان(عج) درباره جاهلیت مدرن» و دیگر مباحث مرتبط با تفسیر و فهم قرآن اشاره کرد.
سخنرانی آیتالله جوادی آملی در این همایش را میتوان مهمترین سخنرانی ایشان در طول حیات علمیشان دانست. این سخنرانی نهتنها بازتابدهنده سالها تلاش و تحقیق ایشان در حوزههای مختلف علوم اسلامی بود، بلکه نشاندهنده دیدگاههای عمیق و جامع ایشان درباره مسائل روز جهان اسلام و چالشهای پیش روی آن است. ایشان با اشاره به روایتی از امام زمان(عج) درباره جاهلیت مدرن، هشدار دادند که جامعه اسلامی باید با تکیه بر عقل و علم، از افتادن در دام جاهلیت جدید پرهیز کند.
حفظ نظام اسلامی و تبعیت از ولایت فقیه
خروجی اصلی سخنرانی آیتالله جوادی آملی در این همایش، تأکید بر دو موضوع کلیدی بود: اولا، حفظ نظام جمهوری اسلامی بهعنوان تنها بستری که میتواند معارف قرآنی و وحیانی را در جامعه محقق کند. ایشان با بیان این موضوع که تفسیر قرآن و معارف الهی تنها در سایه نظام اسلامی و تحت رهبری ولایت فقیه قابل تحقق است، بر ضرورت حفظ این نظام تأکید کردند. از نگاه ایشان، بدون وجود نظام اسلامی، معارف قرآن و تفسیر آن بهدرستی پیاده نخواهد شد. ثانیا، آیتالله جوادی آملی با اشاره به جایگاه رهبر انقلاب بهعنوان نایب امام زمان(عج)، بر لزوم تبعیت از ایشان تأکید کردند. ایشان فرمودند که اگر میخواهیم به روایت «مَن عَرَفَ إمامَ زمانِهِ» عمل کنیم، باید رهبر انقلاب را بهعنوان نایب امام زمان(عج) به رسمیت بشناسیم و از ایشان پیروی کنیم. این موضوع نشاندهنده آن است که از نگاه آیتالله جوادی آملی، نظام جمهوری اسلامی و رهبری آن، تنها راه تحقق معارف قرآنی و هدایت جامعه اسلامی است.
میراثی ماندگار برای نسلهای آینده
از نگاه رهبر انقلاب، آیتالله جوادی آملی نهتنها یک مفسر برجسته، بلکه یک شخصیت علمی جامعالعلوم هستند که توانستهاند با تربیت شاگردان و تألیف آثار علمی، میراثی ماندگار برای نسلهای آینده بهجای بگذارند. تفسیر تسنیم بهعنوان مهمترین اثر ایشان، نهتنها نمایانگر عظمت علمی شیعه است بلکه پشتوانهای محکم برای نظام جمهوری اسلامی محسوب میشود. سخنرانی اخیر ایشان در همایش قم نیز نشاندهنده این است که آیتالله جوادی آملی تا پایان عمر پربرکت خود، بهعنوان یک اندیشمند پیشرو و هدایتگر، به ایفای نقش خود در راه اعتلای اسلام و تشیع ادامه خواهند داد.