امید بورس به اقدامات حمایتی

سرمایه‌گذاران خرد با هر نوسان نزولی، تصمیم به خروج از بازار می‌گیرند؛ افزون بر این، نقش صندوق‌های اهرمی و رفتارهای برخی بازیگران حقوقی نیز باعث تشدید وضعیت شده است. تقریبا همه پیش‌بینی‌ها حاکی از مواجهه بازار با افت بود که باید به تعادل جدیدی برسد.
پس از آغاز جنگ ۱۲ روزه، سازمان بورس تصمیم به توقف معاملات بورس گرفت و در دو هفته (۸ روز کاری) بازار تعطیل بود؛ با این حال برخی فعالان از تعطیلی بازار سهام در ایام جنگ حمایت کردند، اما برخی با انتقاد به این تصمیم می‌گویند این موضوع اعتماد سرمایه‌گذاران را مخدوش کرد، زیرا این افراد نتوانستند نقدینگی مورد نیاز خود را تامین کنند. آنها معتقدند بازار نهایتا یک الی ۳ روز تعطیل می‌شد. با این حال بازار سهام برای دومین هفته متوالی روزهای منفی و سرشار از ابهامات را پشت سر گذاشت. افت شاخص و خروج پول حقیقی نشان می‌دهد بورس همچنان اسیر تردید، بی‌اعتمادی و کمبود نقدینگی است. حمایت دولت از بازار هم با تزریق پول انجام شد اما نتوانست اثرات مثبت طولانی‌مدت برجای بگذارد.
بازار سهام پس از تزریق ۶۰ همت از سوی بانک مرکزی، در نخستین روز کاری هفته گذشته (دوشنبه) روند صعودی در پیش گرفت اما دوباره در روزهایی سه‌شنبه و چهارشنبه منفی شد. با افزایش دامنه نوسان صندوق‌های اهرمی از ۳ به ۴ درصد نیز موج ریزش را تشدید کرد. اگرچه بسته‌ای از حمایت‌های پولی تدوین شد که شامل۶۰ هزار میلیارد تومان از  محل بانک مرکزی، ۲۰ همت تأمین شده از بانک‌ها و ۲۰ همت تعهد جدید که هنوز تحقق نیافته و ۲۰ همت درخواست از صندوق توسعه ملی بود، اما این وعده‌ها هنوز به نقدینگی پایدار و ورود اثرگذار به بازار سهام تبدیل نشده است.
حالا قرار است از امروز (شنبه) منابع جدیدی به بازار تزریق شود. همچنین، صندوق توسعه و تثبیت بازار نیز با هماهنگی سازمان بورس، منابع مالی دیگری از محل اوراق تبعی را تزریق خواهند کرد. سازمان بورس نیز خبر از انتشار اوراق یک‌ساله با نرخ ۲۰ درصد برای پرتفوی‌های زیر ۵۰۰ میلیون تومان از هفته جاری را داده است که ملاک بیمه پرتفوی افراد، سبد سهام در روز ۱۷ تیرماه است. با توجه به تصمیمات و اقدامات سازمان بورس، به نظر می‌رسد تعادل در بازار برقرار شود و طبق وعده‌ها حمایت از بورس تداوم خواهد داشت.
   
نوسانات بازار طبیعی است
حجت‌اله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به شرایط خاص حاکم بر کشور در هفته‌های گذشته گفت: نوسانات در بازار امری طبیعی است. رفتارهای شتاب‌زده و تصمیم‌های احتیاطی برخی سرمایه‌گذاران نیز دور از انتظار نیست. معمولا این واکنش‌ها ابتدا از بازار اوراق بهادار آغاز می‌شود و سپس به بازار دارایی‌های فیزیکی سرایت می‌کند. همه باید به میدان می‌آمدند تا بتوان بازار را از این گردنه عبور داد؛ البته عبور از این بحران آسان نیست و در هیچ کشوری هم چنین نبوده، اما بازار باید از این مرحله بگذرد تا دوباره آرامش و رونق به خود بازگردد. افت شاخص یا خروج پول حقیقی از دید برخی مطلوب نیست، اما با توجه به ماهیت بحران، چنین رفتاری در بازار قابل پیش‌بینی بود.وی تأکید کرد: در همین چند روز گذشته، صف‌های فروش بارها شکل گرفتند و دوباره جمع شدند. برخی سهم‌ها تا ۱۵، ۱۶ یا ۱۷ درصد کاهش قیمت داشتند، اما هنوز هم فروشنده دارند؛ بازار به حالت پنیک (ترس) دچار شده بود. این وضعیت، برای فعالان باتجربه بازار، چندان غافلگیرکننده نبود. فعالان بازار نشانه‌ها را می‌شناسند و می‌دانند چه زمانی و چگونه باید مداخله کرد.
صیدی تصریح کرد: برخی تصور می‌کردند بحران طی دو یا سه روز پایان می‌یابد، اما این‌طور نبود. در این گونه مواقع یکی از نکات مهم این است که بازار نباید کاملا تخلیه شود. حتی اگر فردی تصمیم به خروج دارد، این خروج باید به‌ تدریج و با رعایت اصول صورت گیرد تا سازوکار بازار حفظ شود و شرایط کشور نیز به‌ درستی ارزیابی شود.
   
اجرای بیمه سهام
رئیس سازمان بورس اعلام کرد: از هفته جاری، صندوق تثبیت بازار شروع به انتشار اوراق تبعی از نوع بیمه سهام می‌کند. این اوراق یک‌ساله با نرخ ۲۰ درصد برای پرتفوی‌های زیر ۵۰۰ میلیون تومان عرضه می‌شود و مبنای انتشار آن سبد سهام اشخاص در ۱۷ تیرماه است. احتمالا بخش مهمی از سهامداران از این اوراق استقبال خواهند کرد. گروهی که تصمیم دارند سرمایه‌شان را حفظ کنند، با خرید این اوراق حداقل ۲۰ درصد سود تضمینی خواهند گرفت.وی اضافه کرد: ورود نهادها به این برنامه‌ها باعث می‌شود بخشی از پول‌ها مجددا به بازار بازگردد و در نهایت بازار به تعادل لازم برسد. هدف ما این است که بازار را از این پیچ تعیین‌کننده عبور داده و مجددا به سمت دوران رونق حرکت کنیم. وظیفه ماست که از دو تا سه میلیون سهامدار فعالی که امروز در بازار حضور دارند، حمایت کنیم و اجازه ندهیم از بازار خارج شوند. چون بازار ما با حضور آنها زنده است.
صیدی گفت: اکنون پس از عبور از مرحله نقدشوندگی، وارد فاز تثبیت شده‌ایم و تلاش داریم بازار را به تعادل برسانیم. البته تا زمانی که سایه ناآرامی و جنگ وجود دارد، نمی‌توان از بازار انتظار ثبات کامل داشت، اما در بلندمدت با رفع تنش‌ها، مسیر رونق مجدد آغاز خواهد شد.
   
۳۵ همت دیگر در راه تالار شیشه‌ای
قادر معصومی خانقاه، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار نیز با اشاره به جزئیات بسته حمایتی این سازمان، اعلام کرد: دو نوع اوراق تبعی در بسته حمایتی طراحی شده که یک نوع آن بیمه سهام برای اشخاص حقیقی با سبد سهام زیر ۵۰۰ میلیون تومان است که فرآیند اجرایی آن کاملا طی شده و اجرای آن از روز دوشنبه آغاز خواهد شد. وی در تشریح دسته دوم اوراق تبعی افزود: دسته دوم اوراق تبعی از جنس تامین مالی است؛ طبق طراحی انجام شده، قرار است دو صندوق حمایتی شامل «صندوق تثبیت بازار سرمایه و صندوق سرمایه گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه» این اوراق را منتشر کنند.
مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس افزود: سهم صندوق تثبیت از این برنامه ۲۰ همت است. این صندوق سهام پایه را به بانک‌ها منتقل می‌کند و در مقابل اوراق، اختیار واگذار خواهد کرد. صندوق توسعه هم ۱۵ همت تامین مالی با طرفیت نهادهای مالی انجام خواهد داد. این کار از هفته آینده اجرایی خواهد شد.
معصومی با اشاره به تفاوت‌های این اقدام با طرح بیمه سهام، گفت: اوراق بیمه‌ای منابع جدیدی را وارد بازار نمی‌کند و صرفا از خروج منابع جلوگیری می‌کند؛ ولی نوع دوم اوراق، منابع جدیدی وارد بازار خواهد کرد و کل این منابع که معادل ۳۵ همت است، صرف خرید سهام خواهد شد.
وی همچنین در مورد حمایت از صندوق‌های اهرمی، گفت: قرار بر این شد که صندوق توسعه بازار سرمایه سهام موجود در پرتفوی صندوق‌های اهرمی را خریداری کند و مدیران این صندوق‌ها معادل آن یونیت‌های قابل معامله روی تابلو را خریداری کنند تا صف‌های این نوع صندوق‌ها جمع آوری شود.
   
حرکت بورس به سمت ثبات
بهروز محبی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به این‌که شرکت‌های بورسی آسیب جدی در جنگ ندیده‌اند و ریزش اخیر شاخص کل بورس بیشتر تحت‌تأثیر حجم اندک معاملات خرد بوده است، تاکید کرد: با کاهش ریسک‌ها و ثبات سیاسی، بازار در حال بازگشت به شرایط عادی است. مردم نباید تحت‌تأثیر فضاهای هیجانی قرار گیرند، به‌ویژه سرمایه‌گذاران خردکه اخیرا به سمت نقدکردن دارایی‌های خودرفته‌اند. وی تاکید کرد: سازمان بورس باید سیاست‌های حمایتی را در پیش بگیرد تا بازار به ثبات برسد. مجلس نیز بسته‌های حمایتی را تصویب کرده و طرح‌هایی برای حمایت از سهام‌داران خرد و پروژه‌های دارای بازدهی مناسب در نظر گرفته است. با حمایت‌های دولت و عبور از فضای هیجانی، بازار به‌زودی به شرایط عادی بازخواهد گشت.
   
نقش صندوق‌های سرمایه‌گذاری
همچنین نسیم فرخزاد،  تحلیلگر بازار سرمایه اظهار کرد: یکی از عوامل اصلی بی‌اعتمادی و خروج سرمایه از بازار سهام در ماه‌های اخیر، نبود بازیگر نهادی قوی و پاسخ‌گو در روزهای بحران بوده است. صندوق‌های  ETF و صندوق‌های بازارگردانی دقیقا برای پر کردن این خلأ طراحی شده‌اند تا با حضور بلندمدت و سرمایه قابل‌توجه، در روندهای نزولی خریدار باشند و نقدشوندگی بازار را حفظ کنند.
وی افزود: صندوق‌های ETF علاوه بر پراکندگی ریسک و دسترسی آسان برای سرمایه‌گذاران خرد، می‌توانند با ورود به سهام بنیادی و صنایع منتخب، جریان نقدینگی جدید به این بخش‌ها تزریق کرده و تقاضای پایدار ایجاد کنند. بازارگردانی فعال، یعنی مداخله روزانه و خرید و فروش حرفه‌ای صندوق‌ها، می‌تواند دامنه نوسان‌های غیرمنطقی را محدود کرده و جلوی تشدید ریزش‌ها را بگیرد. این فعال بازار سرمایه با بیان این‌که فرهنگ‌سازی و آموزش درباره مزایای صندوق‌ها باید در دستور کار قرار گیرد، گفت: اگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری با نگاه حرفه‌ای، مبتنی بر فناوری و محوریت شفافیت توسعه یابند، می‌توانند علاوه بر جلوگیری از خروج سرمایه، به تدریج موج جدیدی از اعتماد و سرمایه تازه را به بورس تهران بازگردانند.

بازار با کمبود بازیگر مواجه است
همایون دارابی، تحلیلگر بازار سرمایه در مورد روند نزولی بورس، به جام‌جم می‌گوید: در هفته گذشته بازار سهام یکی از بدترین شوک‌های چهار دهه گذشته را تجربه کرد؛ اثرات جنگ به‌عنوان یک ریسک غیرسیستماتیک در عمل بی‌سابقه بود و همین مسأله معامله‌گران و مسئولان را غافلگیر کرد.
وی با اشاره به تعطیلی بازار در شرایط جنگ تحمیلی رژیم اسرائیل علیه ایران افزود: نزدیک به ۲ هفته معاملات سهام متوقف بود که این توقف موجب شکل‌گیری مازاد عرضه، به‌ویژه به دلیل نیاز نقدینگی شد و بسیاری از فعالان مجبور به فروش سهام خود شدند.
دارابی با اشاره به اقدام بانک مرکزی برای حمایت از بازار سهام، توضیح داد: با بازگشایی بازار، بانک مرکزی ۹۰ هزار میلیارد تومان خطوط اعتباری جدید به بانک‌ها اختصاص داد، اما تا قبل از اعلام مصوبات شورای عالی بورس در سه‌شنبه هفته گذشته۱۰ تیر، منابع کافی به بازار تزریق نشد و همین موضوع به تشدید هیجانات منجر شد. در حال حاضر، نگاه بازار به این است که آیا حمایت‌ها به‌صورت کامل و عملیاتی اجرا خواهد شد یا خیر.
این کارشناس بورس درباره پیش‌بینی وضعیت بازار سهام در هفته جاری گفت: بازار هنوز با کمبود بازیگر و ضعف بازارگردان‌ها مواجه است و تحقق وعده کمک ۱۲۰ هزار میلیارد تومانی به بازار می‌تواند تاثیرگذار باشد.