در پایان دور قبل گفت‌وگوهای غیرمستقیم در مسقط، طرفین بیان کردند که مذاکرات وارد مراحل جدی و سختی شده و طرفین به آینده مذاکرات امیدوار هستند؛ هرچند عراقچی این خوشبینی را کاملا محتاطانه دانست.
از سوی دیگر مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا گفت که کاخ‌سفید تصور نمی‌کند ایران مواد هسته‌ای را در داخل خاک خود غنی‌سازی کند، بلکه اورانیوم مورد نیاز این کشور برای یک برنامه باید به ایران وارد شود. این درحالی است که تهران بارها اعلام کرده که حق غنی‌سازی اورانیوم برای این کشور غیرقابل مذاکره است.
دورچهارم گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران وآمریکا درحالی برگزار می‌شود که دونالد ترامپ،رئیس‌جمهور آمریکا،اظهاراتی مبنی‌بر حمله نظامی این کشوربه سایت‌های هسته‌ای ایران درصورتی که گفت‌وگوها به نتیجه‌ای نرسد انجام داده است.با وجود این، بر طبق اظهارات مقامات رسمی دو کشور مذاکرات روز جمعه و شنبه قرار است شامل مذاکره بر سر جزئیات برنامه هسته‌ای و همچنین برنامه لغو تحریم‌های ایران باشد، حوزه‌ای که در آن تهران و واشنگتن اختلافات شدیدی با هم دارند.
ترامپ از مذاکرات چه می‌خواهد؟
ترامپ چه در سال ۲۰۱۸ که از معاهده برجام خارج شد و چه در زمان کمپین انتخاباتی خود در سال گذشته بارها اعلام کرد که به دنبال «توافقی قوی‌تر» از برجام با ایران است اما تیم امنیتی و سیاست خارجی ترامپ در صد روز گذشته بارها در مورد خواسته خود از گفت‌وگوهایش با ایران تغییر موضع داده است و به نوعی نشان داده نه‌فقط هنوز هیچ برنامه و خواست مدونی از مذاکرات با ایران در کاخ‌سفید وجود ندارد، بلکه این خواست‌های متناقض نشان از تأثیرگذاری لابی‌های فشار خارج از کاخ‌سفید دارد.نشانه بارز فشار لابی‌های تندرو را می‌توان در تصویب سه‌بسته تحریمی دولت آمریکا بر ضدایران همزمان با برگزاری گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان هیأت ایرانی و آمریکایی مشاهده کرد.
از سوی دیگر تیم کاخ‌سفید هنوز مشخص نکرده که در گفت‌وگو‌هایی که با ایران با عنوان تلاش برای جلوگیری از تولید سلاح‌هسته‌ای آغاز کرده خواستار برچیده شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران است یا این‌که چنین برنامه‌ای را برای تهران در صورت ورود اورانیوم از کشور ثالث مجاز می‌داند.
استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ در مذاکرات با ایران، پس از دور اول مذاکرات، گفت: نیازی نیست ایران بیش از آنچه برای یک برنامه صلح‌آمیز غیرنظامی انرژی هسته‌ای لازم دارد، در داخل اورانیوم غنی کند. نماینده آمریکا در این مصاحبه از درخواست توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم یا برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران خودداری کرد اما روز بعد ویتکاف در بیانیه‌ای که در حساب شبکه اجتماعی خود در پلتفرم ایکس منتشر کرد موضع خود را کاملا تغییر داد و گفت هرگونه توافق نهایی با ایران مستلزم این است که این کشور «برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی هسته‌ای خود را متوقف و نابود کند».
در همین حال، پیت هگست، وزیر دفاع ایالات متحده، از تهران خواسته تا برنامه هسته‌ای خود را به طور کامل برچیند.
روبیو، وزیر امور خارجه در مصاحبه دیروز خود گفت که ایران می‌تواند یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی داشته باشد اما باید سوخت هسته‌ای مورد نیاز را به جای تولید داخلی، از کشوری ثالث وارد کند.
موضع ایران چیست؟
اما تهران برعکس آمریکا با تعیین چهارچوب‌های اصولی و خطوط قرمز توسط مقام معظم رهبری و دیگر نهادهای تصمیم‌گیر و واگذاری اختیارات به تیم مذاکره‌کننده با خواسته‌های مشخص و مستدل وارد دور جدید گفت‌وگوهای غیرمستقیم با ایالات متحده با هدف احقاق حقوق اساسی در مباحث هسته‌ای و لغو تحریم‌های ظالمانه شده است.ایران از همان ابتدا بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم تأکید و دولت ترامپ را از ارسال سیگنال‌های متناقض چه قبل و چه در حین مذاکرات بر حذر داشته است. سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگویی بیان داشت: برنامه غنی‌سازی (ایران) یک موضوع واقعی و اصیل است و ما آماده‌ایم تا در مورد نگرانی‌های احتمالی ایجاد اعتماد کنیم اما موضوع غنی‌سازی غیرقابل مذاکره است». همچنین تهران «خطوط قرمز» خود را در گفت‌وگوها مشخص کرده است، از جمله عدم پذیرش «زبان تهدیدآمیز» دولت ترامپ، «مطالبات بیش از حد در مورد برنامه هسته‌ای ایران» و از همه مهم‌تر عدم طرح مسائل مربوط به صنایع دفاعی و موشکی ایران در هرگونه گفت‌وگوی انجام شده میان طرفین.همچنین عباس عراقچی درخصوص تصمیم‌های اشتباه طرف آمریکایی در حین گفت‌وگوها با اشاره به بسته‌های تحریمی اعمال شده از سوی دولت آمریکا این اقدامات را ارسال «پیام اشتباه» خواند.
اروپا از مذاکرات چه می‌خواهد؟
پس از شروع دور جدید گفت‌وگوها میان ایران و آمریکا بر سر پرونده هسته‌ای نکته‌ای که به‌شدت خودنمایی کرد؛ کنار گذاشتن طرف‌های اروپایی از روند مذاکرات بود. سه کشور اروپایی که در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ از ستون‌های اصلی برجام بودند و پس از خروج آمریکای ترامپ از برجام به صورت ظاهری سعی در حفظ توافق خود با تهران داشتند؛ در این دور به صورت کامل از روند گفت‌وگوها حذف شدند.این درحالی است که اتحادیه اروپا پس از روی کار آمدن دولت جدید ترامپ در پرونده‌های مختلفی با واشنگتن اختلاف‌نظرهای شدیدی پیدا کرد. در زمان آغاز گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان ایران و آمریکا تروئیکای اروپایی احساس کردند که در بسیاری از پروندها مهم جهانی از سوی آمریکا کنار گذاشته شده و منافع بین‌المللی آنان درنظر گرفته نمی‌شود.ازهمین روی در طول مذاکرات سعی کرده‌اند با اظهار نظرات مختلف بر روند مذاکرات اثر گذاشته تا شاید بتوانند در وهله نخست برخی ملاحظات سیاسی و امنیتی خود را تأمین کنند و در مرحله بعد همچنان جایگاه خود را به‌عنوان بازیگران اصلی در ایجاد سازوکارهای بین‌المللی حفظ کنند.
از سوی دیگر تیم مذاکره‌کننده ایران به منظور جلوگیری از سنگ‌اندازی تروئیکای اروپایی در آینده مذاکرات از جمله عدم فعال‌سازی اسنپ‌بک یا همان «مکانیسم ماشه» با هوشیاری تلاش کرد تا با مشارکت دادن طرف‌های اروپایی از هرگونه اخلال در روند مذاکرات جلوگیری کند.
عراقچی روز گذشته در این ارتباط گفت: به نظر من، سه کشور اروپایی به دلیل سیاست‌های اشتباهی که اتخاذ کرده‌اند، نقش خود را (در پرونده هسته‌ای) از دست داده‌اند. البته ما این را نمی‌خواهیم و آماده‌ایم با آنها در رم مذاکره کنیم.
گفته می‌شود در ابتدا تردیدهایی درمیان سه کشور اروپایی وجود داشت مبنی بر این‌که چنین مذاکراتی می‌تواند مسیری موازی برای مذاکرات فعلی آمریکا ایجاد کند.اما سه دیپلمات اروپایی به رویترز گفتند که سه کشور اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که گفت‌وگوها با ایران را ادامه دهند و پارامترهای یک توافق هسته‌ای مطلوب را برای طرف ایرانی مشخص کنند.
درهمین ارتباط ژان نوئل بارو، وزیر امورخارجه فرانسه، روز سه‌شنبه با برجسته‌کردن اختلافات اروژا با ایران گفت که اگر مذاکرات فعلی در مورد راه‌اندازی مکانیسم ماشه شکست بخورد، پاریس برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه شک نخواهد کرد.
امیر سعید ایروانی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد، در نامه‌ای به شورای امنیت اظهارات بارو را «بی‌اساس و از نظر سیاسی غیرمسئولانه» خواند. او گفت که اعمال مکانیسم ماشه «از نظر قانونی و رویه‌ای دارای نقص، غیرقابل قبول و نامعتبر» خواهد بود. وی در این نامه ادامه داده است: اگر فرانسه و شرکای آن واقعا به دنبال راه‌حلی دیپلماتیک هستند، باید دست از تهدید برداشته و به حقوق حاکمیتی کشورها تحت حقوق بین‌الملل احترام بگذارند.
