یکی از مشکلات رایجی که بسیاری از کاربران خانگی، کشاورزان و حتی مهندسان تأسیسات با آن روبه‌رو می‌شوند، روشن شدن پمپ کفکش بدون انتقال آب است. در ظاهر همه‌چیز درست به نظر می‌رسد، صدای موتور شنیده می‌شود، جریان برق برقرار است، اما خروجی آب یا بسیار ضعیف است یا کاملاً متوقف شده است.

در چنین شرایطی، پیش از آنکه نگران خرابی کامل پمپ یا صرف هزینه‌های سنگین شوید، بهتر است کمی دقیق‌تر موضوع را بررسی کنید. چرا که دلایل زیادی ممکن است باعث شوند کفکش کار نکند یا عملکرد مطلوبی نداشته باشد. در این مقاله تلاش شده با نگاهی فنی و البته کاربردی، به بررسی اصلی‌ترین دلایل این مشکل بپردازیم و راهکارهایی عملی برای عیب‌یابی و رفع آن ارائه کنیم.

درک نحوه عملکرد کفکش؛ اولین گام در عیب‌یابی

پیش از ورود به بحث ایرادات، ضروری است درک درستی از ساختار و نحوه عملکرد پمپ کفکش داشته باشیم. کفکش‌ها نوعی پمپ شناور و گریز از مرکز هستند که معمولاً درون چاه، استخر یا منابع ذخیره آب قرار می‌گیرند و با ایجاد نیروی گریز از مرکز، آب را از قسمت پایین مکیده و از طریق لوله خروجی به خارج از چاه یا منبع آب و… منتقل می‌کنند.

اجزای اصلی یک کفکش از موارد زیر تشکیل شده است.

• موتور الکتریکی (معمولاً در قسمت بالایی قرار دارد)
• پروانه پمپ (مهم‌ترین بخش پمپاژ)
• بدنه پمپ و محفظه شفت
• صافی یا فیلتر ورودی
• کابل برق و سیستم اتصال به منبع انرژی

شناخت این اجزا کمک می‌کند تا هنگام بروز مشکل، بتوانیم علت را راحت‌تر شناسایی کنیم و اقدامات اولیه‌ای را خودمان انجام دهیم.

علل رایج کار نکردن پمپ کفکش

اکنون که با ساختار پمپ آشنا شدیم، بیایید مهم‌ترین دلایل کار نکردن یا کاهش راندمان آن را مرور کنیم. در ادامه هر علت همراه با علائم ظاهری، توضیح فنی و راهکارهای پیشنهادی ارائه شده است.

پمپ اصلاً روشن نمی‌شود

اگر پس از اتصال برق هیچ صدایی از پمپ شنیده نمی‌شود و هیچ واکنشی وجود ندارد، معمولاً مشکل در یکی از موارد زیر است:

• قطع بودن برق یا خرابی پریز
• سوختن موتور به دلیل نوسان برق یا کارکرد خشک
• خرابی کابل یا دوشاخه اتصال
• فعال شدن محافظ حرارتی در مدل‌های پیشرفته

راهکار پیشنهادی: بررسی منبع برق با مولتی‌متر، بازبینی کابل برق، اطمینان از ولتاژ مناسب و در صورت عدم تشخیص، مراجعه به تعمیرکار متخصص.

پمپ روشن می‌شود اما هیچ آبی پمپاژ نمی‌شود

این حالت یکی از شایع‌ترین اشکالات است. صدای پمپ کفکش  نشان می‌دهد در حال کار است، اما آبی در خروجی مشاهده نمی‌شود.

• عدم هواگیری اولیه (پمپ خشک کار می‌کند)
• وجود مانع در ورودی پمپ (صافی مسدود شده است)
• پروانه از کار افتاده یا شکسته است
• پمپ در محیطی نصب شده که عمق مایع کافی نیست

راهکار پیشنهادی: خاموش کردن فوری پمپ، باز کردن فیلتر ورودی و تمیز کردن آن، بررسی سطح آب و هواگیری مجدد پیش از راه‌اندازی.

دبی خروجی بسیار پایین است

در این حالت، پمپ همچنان کار می‌کند اما خروجی آب به مراتب کمتر از مقدار نرمال است:

• فرسایش یا شکستگی در پره‌های پروانه
• گرفتگی جزئی در مسیر لوله خروجی
• چسبندگی شفت به دلیل کارکرد مداوم
• تراز نامناسب پمپ در کف منبع آب

راهکار پیشنهادی: بررسی مسیر خروجی، سرویس دوره‌ای پمپ، تمیزکاری و استفاده از پایه یا فیلتر برای جلوگیری از ورود ذرات سنگین.

فشار آب نوسان دارد یا قطع و وصل می‌شود

گاهی پمپ برای چند دقیقه به خوبی کار می‌کند اما ناگهان فشار قطع شده یا جریان متوقف می‌شود:

• اختلال در عملکرد فلوتر یا کلید شناور
• آسیب‌دیدگی کابل برق یا اتصالات
• گرم‌شدن بیش از حد موتور و فعال شدن ترموستات
• ورود هوا به مسیر پمپاژ

راهکار پیشنهادی: کنترل سلامت فلوتر، بررسی ولتاژ ورودی و در صورت تکرار، ارزیابی شرایط محیطی و تهویه مناسب.

نکاتی برای پیشگیری از خرابی کفکش

در بسیاری از موارد، با رعایت چند اصل ساده می‌توان از بروز مشکلات عمده جلوگیری کرد. در ادامه چند نمونه از مهم‌ترین موارد را می‌توانید مطالعه کنید.

• همیشه پیش از روشن کردن پمپ، از غوطه‌ور بودن کامل آن در آب مطمئن شوید.
• از روشن‌کردن پمپ در آب گل‌آلود، فاضلابی یا دارای ذرات درشت خودداری کنید؛ برای این نوع سیالات، پمپ‌های لجن‌کش طراحی شده‌اند.
• در صورت استفاده مداوم، هر چند هفته یک‌بار صافی، فلوتر و کابل را بررسی و تمیز کنید.
• در مناطقی با نوسانات برق زیاد، حتماً از محافظ برق یا استابلایزر استفاده نمایید.

چه زمانی تعمیر پمپ کفکش منطقی نیست؟

یکی از سوالات مهم کاربران این است که آیا تعمیر پمپ فعلی به صرفه‌تر است یا باید پمپ جدید تهیه شود؟ پاسخ به این سوال بستگی به موارد زیر دارد.

• میزان آسیب به موتور: اگر سیم‌پیچ سوخته باشد، هزینه تعمیر اغلب با خرید پمپ نو تفاوت زیادی ندارد.
• شکستگی بدنه یا پروانه: در برخی برندها، قطعات یدکی کمیاب یا گران هستند.
• عمر بالای پمپ: اگر از پمپ بیش از ۵ سال استفاده مدام شده باشد، تعویض منطقی‌تر است.

در این شرایط، بهتر است پیش از اقدام به تعمیر، ابتدا قیمت کفکش نو را از بازار استعلام کنید تا پس از بررسی این قیمت، بتوانید بین تعمیر یا خرید، تصمیم بهتری بگیرید.

نکاتی که باید پیش از خرید کفکش جدید بدانید

در صورتی که تصمیم به خرید پمپ جدید گرفتید، موارد زیر را مدنظر قرار دهید:

• توان پمپ و هد خروجی: بسته به عمق چاه و فشار مورد نیاز
• نوع برق در دسترس: اگر برق سه‌فاز ندارید، حتماً مدل‌های تک‌فاز را انتخاب کنید
• جنس بدنه و پروانه: برای مثال، کفکش‌هایی با پروانه استیل یا بدنه آلومینیومی برای آب تمیز گزینه خوبی هستند
• نوع سیال: اگر قرار است پمپ در آب نسبتاً زلال کار کند، کفکش مناسب است. اما برای گل و لای، فاضلاب و مایعات سنگین، باید لجن کش خریداری شود.

همچنین، پیش از اقدام به خرید، مطالعه مشخصات فنی محصول، ضمانت‌نامه و استعلام دقیق قیمت کفکش مورد نظر می‌تواند شما را از صرف هزینه‌های غیرضروری در آینده مصون نگه دارد.

اگر تصمیم به خرید کفکش نو گرفتید، توصیه ما به شما این است که مبنای اصلی خود را قیمت قرار ندهید. بلکه کیفیت ساخت، حسن شهرت، خدمات پس از فروش و موجود بودن قطعات یدکی، از جمله مهم‌ترین موارد برای خرید یک کف کش است.

با توجه به اینکه کف کش‌های چینی با کیفیت‌های متفاوت و بسیار پایین در بازار زیاد هستند، خرید آن‌ها را چندان توصیه نمی‌کنیم. محصولات باکیفیت ایتالیایی یا ژآپنی نیز در بازار موجود هستند که متاسفانه خدمات پس از فروش مناسبی نداشته و قطعات آن‌ها به راحتی یافت نمی‌شود.

اما خوشبختانه محصولات باکیفیت داخلی مثل کفکش‌های توان تک نیز در بازار وجود دارند که با وجود قیمت رقابتی، کیفیتی متناسب با استانداردهای اروپایی عرضه کرده و خدمات پس از فروش مناسبی هم دارند. صادرات کفکش‌های توان تک به اروپا، گواهی بر کیفیت بالای این محصولات است.

جمع‌بندی: تصمیم آگاهانه، هزینه کمتر

کفکش، ابزاری بسیار کاربردی اما نسبتاً حساس است. عملکرد نادرست آن می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که با بررسی فنی و شناخت صحیح قابل رفع هستند. گاهی یک گرفتگی ساده یا نصب اشتباه، دلیل اصلی کار نکردن پمپ است، نه خرابی موتور.

اگر با وجود رعایت نکات گفته شده، مشکل همچنان پابرجاست، بهتر است ابتدا عیب‌یابی دقیق انجام داده و سپس با در نظر گرفتن عمر مفید دستگاه، هزینه تعمیر و قیمت کفکش جدید، تصمیم آگاهانه‌ای برای تعویض یا تعمیر آن بگیرید.