جزئیات عملیات در الیت

برای این‌که از شرایط آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی در منطقه الیت بیشتر بدانیم سراغ دکتر رضا افلاطونی، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور رفته‌‌‌ایم. او در گفت‌وگو با ما منتقدان را به بی‌انصافی متهم می‌کند و می‌گوید: ‌هر کس مرد است، بیاید یک بوته را خاموش کند‌!

گفته می‌شود آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی از دهم آبان آغاز شده وامروز باگذشت ۲۰روز از این حادثه همچنان عملیات مهار آن صورت نگرفته، چرا عملیات اطفای حریق زمانبر شده است؟
آتش‌سوزی از ۲۴ آبان شروع شده و به‌دلیل موقعیت جغرافیایی بسیار دشوار و صعب‌العبور بودن منطقه، تاکنون ادامه پیدا کرده است‌؛ بنابراین این‌که گفته شودیک ماه ازشروع آن گذشته، صحبت صحیحی نیست.ممکن است در کشور ما به‌صورت روزانه یا هفتگی در چندین نقطه مختلف حریق‌هایی به‌طور طبیعی رخ دهد، که موضوعی معمول و قابل انتظار است. اکنون با توجه به خشکسالی‌هایی که رخ داده و شرایط طبیعی‌ای که ایجاد شده، احتمال دارد برخی تصور کنند که این حریق چند هفته طول کشیده اما تنهایک هفته ازشروع این آتش‌سوزی می‌گذرد. همکاران ما دریگان حفاظت منابع طبیعی به‌محض اطلاع از حادثه در منطقه حاضر شدند اما باید توجه داشت که وضعیت جغرافیایی این محدوده به‌شدت کوهستانی است‌؛ شیب‌های بسیار تند، وجودصخره‌های بزرگ وموانع طبیعی فراوان، امکان تردد ماشین‌آلات و تجهیزات را تقریبا غیرممکن کرده است. حتی یک ماشین آتش‌نشانی را نتوانستیم تا نزدیکی روستای الیت برسانیم. رفت‌وآمد نیروی انسانی نیز با سختی فراوان انجام می‌شود. به همین دلیل روند اطفا طولانی شده است. 
 
آتش‌سوزی تاکنون چند هکتار از جنگل‌های منطقه را نابود کرده است؟
در حال حاضر حدود ۸ هکتار از اراضی منطقه درگیر حریق است. خوشبختانه تعداد درختان سرپای سبز که به‌طور کامل بسوزند بسیار اندک هستند. بیشتر حجم سوختگی مربوط به درختان شکسته و افتاده، درختان خشک سرپا و لایه برگ‌ها و خاشاک کف جنگل است که در چنین شرایطی سریع‌تر درگیر حریق می‌شوند. 
 
گفته می‌شود حدود ۲۰ نفر از داوطلبان اطفای حریق آسیب دیده‌اند. آیا این آمار درست است؟
 تا این لحظه آسیب جدی نداشته‌ایم و خوشبختانه مدیریت نیروی انسانی به‌گونه‌ای انجام شده که اتفاق خطرناک و نگران‌کننده‌ای رخ ندهد. هیچ مصدوم خاصی نداشتیم‌؛ البته این‌که فردی در کوهستان پایش پیچ بخورد یا سنگی به پایش برخورد کند، جزو شرایط طبیعی چنین فعالیت میدانی است و ما این موارد معمول را آسیب جدی محسوب نمی‌کنیم. 
 
منتقدان می‌گویند سازمان منابع طبیعی نتوانسته به‌طور مناسب و مؤثر درمهار آتش عمل کند. آیا این نقد را قبول دارید؟ 
این انتقاد نشان‌دهنده بی‌انصافی کسانی است که چنین سخنی رامطرح می‌کنند.من وهمکارانم شبانه‌روز در دل آتش حاضریم و بی‌وقفه تلاش می‌کنیم. نیروهای ما در منطقه‌ای فعالیت دارند که شب‌ها در برابر سرمای کشنده و روزها در میان حرارت آتش و آفتاب، بی‌وقفه در حال نبردند. هرکس چنین ادعایی کرده، سخنی به‌کل نادرست بر زبان رانده است. اگر راست می‌گویند، بیایند و تنها یک بوته را خاموش کنند تا ببینند شرایط چگونه است. عده‌ای پشت میزهای راحت نشسته‌اند و با گفتن حرف‌های بی‌اساس، روحیه همکارانم را تضعیف می‌کنند. این همه نیرو در حال تلاشند، آنگاه برخی می‌گویند منابع طبیعی خوب عمل نکرده؟!
 
چه تعداد نیرو در منطقه حضور دارند؟
۳۵۰ نفر از نیروهای زبده یگان حفاظت منابع طبیعی از روز ۲۴آبان تاکنون درمنطقه مستقر هستند.تیم‌ها به‌صورت شیفتی کار می‌کنند‌؛ صبح یک گروه می‌رود و شب گروه دیگری جایگزین می‌شود. نیروهای تازه‌نفس دائما اعزام می‌شوند. 
 
آیا تمام مسئولیت مهار آتش با سازمان منابع طبیعی است؟ 
خیر. این منطقه، یک منطقه حفاظت‌شده تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست است و طبق قانون، مسئولیت اصلی و مدیریت آن بر عهده این سازمان قرار دارد. ما نیز درجایگاه دستگاه همکار، درکناراین سازمان فعالیت می‌کنیم.با این حال، تأکید می‌کنیم که درهرنقطه از کشور، اگر حتی یک بوته دچار آتش‌سوزی شود، ما برای انجام وظیفه حاضر و آماده هستیم.
 
وضعیت‌تجهیزات‌به‌چه‌صورت است؟برخی کارشناسان‌محیط‌زیست ضعف‌امکانات رااصلی‌ترین چالش‌درمهارحریق می‌دانند. 
درحال حاضر نیرو و امکانات به‌اندازه کافی در منطقه حاضر است‌؛ هیچ کمبودی درخصوص نیروی انسانی یا تجهیزات وجود ندارد. علاوه بر آن، ما هیچ‌گونه نیازی به کمک کشورهای خارجی نداریم. البته اگر کشوری دوست اعلام آمادگی کند، از آن استقبال می‌کنیم و قدردان‌شان هستیم اما سازمان منابع طبیعی توانایی کامل دارد و این کار را انجام خواهد داد. 
 
پس مشکل کجاست؟
تنها مساله پیش رو، صعب‌العبور بودن منطقه است. این ناحیه به‌شدت کوهستانی است و خودروهای آتش‌نشانی تنها تا پای کوه امکان تردد دارند و امکان انتقال آنها به ارتفاعات وجود ندارد. به همین دلیل، ما با بهره‌گیری از تیم‌های کوهنوردی و نیروهای متخصص، عملیات را پیش می‌بریم. نیروها توسط هلی‌کوپتر تا نقاط قابل دسترسی منتقل شده و پس از آن مجبور به ادامه مسیر به صورت پیاده هستند. این ماهیت طبیعی منطقه است که کار را دشوار ساخته. در چنین شرایطی، به جای حمایت و تقویت روحیه این نیروها، برخی افراد ناآگاهانه عملکرد تیم را زیر سؤال می‌برند؛ حال آن‌که نیروهای ما شبانه‌روز در دل آتش مشغول خدمت‌رسانی هستند.
 
علت دقیق آتش‌سوزی مشخص شده است؟
در این منطقه، طبق روال معمول، علت‌یابی دقیق پس از اطفای کامل حریق انجام می‌شود اما آنچه تا این لحظه کارشناسان گزارش داده‌اند، نشان می‌دهد که عامل انسانی در وقوع این آتش‌سوزی دخیل بوده است‌؛ این‌که این عامل سهوی بوده یا عمدی، همچنان در دست بررسی قرار دارد. 
 
با توجه به این‌که بارها شاهد آتش‌سوزی در جنگل‌ها بوده‌ایم، از نظر شما چه سازوکارهایی می‌تواند برای پیشگیری، کنترل و مهار بهتر چنین اتفاقاتی در آینده کمک‌کننده باشد؟
تمام دنیا سال‌هاست که با موضوع آتش‌سوزی جنگل‌ها درگیر است. این موضوع نه تازه است و نه محدود به کشور ما. سال ۲۰۲۳، ۱۵میلیون هکتارجنگل در کانادا سوخت. در همان سال، ۱۵هزار هکتار از جنگل‌های ترکیه طعمه حریق شد. بنابراین این موضوع در سراسر دنیارخ می‌دهد. در کشور ما نیز به شکل روزانه و هفتگی حریق‌های متعددی اتفاق می‌افتد که نیروهای ما آنها را مهار می‌کنند اما در این منطقه خاص، صعب‌العبور بودن و شرایط کوهستانی کار را چند برابر دشوار کرده است. 
 
آیا تاکنون برای مهار حریق جنگل‌های هیرکانی کمک‌هایی از ترکیه و روسیه رسیده است؟
تاکنون خیر. در هر حال ما می‌توانیم کار را انجام دهیم و ازپس حریق برمی‌آییم. البته اگر کشور دوستی بخواهد کمک کند، قدردانش هستیم اما تاکنون (عصر شنبه) هیچ کمک خارجی وارد منطقه نشده است. 
 
منابع طبیعی بهشهر امروز ورود به جنگل‌ها را محدود کرده است. به نظرتان بهتر نیست در مناطق بیشتری این ممنوعیت اعمال شود؟
براساس قانون برنامه هفتم،طرح‌های نوین جنگلداری دردست تهیه است.از۱۰۴حوضه آبخیزجنگلی کشور،تاکنون حدود۲۰ عرصه و ۳۷ طرح تدوین شده و این طرح‌ها به‌تدریج به تمامی جنگل‌های هیرکانی تعمیم داده خواهند شد. 
 
سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری از جنگل‌های هیرکانی به‌عنوان «علفزار» یاد کرده بودند. آیا استفاده از این لفظ نادیده گرفتن ارزش جنگل‌های هیرکانی نیست؟
این حریق در قسمت‌های گوشه‌ای و حاشیه‌ای جنگل‌های هیرکانی رخ داده‌؛ بخشی از آن در ارتفاعات به مراتع متصل است. قسمت‌های مرتفع و بالادست منطقه عمدتا مرتع است و بخش‌های پایین‌دست جنگل‌های هیرکانی قرار دارند. از این منظر ممکن است همکاران نهاد ریاست‌جمهوری با توجه به محل وقوع حریق از لفظ «علفزار» استفاده کرده باشند‌؛ بنابراین از این زاویه صحبت نادرستی نکرده‌اند. 
 
پیش‌بینی‌تان برای آینده چیست؟ آیا آتش‌سوزی‌ها بیشتر می‌شوند؟
با توجه به تغییرات اقلیمی و شرایط آب‌وهوایی جدید، قطعا در آینده شاهد افزایش تعداد حریق‌ها خواهیم بود. به همین دلیل ما باید یگان‌های تخصصی اطفای حریق را ایجاد و آن راتقویت کنیم تا بتوانیم در مواجهه با چنین شرایطی مدیریت مؤثرتر و کارآمدتری داشته باشیم.