ایشان تاکید کردند که مذاکره برای آمریکا ابزاری جهت «طرح توقعات جدید، فراتر از مسائل هستهای»، ازجمله محدود کردن توان دفاعی و نفوذ بینالمللی ایران است. این درحالیاست که اروپا نیز، علیرغم عدم پایبندی به تعهدات خود در برجام، ایران را متهم به عدم تعهد کرده است. رهبر معظم انقلاب نیز با اشاره به بدعهدی اروپاییها این زیادهخواهی آنها را به «بیچشمورویی» تعبیر کردند. به همین بهانه جامجم به بازخوانی قلدری آمریکا در خروج از برجام و زیادهخواهیهای بعدی، همچنین معطلی ایران برای اجرای برجام پس از خروج آمریکا توسط اروپا پرداخته است.
گام اول بدعهدی؛ خروج یکجانبه آمریکا از برجام
۱۸ اردیبهشت سال ۱۳۹۷، دولت آمریکا به ریاستجمهوری دونالد ترامپ، بهطور یکجانبه از توافق هستهای برجام خارج شد. این اقدام، نقض آشکار قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و اصول حقوق بینالملل بود. آمریکا با خروج از برجام، نهتنها به تعهدات خود عمل نکرد بلکه با اعمال تحریمهای ظالمانه و غیرقانونی کوشید ایران را برای مذاکره مجدد و پذیرش شروط جدید تحت فشار قرار دهد. خروج آمریکا از برجام، توازن در این توافق را بهطور کامل برهم زد. درحالیکه ایران به تمامی تعهدات خود براساس گزارشهای متعدد آژانس بینالمللی انرژی اتمی پایبند بود، آمریکا از زیر بار وظایف و مسئولیتهای خود شانه خالی کرد. ایران بر اساس بند ۳۶ برجام، حق داشت تا در صورت عدم پایبندی طرف مقابل، بهطور جزئی یا کلی اجرای تعهدات خود را متوقف کند. با وجود این، دولت وقت ایران به ریاستجمهوری حسن روحانی، بهجای اتخاذ یک اقدام قاطع و متقابل، به امید حفظ برجام و دریافت تضمین از کشورهای اروپایی، به وعدههای بیاساس آنها دلبست.
اروپا و وعده توخالی اینستکس
پس از خروج آمریکا از برجام، کشورهای اروپایی، بهویژه فرانسه، آلمان و انگلیس، تلاش کردند تا با ارائه وعدههایی، ایران را در توافق حفظ کنند. آنها مدعی بودند که با ایجاد یک کانال مالی ویژه بهنام اینستکس(INSTEX)،میتوانند تحریمهای آمریکا را دور زده و به ایران درصادرات نفت و واردات کالاهای ضروری کمک کنند.رئیسجمهور وقت ایران نیز اعلام کرد آمریکا یک مزاحم در برجام بود وبا خروج این کشور،ایران بادولتهای اروپایی توافق راادامه خواهد داد، اماوعدههای اروپاییها هرگز عملی نشد.اینستکس، بهدلیل محدودیتهای زیاد وعدم تمایل شرکتهای اروپایی به همکاری با آن، هرگز نتوانست نقش موثری در تسهیل تجارت ایران و اروپا ایفا کند.این کانال مالی، بعدها قرار شد صرفا برای واردات کالاهای بشردوستانه مانند دارو و غذا فعال شود که در این امر نیز بیخاصیت ماند. همین مسأله باعث شد حسن روحانی همان زمان اینستکس را«توخالی»بخواند. رئیس کل وقت بانک مرکزی نیز اعلام کرد اینستکس «فقط حرف» است و وزیر وقت خارجه نیز از تعلل اروپا در این خصوص گلایه نمود.
عبور ایران از دیپلماسی انفعالی و التماسی
پس از گذشت یکسال از خروج آمریکا از برجام و عدم اقدام عملی از سوی اروپا، ایران تصمیم گرفت تا بهتدریج اجرای تعهدات خود در این توافق را کاهش دهد. این اقدام، درپنج گام مشخص صورت گرفت.در گام اول، ایران سقف مجاز برای ذخیره اورانیوم غنیشده را کنار گذاشت. در گام دوم،سطح غنیسازی اورانیوم را از۳.۶۷درصد فراتر برد. در گام سوم، فعالیتهای تحقیق و توسعه در زمینه سانتریفیوژهای پیشرفته را از سر گرفت. در گام چهارم، فعالیتهای غنیسازی اورانیوم در سایت فردو دوباره آغاز شد. در گام پنجم، محدودیتهای مربوط به تعداد سانتریفیوژها را کنار گذاشت. اما این گامهای آهسته نیز با بدعهدی غربیها تناسبی نداشت. به همین دلیل در آذرماه سال ۱۳۹۹، مجلس شورای اسلامی، «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریمها و صیانت از منافع ملت ایران» را برای پایان دادن به دیپلماسی التماسی تصویب کرد. این قانون، دولت را موظف میکرد تا در صورت عدم لغو تحریمها و عدم اجرای تعهدات برجامی از سوی طرف مقابل، گامهای جدیتری را در جهت توسعه صنعت هستهای بردارد. با افزایش سطح غنیسازی اورانیوم و استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته، ایران نشان داد که میتواند قدرت خود رادرمقابل فشارهای غرب به نمایش بگذارد.با افزایش سطح ومیزان غنیسازی هستهای درکشورمان وهمچنین کاهش دسترسیهای فراپادمانی و برجامی آژانس، کشورهای غربی نگران اجرای برجام شدند! بهعنوان نمونه سه کشور اروپایی که تا پیش از این تنها به ابراز تاسف در قبال خروج آمریکا از برجام بسنده میکردند، اکنون و با افزایش قدرت هستهای کشورمان، نگران عدم اجرای این توافقنامه شده و بیانیههای ضدایرانی صادر میکردند.اکنون آمریکا نیز در اندیشه دستیابی به برجامهای منطقهای، دفاعی و توافق سختگیرانهتر هستهای است و تلاش دارد تا با جنگ روانی و فشار اقتصادی ایران را به عقبنشینی از مؤلفههای اقتدار خود وادار نماید؛ غافل از اینکه رویکرد قلدرمآبانه آمریکا در تحمیل مذاکره نمایشی و بدعهدی اروپا در عدم پایبندی به تعهدات از زمان تصویب قانون اقدام راهبردی با رویکرد فعالانه و هوشمندانه ایران همراه شده است و قرار نیست تهران در برابر این زیادهخواهی مسیر مماشات را پیگیری نماید. برجام بهعنوان آزمونی برای وفای به عهود بینالمللی روشن کرد که مقاومت و ایستادگی در برابر قلدری و زیادهخواهی طرفهای غربی، تنها راه حفظ منافع ملی و استیفای حقوق ایران است.
نمایندگی ایران در سازمان ملل:
مذاکره برای برچیدن برنامه هستهای ایران هیچوقت شکل نخواهد گرفت
روز گذشته نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در نیویورک به اعلام آمادگی دولت جدید آمریکا برای مذاکره با ایران واکنش نشان داد. نمایندگی ایران در نیویورک در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: اگرمقصود ازمذاکره، رفع نگرانی از احتمال نظامیشدن برنامه هستهای ایران باشد، قابل بررسی است؛ اما اگربرچیدن برنامه صلحآمیز هستهای ایران باشد که گفته شود کاری که اوباما نتوانست انجام دهد را ما انجام دادیم، چنین مذاکرهای هیچوقت شکل نخواهد گرفت. ایران بارها اعلام کرده تحت فشار حداکثری و تحریم، مذاکرهای با آمریکا انجام نخواهد گرفت.