معمای حذف یارانه پردرآمدها

براساس آخرین آمار پرداخت یارانه از سوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها، ۱۰ میلیون و ۱۹۸ هزار و ۹۲۲ خانوار در دهک اول تا سوم و ۱۶ میلیون و ۸۷۸ هزار و ۵۸۴ خانوار در دهک‌های چهارم تا نهم قرار دارند و ۷۸ میلیون و ۶۹۵ هزار و ۱۰۰ نفر یارانه نقدی کمک‌معیشتی می‌گیرند. با توجه به برآورد مرکز آمار ایران از جمعیت ایران که حدود ۸۶ میلیون نفر است، نشان می‌دهد حدود هفت میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در حال حاضر یارانه نمی‌گیرند.
    
یارانه نقدی چه دهک‌هایی حذف می‌شود؟
 بر این اساس، مجلس و دولت موضوع قطع یارانه ثروتمندان را در دستور کار قرار داده‌اند و اخیرا نمایندگان مجلس بر مصوبه خود در لایحه بودجه ۱۴۰۴ درباره حذف یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد اصرار کردند. این در‌حالی است که این موضوع یکی از تکالیف قانونی بودجه امسال و سال گذشته بود. 
احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نیمه اول آبان امسال اعلام کرده بود که آیین‌نامه حذف افراد پردرآمدها از دریافت یارانه توسط دولت تصویب و ابلاغ شد، با این‌حال از آن زمان تا‌کنون تغییری در تعداد افراد یارانه‌بگیر رخ نداده و این موضوع مسکوت مانده است. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی شش شاخص تعریف کرد که برمبنای آن می‌توان دهک‌بندی جدیدی را ارائه داد و از محل دهک‌هایی که حذف می‌شوند (دهک ۸ تا ۱۰) منابعی را برای دهک‌های اول جامعه ایجاد کرد. حالا فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت روز گذشته در نشست خبری خود گفت: طبق تبصره ۱۳قانون بودجه۱۴۰۴ دولت مکلف است سال آینده یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد یعنی دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰راحذف کند،بنابراین قاعدتا باید طبق قانون رفتار کنیم.
   
سامانه‌ها به‌روز نیست
میثم ظهوریان، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم در مورد این‌که چرا یارانه نقدی ثروتمندان با توجه به الزام قانونی اجرایی نمی‌شود، اظهار کرد: عدم اجرایی شدن قانون به این دلیل است که شناسایی افراد ثروتمند ضعیف است و بانک اطلاعاتی دولت دقت پایینی دارد. وی افزود: البته در برخی سال‌ها یارانه افراد ثروتمند حذف شد اما این افراد دوباره اعتراض می‌کردند، مثلا افرادی که از نظر مالی شرایط مناسب‌تری دارد، همچنان یارانه نقدی می‌گیرند اما یارانه اشخاص ضعیف‌تر حذف شده است. این نماینده مجلس با بیان این‌که دولت به‌جای این‌که سامانه‌های اطلاعاتی خود را قوی‌تر و جامع‌تر کند، صورت‌مسأله را پاک می‌کند اظهار کرد: امروز دهک دهم درآمدی جامعه یارانه نمی‌گیرد، البته سامانه‌ها باید تکمیل شوند، به‌طوری‌که اطلاعات سامانه پایگاه رفاه ایرانیان به‌روز نیست و حتی برخی داده‌ها قدیمی است که به صورت آنلاین و برخط این اطلاعات وجود ندارد. این موارد به‌روز بودن این سامانه را خدشه‌دار کرده است. ظهوریان گفت: مجلس امسال هم تصویب کرد تا کالابرگ الکترونیک به هفت دهک اختصاص داشته باشد. با این‌حال دولت باید سه دهک جامعه را از فهرست یارانه‌بگیران حذف کند ولی خطا در این زمینه دارد.
   
بازنگری اساسی در دهک‌بندی‌ها
رحمت‌الله نوروزی، نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس در مورد این‌که چرا یارانه افراد ثروتمند حذف نمی‌شود، به جام‌جم گفت: متاسفانه در حوزه‌های انتخابی مردم به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند که یارانه آنها حذف شده، در‌حالی‌که این افراد جزو جامعه متوسط به پایین هستند و وضع اقتصادی خوبی ندارند. این نماینده مجلس ادامه داد: باید با توجه به تورم موجود، در پرداخت یارانه نقدی و دهک‌بندی‌ها بازنگری اساسی انجام شود و بانک‌های اطلاعاتی می‌بایست به‌روز باشد. وی در مورد این‌که حدود ۷۸ میلیون نفر در کشور یارانه می‌گیرند، بیان کرد: تعداد یارانه‌بگیران باید بررسی شود و بعید می‌دانیم این میزان یارانه‌بگیر در کشور داشته باشیم. فکر می‌کنم کمتر از این تعداد هستند؛ مثلا در شهرستان‌ها بیشتر افراد به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند یارانه آنها قطع شده است. با این حال نمی‌دانیم این هشت میلیون نفر چه کسانی هستند که یارانه نمی‌گیرند. نوروزی تاکید کرد: سامانه‌ اطلاعاتی برای شناسایی ثروتمندان به‌روز نیست و دولت باید این سامانه‌ها را تکمیل کند و حذف افرادی که نباید یارانه بگیرند‌، به صورت جدی پیگیری کند.
وی افزود: یک زمانی یارانه نقدی ۴۵ هزار تومان برابر با ۴۵ دلار بود و الان ۴۵ دلار چقدر است؛ بنابراین با توجه به کاهش ارزش پول ملی و مشکلات معیشتی خانواده‌ها، باید دهک‌بندی‌ها به صورت جدید بررسی و ارزیابی شود.

بازنگری در پرداخت یارانه نقدی
 حمید حاج‌اسماعیلی، کارشناس مسائل اقتصادی در مورد این‌که چرا حذف یارانه ثروتمندان اتفاق نیفتاده است، به جام‌جم گفت: ثروتمندان بخش خصوصی مانع این کار نیستند و یارانه تعداد زیادی از آنها قطع شده و مبلغی نمی‌گیرند وی افزود: الان هم نمی‌توان مطمئن بود که این اتفاق می‌افتد، زیرا در دولت‌های مختلف می‌خواستند این کار را انجام دهند ولی انجام نشد. این کارشناس اقتصادی با اشاره به این‌که هدف پرداخت یارانه نقدی، کمک به حفظ معیشت و حمایت از دهک‌های کم‌درآمد است، بیان کرد: متاسفانه از این هدف منحرف شده‌ایم، زیرا زمانی گفتند که این یارانه به همه تعلق دارد و همه می‌گیرند و از همان ابتدا این هدف را منحرف کردند و باعث شد که چنین مشکلاتی در کشور ایجاد شود.
 حاج‌اسماعیلی اضافه کرد: الان یک طبقه بسیار بزرگی از کشور دچار فقر و کاهش درآمد شده‌اند و این موضوع به گروه کارمندان و حقوق‌بگیران هم تسری پیدا کرده است. این نگرانی وجود دارد که در آینده شرایط از این هم سخت‌تر شود. با این‌حال با توجه به کمبود منابع، امروز ضرورت بازنگری در پرداخت یارانه‌ها خیلی بیشتر شده و اگر این کار انجام نشود، اثر پرداخت یارانه را به‌طور کامل از بین خواهد رفت. وی تصریح کرد: پیشنهاد می‌شود که یارانه‌های نقدی تبدیل به کالابرگ شود که می‌تواند معیشت خانواده‌ها را تقویت کند و اثر تورم یارانه نقدی را ندارد و اثرگذاری مثبتی در معیشت دارد.
 این کارشناس اقتصادی  گفت: این‌که عنوان می‌شود برای شناسایی حذف افراد پردرآمد اطلاعات دقیق نیست، امروز جایگاهی ندارد. الان نظام بانکی، ثبت‌احوال و بخش‌های متعدد اطلاعات بسیار دقیقی دارند.