تعطیلی آموزش درتعطیلات نوروز

نسلی که تعطیلات عید را با قلم و کاغذ و دغدغه حل پیکی که اصلا هم شاد نبود، سپری می‌کردند اما حالا روال برگشته و چندی پیش علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که چاپ و توزیع تکالیف نوروزی در همه مقاطع تحصیلی، تخلف محسوب می‌شود. روز گذشته هم در آستانه سال جدید رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درباره تکالیف نوروزی دانش‌آموزان گفت: «برنامه‌ای که اعلام کرده‌ایم و برای تمامی مدارس لازم‌الاجراست، برنامه «عید، هنر و داستان» است. این فعالیت‌ها هم جنبه الزامی دارد و هم انتخابی و معلمان نمی‌توانند به‌ صورت فردی و خارج از چارچوب این برنامه به دانش آموزان تکالیف سنتی بدهند.» تصمیم و تغییر جدیدی که شاید روی کاغذ جذاب به نظر برسد اما با توجه به تعطیلی‌های مکرر مدارس در روزهای آلوده و ناتراز بودن انرژی، این سؤال پیش می‌آید که آیا این اقدام، گامی به سوی آموزش خلاقانه است یا خلأیی است که نظام آموزشی را با چالش‌های تازه‌ای رو‌به‌رو می‌کند؟ تصور کنید تعطیلات نوروز را قرار است بدون دغدغه مشق‌نویسی و بدون آن دفترچه‌های رنگارنگ پیک نوروزی سپری کنید. برای دانش‌آموزان، نوروز امسال قرار است چنین حال و هوایی داشته باشد. تصمیم غافلگیرکننده وزارت آموزش و پرورش که خط بطلانی بر سنت قدیمی پیک‌ها و تکالیف نوروزی کشیده و اعلام کرده که تکالیف سنتی ممنوع است. البته رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش معتقد است در جشنواره‌های پژوهش دانش‌آموزی، یکی از محورهای اصلی، پژوهش‌های ادبی و هنری است و با این اقدام و از میان این آثار، می‌توانیم استعدادهای برتر را شناسایی کنیم. حالا باید منتظر بمانیم و ببینیم این رویکرد جدید به نفع دانش‌آموزان تمام می‌شود یا به ضررشان؟ 

رجعت به بی‌سوادی!
گویا این طرح جدید وزارت آموزش و پرورش که با هدف کاهش فشار روانی و تقویت خلاقیت طراحی شده، دانش‌آموزان را تشویق می‌کند تا به جای تمرین‌های تکراری، به فعالیت‌هایی مثل نقاشی، داستان‌نویسی و کارهای هنری بپردازند. البته ابراهیم سحرخیز، معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به تعطیلات مکرر مدارس به دلیل آلودگی هوا می‌گوید: «آثار این تعطیلات مکرر مدارس را می‌توانیم در نتایج آزمون‌های بین‌المللی تیمز و پرلز ببینیم. طی ۲۸ سالی که ایران در این آزمون‌ها شرکت کرده، متاسفانه پیشرفتی نداشته و  نتوانسته نمره حداقلی را کسب کند و حتی از سایر کشورهای منطقه هم عقب مانده است. این در حالی است که در چشم‌انداز ۲۰ ساله‌مان هم گفته بودیم که قرار است نفر اول منطقه و الهام‌بخش کشورهای دیگر شویم.»  وی می‌افزاید: «البته من نمی‌گویم که دانش‌آموزان را همچون دهه‌های گذشته اذیت کنیم، نه آن افراط و نه این تفریط! اما آموزش و پرورش براساس کدام مطالعات و آسیب‌شناسی می‌گوید که باید دانش آموزان رها شوند؟ مدرسه‌ای که بسیار تعطیل بوده و خیلی هم دایر نبوده، برای خیلی از دانش‌آموزان مخصوصا مقطع ابتدایی، فراموشی حاصل می‌کند و دوباره یک نوع رجعت به بی‌سوادی به وجود می‌آورد.»

دانش‌آموزان مشغول کارهای هنری‌اند!
علی‌رغم تاکید وزارت آموزش و پرورش مبنی بر لزوم فعالیت مدارس تا روز ۲۸ اسفند اما برخی از مدارس از همین چند روز گذشته، به حالت نیمه‌تعطیل درآمده و حضور دانش‌آموزان به شکل چشمگیری کاهش یافته است. از این تعطیلی‌های زودهنگام که بگذریم و با احتساب تعطیلات ۱۵ روزه نوروز ۱۴۰۴، شاهد حدود ۲۵ روز تعطیلی و دوری از مدرسه دانش‌آموزان هستیم. دانش‌آموزانی که قرار است امسال هم به کارهای هنری مشغول شوند! سحرخیز نیز با حذف کامل تکلیف نوروزی و انجام کارهای هنری، مخالف است و به ما توضیح می‌دهد: «ما در حال حاضر ۱۰ میلیون بی‌سواد و ۱۰ میلیون کم‌سواد داریم و آنهایی هم که باسوادند، قریب به ۴۷ درصدشان تا پنجم ابتدایی تحصیل کرده‌اند که این افراد، پدر و مادران همین دانش‌آموزان هستند. آیا این انتظاری که طرح می‌کنیم، واقعا قابل اجراست؟ آیا می‌توان اوقات فراغت دانش‌آموزان را به این شیوه اخیر پر کرد و با این شیوه می‌توان کمبود و فاصله با سایر کشورها در آزمون‌های بین‌المللی را جبران کرد؟» البته او بر این باور است که همین تعطیلی سه ماهه تابستان نیز فراموشی ایجاد می‌کند و منجر می‌شود تا برای شروع سال تحصیلی بعد برای اندازه‌گیری رفتار ورودی دانش‌آموزان و همچنین استوار کردن یادگیری‌های جدید و ربط معنادار آن با پیشینه و رفتار ورودی دانش‌آموزان و تجارب قبلی‌شان، دچار مشکل شویم.

آینده یک نوروز بدون تکلیف 
حذف تکالیف نوروزی، تصمیمی است که شاید در نگاه اول جذاب به نظر می‌رسد؛ فرصتی برای بچه‌ها که طعم واقعی تعطیلات را بچشند و از دنیای خشک درس و مشق فاصله بگیرند. حالا نگاه‌ها به این تجربه جدید آموزش و پرورش دوخته شده تا ببینیم این تغییر نتیجه‌ای مثبت دارد یا به چالش‌های دیگر این وزارتخانه می‌افزاید؟

نسخه‌های متفاوت برای دانش‌آموزان بپیچید
شاید خیلی‌ها با این تصمیم جدید آموزش و پرورش موافق نباشند. معلمان و والدین نگرانی که معتقدند حذف تکالیف، به افت یادگیری منجر می‌شود؛ چراکه رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش هم چند وقت پیش از فقر یادگیری ۴۰ درصدی در بین دانش‌آموزان خبر داده بود. سحرخیز نیز ضمن بیان این‌که براساس مطالعات، ۴۴ درصد از دانش‌آموزان دوره ابتدایی ما سواد درست خواندن و نوشتن ندارند و دامنه لغات‌شان محدود است، می‌گوید: «دانش‌آموزان با یکدیگر تفاوت‌های فردی دارند و ما باید مبتنی بر مطالعه برای دانش‌آموزان نسخه‌های متفاوت بپیچیم و اجازه ندهیم که امسال که سال خاصی به لحاظ تعطیلات بیشتر برای دانش‌آموزان بوده، این تعطیلات نوروز هم به آن اضافه شود. باید یک معلم برای دانش‌آموزانش تکالیف متنوع و متفاوت بنویسد.»با این حال او باورداردکه نباید تفریح و شادی از دانش‌آموزان سلب شود اما تکلیف‌هایی به این صورت که اصلا مشخص نیست اجرایی می‌شود یا نه هم به جای این‌که به تحکیم یادگیری کمک کند، بیشتر به فراموشی و از بین رفتن توان و بنیه علمی دانش‌آموزان منتهی می‌شود.