برخی از این رسانهها در چنین مقاطعی، چنان قدرت عمل و تصمیم را از دست میدهند که ساختارهای نظامی و امنیتی مجبورند به یاری آنها بیایند تا یک حادثه یا رخداد ملی، به فاجعهای فراگیر و سرنوشتساز تبدیل نشود. بیعملی و کمتوانی این رسانهها گاه تا تغییر دولتها و حکومتها نیز پیش میرود و هیچ دستگاه یا سازمانی نمیتواند کمبودها در این زمینه را جبران کند.سال ۱۴۰۳ را باید از جمله مقاطعی دانست که رسانهملی با رخدادهای ملی پیاپی و متعددی روبهرو شد که بخش زیادی از آن، نیاز به آمادهباش آنی سازمان صداوسیما برای پرداختن به موضوعات مربوطه داشت. از تحولات مهم داخلی تا بحث اخبار مربوط به حوزه مقاومت که هرکدام نیاز به پوشش خبری، تعیین مسیر مخابره، تحلیل و همراهی با مخاطبان را داشت. نگاه به هرکدام از این تحولات، نشان از آن دارد که سازمان صداوسیما توانست از پیچ تحولات سال ۱۴۰۳ بهدرستی و سلامت گذر کند و کارنامه قابلقبولی را برای خود به ثبت رساند.
شروع با یک حمله
شاید بتوان گفت مهمترین رخدادی که از این دست پیش پای رسانهملی قرار گرفت، حمله موشکی اسرائیل به ساختمان کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دمشق بود که طی آن ۱۶ نفر به شهادت رسیدند و برخی افراد بلندپایه سپاه ازجمله شهیدان زاهدی و حاجیرحیمی هم در میان آنها بودند. رسانهملی از همان ابتدا تلاش کرد با پوشش دقیق و سریع این حادثه، روایت اول را در دست بگیرد. کمی بعد و در واکنش به این حملات، عملیات وعده صادق۱ انجام شد که بازتاب گستردهای در میان مردم جهان داشت. ایران ۱۲ روز پس از حمله اسرائیل به کنسولگری دمشق، عملیات وعدهصادق ۱ را اجرا کرد. در جریان این عملیات ترکیبی، نیروهای مسلح ایران از موشکهای بالستیک و پهپاد استفاده کردند. این نخستین حمله مستقیم ایران به سرزمینهای اشغالی در تمام سالهای گذشته محسوب میشد. پوشش این حملات و آمادهباش رسانهملی در پرداختن به این اتفاق مهم، از دیگر مسائلی بود که آمادگی این رسانه را نشان میداد. در بازه اندکی بعد از وعده صادق ۱، سقوط بالگرد رئیسجمهور اتفاق افتاد که باور آن سخت بود. اززمانی که بالگردرئیسجمهور در غبار اردیبهشت و کوههای مهگرفته سقوط کرد، رسانهملی تلاش کرد با اطلاعرسانی دقیق از این بحران، مخاطبان را با خود همراه کند. درست در زمانی که برای همه سؤال شده بود که چه آیندهای در انتظار رئیسجمهور ایران و سیاست خواهد بود، لحظه به لحظه گزارشهای تازه ارائه میشد تا قدری از این تب و تابی که میرفت اداره امور کشور را با مشکل مواجه کند، کم کند. بعد از آن و تا زمان تشییع خادم ملت نیز، تلویزیون و رادیو همراه مردم بود تا از تب و تاب و تندی آن روزها کاستهشود.
روایت یک تشییع
اتفاق دیگر، تشییع رئیسجمهور و همراهان بودکه با پوشش خبری زنده رسانهملی همراه بود.حضور ۲۳۰خبرنگار خارجی براى پوشش مراسم تشییع پیکر رئیسجمهور وهیات همراه،اهمیت روایت درست از این تشییع را نشان میداد که رسانهملی توانست این مقطع را هم بهدرستی پشتسر بگذارد. طبق گفته مدیرکل رسانههای خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۲۳۰خبرنگار از ۱۶۰ رسانه بینالمللی کشورهای اتریش، اسپانیا، افغانستان، آلمان، آمریکا، ایتالیا، ترکیه، چین، دانمارک، روسیه، ژاپن، عراق،فرانسه، فلسطین،قطر، کویت، هند، سوریه، عمان، مصر، لبنان و امارات در آیین تشییع و گرامیداشت شهدای خدمت به صورت میدانی اقدام به تهیه خبر و گزارش کرده بودند.
نکته دیگر اینکه، به گفته مدیرکل رسانههای خارجی وزارت ارشاد، با همکاری سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، فرکانس ماهوارهای پخش زنده مراسم گرامیداشت و تشییع شهدا در شهرهای تبریز، قم، تهران و مشهد در اختیار شبکههای تلویزیونی خارجی قرار گرفته که بهویژه در پخش زنده مراسم مورد استفاده گسترده شبکههای مختلف بینالمللی قرار گرفتهاست.
انتخابات ریاستجمهوری و۲۰۰ کانال انتخاباتی
بعدتر و با برگزاری زودهنگام انتخابات ریاستجمهوری نیز آزمون دیگری برای رسانهملی بود تا بتواند قدم به قدم با این انتخاب همراه مردم شود. ناگفته پیداست که برگزاری نابهنگام این انتخابات، فشار زیادی به رسانهملی وارد میکرد تا تمام برنامههایی که قرار بود طی یک سال به نتیجه برساند، در مدت کمتر از یک ماه، نهایی کند. با این حال، برگزاری مناظرههای مربوط به انتخابات و ویژهبرنامههایی که به نامزدهای ریاستجمهوری در ارائه برنامههای خود کمک میکرد، باردیگر ثابت کرد که سازمان صداوسیما توانست همگام با تحولات و حتی بحرانهای کشور، خود را بهروز کند.
در این میان نکته مهم، کیفیت برنامههای مربوطه بود؛ چراکه آمارها نشان از افزایش مخاطبان برنامههای مرتبط با انتخابات دراین دوره میداد. بر این اساس، آنطور که نظرسنجی مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما نشان داد، ۵۶.۵درصد از هموطنان بالای ۱۸ سال، بیننده دومناظره مرحله دوم بودند. بهاین ترتیب مخاطبان مناظرههای تلویزیونی چهاردهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری نسبت به دورهسیزدهم درسال۱۴۰۰، ۶درصدافزایش یافت.گزارش نظرسنجیهای مرکز تحقیقات صداوسیما در دوره قبل نشان میدهد میزان مخاطب مناظرههای تلویزیونی دوره سیزدهم انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۰- ۵۰.۵درصد بوده است. همچنین رسانهملی علاوهبر اختصاص فضاهای مختلف پخش تبلیغات نامزدها در قالب برنامههای گفتوگومحور، میزگرد، مستند تبلیغاتی و مناظره با تکیه بر توان زیرساختهای خود در فضای مجازی و به همت معاونت فضای مجازی، بستر درخور توجهی را در سکوی پخش «تلوبیون» فراهم کرد تا این اقدامات انتخاباتی تکمیل شود. کما اینکه با کشیده شدن انتخابات به مرحله دوم، این فعالیتها باید باردیگر برنامهریزی میشد تا مناظره و تبلیغات به صورت برابر، میان نامزدها اتفاق بیفتد.
تحلیف و ترور
همچنین در مرداد، نوبت به تنفیذ و تحلیف دکتر پزشکیان بود. مراسم تحلیف رئیسجمهور با حضور مهمانان داخلی و خارجی برگزار شد. این مراسم که با حضور ۶۰۰ خبرنگار، عکاس و تصویربردار رسانههای داخلی و خارجی برگزار میشد، بهصورت زنده از شبکههای تلویزیونی داخلی پخش شد اما در همان زمان که اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس برای شرکت در مراسم تحلیف دکتر مسعود پزشکیان به تهران آمده بود، توسط رژیم صهیونیستی ترور شد که باردیگر اخبار را به سمت یکحادثه متفاوت کشاند. این اتفاق، آزمون دیگری برای رسانهملی بود تا با پوشش آخرین جزئیات این ترور، مخاطبان را با روایت درست همراهکند.تحولات۱۴۰۳با رسیدن به زمان رای اعتمادبه کابینه دکتر پزشکیان ادامه یافت تا تمام وزیران پیشنهادی به مجلس دوازدهم، موفق به کسب رایاعتماد از نمایندگان شوند. در این بخش هم صداوسیما توانست با پوشش خبری درست، در تشکیل کابینه جدید همراه باشد.
انفجار پیجرها و خط روایی درست
در ماه بعد، تب و تاب تحولات منطقه به سمت لبنان کشیده شد تا با عملیات انفجار پیجر و بیسیمها، بار دیگر جنایات رژیمصهیونیستی، این منطقه را ملتهب کند. در دو روز متوالی، دستگاههای الکترونیکی مورد استفاده حزبالله لبنان در سراسر این کشور منفجر شد. ابتدا انفجار گسترده دستگاههای پیجر رخ داد و روز دوم نیز دستگاههای بیسیم منفجر شدند. در نهایت مشخص شد عوامل اطلاعاتی اسرائیل با جایگزینکردن پیجرهای آلوده به مواد منفجره با پیجرهای خریداریشده توسط حزبالله، پشت این عملیات بودند. بسیاری از مجروحان و شهدای این عملیات غیرنظامیان بودند. سفیر ایران در لبنان نیز در این عملیات مجروح شد. روایت و تحلیلی که رسانهملی از این اتفاق ارائه کرد، خط خبررسانی اشتباه را کنارزد و حتی بعدها، با ارائه روایت دستاول از ماجرای رخداده، واقعیت را بهدرستی انعکاس دهد.
در سوگ یک چهره
انگار قرار نبود منطقه و به صورت خاص جبهه مقاومت، نفسی راحت و آسوده بکشد. مهرماه داغ سنگین شهادت سیدحسن نصرالله، دل بسیاری از هواداران جبهه مقاومت را لرزاند. بر این اساس، بهدنبال کشیده شدن دامن جنگ غزه به سرزمین لبنان و درپی حمله سنگین رژیم اسرائیل به مقر فرماندهی حزبالله در منطقه ضاحیه بیروت، سیدحسن نصرالله، دبیرکل این جنبش و عباس نیلفروشان،معاون عملیات سپاه پاسداران به شهادت رسیدند. نکته مهم در مورد تحولات اینچنینی، تغییر آنی و درست کنداکتور تلویزیون و رادیو بود که باعث میشد مخاطب پای تلویزیون بماند. البته ماهها بعد و در زمانی که قدری منطقه آرام گرفت و قرار شد تشییع اصلی این رهبر مقاومت صورت گیرد،بازهم رسانهملی توانست باپوشش لحظهای و دقیق آن، با عزاداران همراه شود. کما اینکه تیمهای مختلفی برای پوشش خبری این واقعه به لبنان اعزام شدند و بسیاری از برنامههای زنده،باارتباطهای مستقیمی که بامحل تشییع سیدحسننصرالله داشتند،توانستند خط درست روایی را دنبالکنند.
همراه با دومین وعده صادق
مهرماه تحولات دیگری روی داد و عملیات وعده صادق ۲ اتفاق افتاد. بر این اساس، ایران برای دومین بار در سال ۱۴۰۳ و به دنبال ترور اسماعیل هنیه، سیدحسن نصرالله و عباس نیلفروشان سرزمینهای اشغالی را هدف قرار داد. در این بازه زمانی نیز رسانهملی با تغییر کنداکتور خود و پوشش لحظهای تحولات، با مخاطبان همراه شد. در هفتههای بعدتر، شهادت سیدهاشم صفیالدین، مرد شماره ۲ حزبالله لبنان و یحیی السنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس از حوادث دیگری بود که خط اخبار مرتبط با منطقه را به سمت خود کشاند؛ حوادثی که پوشش رسانهای وبرنامههای تلویزیون و رادیو را نیز با تغییراتی همراه کرد. بخش مهمی از این تحولات که بعدها با اخباری همچون حضور رئیسجمهور در اجلاس بریکس نیز همراه شد، آزمونی برای رسانهملی بود تا پا به پای تحولات منطقه، با مخاطبان همراهشود.
متنوع در ژانر
اما این تحولات، همه فعالیتهای رسانهملی نبود. تنها نگاهی کوتاه به ژانر متنوع سریالهایی که در سال۱۴۰۳ از تلویزیون پخش شد، نشان از یک کنداکتور متنوع دارد که طیف گستردهای از سلیقهها را تامین کرده است. از مجموعههای تاریخی، تا ژانر کمدی و درام که هرکدام بخشی از سلیقه مخاطبان تلویزیون را به سمت خود میکشاند و در همین مدت رسانه ملی با تهیه و تولید سریالهای بسیار پرطرفدار، رکورد قابلتوجهی در این زمینه ثبت کرد. در این میان تولید برنامههای نوآورانه مثل برمودا و۱۰۰۱که سلیقه بسیاری ازمخاطبان را با این طیف برنامهسازی همراه کرد، نکته دیگری بود که کارنامه رسانهملی در ۱۴۰۳ را پربارتر از همیشه میکرد. بخشی ازپیگیریهای صورتگرفته برای حضور دوباره برخی چهرهها در همین سال روی داد که بخشی از خروجی آن را میتوان حضور چهرههایی مثل محمدرضا گلزار در برنامه پانتولیگ دانست که دامنه آن به سریال پایتخت و تولید این مجموعه پرطرفدار در نوروز سال۱۴۰۴ هم کشیده شد. نکته مهمی که در بررسی فعالیتهای رسانهملی در۱۴۰۳ میتوان مشاهده کرد، مدیریت آنتن و تولیدات آن است که با وجود حجم زیادی از وقایع سیاسی که هرکدام میتوانست برای بههم ریختن آنتن کفایت کند، این نکته را ثابت کرد که سازمان صداوسیما در دوران تحولی خود، به بلوغ لازم برای تصمیمگیری در بحرانهای اینچنینی دست یافته است.