تصادفات نوروزی ۵ سال اخیر به روایت آمار
گزارش مرکز آمار ایران می‌گوید ایران شصت و دومین کشور پرتصادف جهان در بین ۱۷۵ کشور مورد بررسی است و حوادث رانندگی در حالی علت هشتم مرگ انسان‌ها در جهان به شمار می‌رود که در ایران در رتبه پنجم مرگ و میرها ایستاده است. در این میان آمار تصادفات منجر‌به مرگ در نوروز به دلیل افزایش سفرها دردناک‌تر است و نشان می‌دهد که با افزایش سفرهای نوروزی هموطنان، میزان تصادفات و مرگ و میر نیز سیر افزایشی می‌یابد، مرگ و میری که صرفا به دلیل یک تصادف یا بی‌دقتی فردی نیست بلکه بازتابی از مجموعه‌ای از مشکلات ساختاری، ضعف مدیریت و کاستی‌های زیرساختی در حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای است.
مرور آمارهای نوروزی سال‌های اخیر نشان می‌دهد که به‌جز سال ۱۳۹۹ که در پی محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کرونا، سفرهای نوروزی کاهش چشمگیری یافت؛ در سایر سال‌ها روند کلی آمار قربانیان سوانح ترافیکی، افزایشی یا در خوشبینانه‌ترین شکل، ثابت بوده است. در نوروز ۱۳۹۸ بیش از ۱۰۷۰نفر جان باختند؛ در سال ۱۴۰۰ این رقم با بازگشت سفرها به حدود ۱۰۰۰نفر رسید و در نوروزهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ با رشد پیاپی، به‌ترتیب به ۱۱۰۱و ۱۲۱۷نفر افزایش یافت. این روند البته در سال گذشته کمی تعدیل شد به‌طوری‌که ۱۰۸۹ نفر در تصادفات رانندگی نوروز سال ۱۴۰۳ جان باختند اما امسال با ۳/۸درصد افزایش به ۱۱۷۹ قربانی رسید.
استان‌های رکورددار مرگ و میر
براساس گزارش روز گذشته سازمان پزشکی قانونی کشور، در نوروز امسال ۸۴۰ نفر از فوتی‌های تصادفات در محورهای برون‌شهری، ۲۳۹ نفر در مسیرهای درون شهری، ۸۸ نفر در محورهای روستایی و مابقی در سایر مسیرها جان خود را از دست داده‌اند که از مجموع فوت‌شدگان تصادفات جاده‌ای نوروز، ۹۰۸ نفر مرد و ۲۷۱ نفر زن هستند. در میان استان‌ها اما کرمان با ۱۰۲ کشته در صدر آمار قربانیان سوانح جاده‌ای قرار گرفته است. علاوه برآن سیستان و بلوچستان با ۹۸ و تهران با ۸۶ مورد فوتی بیشترین و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد با پنج، زنجان با ۱۱ و خراسان جنوبی با ۱۲ فوتی کمترین آمار قربانیان حوادث ترافیکی در تعطیلات نوروزی را داشته‌اند.
چرا ما در جاده‌ها آسان جان می‌دهیم؟
این‌که چرا با افزایش سفرها، تعداد مرگ و میرهای جاده‌ای نیز رشد می‌یابد، پاسخ روشنی دارد؛ کارشناسان سه عامل اصلی شامل انسان، جاده و خودرو را در بروز یک حادثه رانندگی دخیل می‌دانند؛ البته این‌که کدام عامل سهم بیشتری در تصادفات دارد همیشه محل بحث بوده است. براساس برآوردهای پلیس راهور در سال گذشته، ۹۲ درصد علت وقوع حوادث رانندگی عامل انسانی است که بهبود این آمار نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی است، زیرا چهار عامل سرعت غیر‌مجاز، سبقت غیر‌مجاز، بی‌‌توجه به جلو و خستگی و خواب‌آلودگی علت وقوع ۸۲ درصد تصادفات رانندگی در کشور به شمار می‌رود. در کنار رفتار رانندگان، وضعیت بسیاری از جاده‌های کشور نیز در افزایش آمار مرگ و میر تأثیر مستقیم دارد. هادی هاشمی، رئیس پلیس پیشین راهور تهران در گفت‌وگو با جام‌جم جاده و خودرو را عامل اصلی می‌داند و در این‌باره می‌گوید: این‌که بدون توجه به مؤلفه‌های ترافیکی، صرفا شعار سر بدهیم، نه وجاهت کارشناسی دارد و نه از نظر علمی قابل قبول است.
او با بیان این‌که اگر ما به دنبال ایمنی هستیم باید وضعیت راه و خودروها را بهبود ببخشیم، می‌افزاید: در سال ۲۰۱۴ نرخ تراکم راه در سازمان ملل به‌عنوان شاخصی برای توسعه‌یافتگی کشورها اعلام شد. شاخصی که نشان می‌دهد هرکشور به ازای ۱۰۰ کیلومتر مربع مساحت چند کیلومتر راه دارد. براساس این گزارش، در کشور ژاپن نرخ تراکم راه ۶۵۰ بود یعنی به ازای ۱۰۰کیلومتر مساحت، ۶۵۰ کیلومتر راه وجود داشت؛ این نرخ در آلمان ۱۸۵، فرانسه ۱۶۰، آفریقای جنوبی ۷۸ و در پاکستان ۳۲ بود اما نرخ تراکم در کشور ما ۲/۵ بود. نکته قابل توجه این است که این نرخ در سال ۲۰۲۵، ۳/۵ شده است یعنی طی ۱۱ سال تنها ۱/۰درصد اضافه شده است، این یعنی ما اصلا راه نداریم! بنابراین نمی‌توان بدون راه‌سازی، ارتقای ایمنی و اصلاح سیستم حمل‌ونقل، شعار سر داد و انتظار داشت آمارها کاهش پیدا کند. این حرف، پذیرفتنی نیست.
لطفا این جاده‌ها را ببندید!
متأسفانه بسیاری از مسیرهای پرتردد در ایران سال‌هاست با افزایش جمعیت و حجم سفرها به‌روزرسانی نشده و در مقابل رشد وسایل نقلیه، توسعه‌ای متناسب نداشته‌اند. در برخی مسیرها نیز نقاط حادثه‌خیز شناسایی‌شده سال‌هاست که بدون اصلاح باقی مانده‌اند و هر نوروز، مرگبارتر از قبل خود را نشان می‌دهند. رئیس پلیس پیشین راهور تهران با اشاره به این‌که حمل‌ونقل و ترافیک، بحث ظرف و مظروف است، عنوان می‌کند: در حال حاضر ما کمترین میزان راه را حتی در مقایسه با فقیرترین کشورهای جهان داریم؛ آن هم با کمترین میزان ایمنی! این درحالی است که در سال‌های اخیر تعداد وسایل نقلیه در کشور افزایش یافته است. به‌طوری که اکنون حدود ۲۷ میلیون خودرو در کشور تردد می‌کنند اما ظرفیت جاده‌های ما بسیار کمتر از این تعداد است. مثلا جاده‌های شمال کشور که بیشترین بار ترافیکی را در پیک سفرها دارند، مربوط به بیش از ۹۵ سال پیش و زمانی هستند که کل خودروهای کشور به ۱۰۰۰ دستگاه هم نمی‌رسید. حالا ما بیش از ۲۵ میلیون خودرو داریم و هنوز از همان جاده استفاده می‌کنیم! مدیریت این وضعیت تنها یک راه دارد آن هم بستن جاده‌ها و ممانعت از سفر است!
تابوت‌هایی با چهار چرخ
در کنار عامل انسانی و زیرساخت‌های جاده‌ای، وضعیت خودروهای داخلی نیز همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی در بحث قربانیان سوانح ترافیکی بوده است. خودروهایی که نه‌تنها فاقد استانداردهای ایمنی روز دنیا هستند بلکه با بدنه‌های ضعیف، سیستم ترمز ناکارآمد و کمترین امکانات پیشگیرانه حالا به تابوت‌های متحرکی تبدیل شده‌اند که در تصادف، شانس زنده ماندن سرنشینان آنها بسیار پایین است. بنابر اعلام رسمی پلیس، کیفیت خودرو، عامل ۳۴ درصد از فوتی‌ها در تصادفات است. یک کارشناس مسائلی ترافیکی در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: درحال حاضر بیشترین آمار کشته‌شدگان تصادفات مربوط به دهک‌های پایین جامعه و افرادی است که از خودروهای داخلی استفاده می‌کنند. این نشان می‌دهد که خودروسازی در کشورمان به‌جای توجه به حفظ جان مردم، تنها به فکر سود و منافع خود هستند. در هر حال سال‌هاست که تصادفات جاده‌ای در کشور، تراژدی تکرارشونده‌ای است که هر نوروز، تابستان و تعطیلات با رشد چشمگیر قربانیان بیش از گذشته به چشم می‌آید. باید تاکید کرد که این بحران، حاصل ترکیبی از فرهنگ ضعیف رانندگی، زیرساخت‌های ناکارآمد، خودروهای ناایمن و سیاست‌گذاری‌های مقطعی است. حل این معضل، نیازمند عزم ملی، شجاعت تصمیم‌گیری و همراهی مردم و دولت است.
