ضرورت‌های بهره‌گیری از صفر شدن تعرفه‌ها در اتحادیه اوراسیا 

اگر ایران بخواهد از این فرصت بهره‌برداری کند، باید به نکات مختلف اقتصادی و تجاری، توجه ویژه‌ای داشته باشد. این یادداشت به بررسی ضرورت‌های بهره‌گیری ایران از صفر شدن تعرفه‌ها در اتحادیه اوراسیا می‌پردازد. 

 در وهله اول باید توجه داشت که ورود ایران به بازار اوراسیا نوعی تمرین برای ورود به عرصه‌های بزرگ‌تر مانند بریکس خواهد بود. با این حال باید به یاد داشت که اقداماتی همچون صفر شدن تعرفه‌ها اگرچه از حیث زمینه‌سازی و تسهیلگری فضای کسب و کار گام مهمی است، اما ضرورت‌هایی برای بهره‌برداری از آن باید مورد توجه و اهتمام جدی قرار بگیرد.

در همین زمینه اولین و مهم‌ترین نکته، تحلیل ساختار تجاری و اقتصادی اتحادیه اوراسیا است. کشور‌های عضو این اتحادیه شامل روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان هستند. هر یک از این کشور‌ها مزیت‌های نسبی خاص خود را در تولید کالا‌های مختلف دارد.

به عنوان مثال، روسیه در تولید انرژی و منابع طبیعی مانند نفت و گاز، قزاقستان در محصولات کشاورزی و فلزات و بلاروس در صنایع ماشین‌آلات و تجهیزات مزیت‌هایی دارند. ایران برای بهره‌برداری از این فرصت، باید ابتدا تحلیل دقیقی از مزیت‌های نسبی خود در مقایسه با این کشور‌ها انجام دهد و براساس آن استراتژی‌های تجاری خود را تعیین کند.

همچنین یکی از اساسی‌ترین الزامات برای بهره‌برداری از تعرفه‌های صفر، تقویت ساختار تولید داخلی است. در حال حاضر، بسیاری از صنایع ایران با مشکلاتی همچون قطعی برق، افزایش هزینه‌های تولید و کاهش کیفیت مواجه هستند.

به عنوان مثال، صنایع سیمان، فولاد و دیگر محصولات صنعتی همچون پتروشیمی در ایران با کاهش عرضه و افزایش قیمت‌ها روبه‌رو هستند و متاسفانه همچنان خام‌فروشی مقدار زیادی از صادرات ما را در این حوزه تشکیل می‌دهد. اگر ایران نتواند این مشکلات را حل کند، با حذف تعرفه‌ها نیز قادر نخواهد بود از فرصتی این‌چنینی بهره لازم را ببرد و حتی صفر شدن تعرفه ممکن است منجر به از دست رفتن بخشی از تولید در داخل شود. 

یکی دیگر از نکات ضروری، توجه به استاندارد‌های بین‌المللی و ارتقای کیفیت کالا‌ها است. ایران باید محصولاتی با کیفیت مناسب برای صادرات به کشور‌های اتحادیه اوراسیا تولید کند.

تجربه کشور‌های موفق در تجارت بین‌المللی نشان می‌دهد که تنها با توجه مداوم به ارتقای کیفیت محصولات و رعایت به‌روزترین استاندارد‌های بین‌المللی، می‌توان در بازار‌های خارجی رقابت کرد. به‌خصوص که در این حوزه ما با انواع شرکت‌های چینی و ترک روبه‌رو هستیم.

در غیر این صورت، حتی اگر تعرفه‌ها حذف شود، محصولات ایرانی نمی‌تواند در بازار‌های هدف جایگاه مناسبی پیدا کند. چراکه رقبا هر روز علاوه‌بر تنوع در تولید محصولات و پر کردن زنجیره تولید، به‌شدت بر روی کیفی‌تر کردن کالا‌های خود کار می‌کنند، چنان‌که در همین ۱۰ سال گذشته شاهد روند رو به رشد کیفیت کالا‌های چینی هستیم.

در این زمینه هم دولت باید اشراف لازم را بر صادرات داشته باشد و توصیه‌ها و حمایت‌های لازم از صادرکنندگان را فراهم کند و هم خود بخش خصوصی در قالب اتاق‌های بازرگانی یا اتحادیه‌های اصناف، توصیه و نظارت لازم بر ارائه کالا‌های با کیفیت به بازار‌های هدف را پیگیری کند و به تولیدکنندگان بازخورد لازم را بدهد. چراکه صدور کالای بی‌کیفیت حتی برای یک‌بار اثری بسیار مخرب و تقریبا جبران‌ناپذیر بر ذهن مصرف‌کنندگان خواهد داشت.

نکته بعدی این است که حضور فعال در بازار‌های اتحادیه اوراسیا صرفا به خود این بازار‌ها ختم نمی‌شود و یک حضور قوی می‌تواند به برندینگ کالا‌های ایرانی در سطح جهانی کمک کند.

به عنوان مثال، اگر ایران بتواند خودرو‌های با کیفیت‌تری در این بازار‌ها معرفی کند و ارتقای کیفیت آن‌ها را بهبود بخشد، و همان‌طور در بالا ذکر شد این نوعی تمرین خواهد بود برای برای صادرات بیشتر کالا‌های ساخت ایران به کشور‌های دیگر. ایران می‌تواند با استفاده از موقعیت جغرافیایی خود به عنوان پل ارتباطی میان کشور‌های آسیای میانه و اتحادیه اوراسیا، و همین‌طور شبه‌قاره و غرب آسیا نقش تعیین‌کننده‌تری در توسعه تجارت منطقه‌ای ایفا کند.