این درحالی است که قانون نظاممند کردن ساختار حشدالشعبی که قرار بود در ماههای گذشته در مجلس این کشور تصویب شود با فشارهای مستقیم سفیر ایالاتمتحده به ساختارهای سیاسی و نظامی این کشور بارها به تعویق افتاده و هیچ آینده روشنی در خصوص تصمیمگیری درباره این لایحه که میتواند ساختارهای حشدالشعبی را در عراق مورد حمایت قانونی قرار دهد وجود ندارد. این درحالی است که پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی و آمریکا با ایران روند معادلات منطقه شکل سریعتری به خود گرفته و در این میان عراق به عنوان یکی از کشورهای مهم منطقه و محور مقاومت هدف فعالیتهای بیثباتکننده محور آمریکایی و اسرائیلی قرار دارد. عراق در سالهای اخیر در کانون یک استراتژی کلان آمریکایی-اسرائیلی با هدف بازسازی نظم منطقهای به نفع منافع غرب و رژیم صهیونیستی قرار گرفته است. پس از موفقیت نسبی در بیثباتسازی سوریه با سقوط دولت بشار اسد، فشارهای سیاسی و نظامی بر حزبالله لبنان و تحمیل یک جنگ ۱۲ روزه علیه ایران، عراق بهعنوان حلقهای دیگر از پازل «خاورمیانه جدید» آمریکا و اسرائیل، هدف فشارهای چندجانبه محور آمریکا-اسرائیل قرار گرفته است. این فشارها با هدف نهایی تضعیف گروههای مقاومت شیعی، بهویژه حشدالشعبی و سوق دادن عراق به سمت پذیرش پیمان ابراهیم طراحی شده است. اظهارات اخیر محمود المشهدانی، رئیس مجلس عراق در کنار گزارش منابع معتبر عراقی و عربی، تصویری روشن از این تحرکات ارائه میدهد.
نقش عراق در پروژه خاورمیانه جدید
استراتژی «خاورمیانه جدید» که از دههها پیش توسط آمریکا و اسرائیل دنبال میشود، به دنبال بازسازی منطقه بهگونهای است که محور مقاومت، بهویژه ایران و متحدانش، تضعیف شده و رژیم صهیونیستی بهعنوان یک بازیگر مشروع و هژمون منطقهای تثبیت شود. سقوط دولت بشار اسد در سوریه، فشارهای سیاسی و نظامی بر حزبالله لبنان و جنگ تحمیلی ۱۲ روزه علیه ایران، گامهای اولیه این پروژه بودند. در این میان، عراق به دلیل موقعیت استراتژیک، منابع طبیعی و بافت اجتماعی و مذهبی چندپارهاش، بهعنوان هدف بعدی این استراتژی انتخاب شده است. بر اساس گزارش منابع عربی، آمریکا و اسرائیل اکنون به دنبال تضعیف عراق از طریق ایجاد خلأ امنیتی و سیاسی هستند. این خلأ میتواند با تضعیف گروههای شیعی، بهویژه حشدالشعبی و ایجاد فضای ناآرامی، زمینه را برای فشار به دولت عراق برای پذیرش پیمان ابراهیم فراهم کند. پیمان ابراهیم که از سال ۲۰۲۰ با میانجیگری آمریکا بین اسرائیل و برخی کشورهای عربی مانند امارات و بحرین امضا شد، ابزاری برای عادیسازی روابط با اسرائیل و کاهش انزوای این رژیم در منطقه است. با این حال، عراق به دلیل حضور گروههای مقاومت و نفوذ معنوی ایران، مانعی جدی در برابر این پروژه محسوب میشود.
انحلال حشدالشعبی و ایجاد خلأ امنیتی
یکی از محورهای اصلی استراتژی آمریکا در عراق، تضعیف حشدالشعبی است. محمد شیاع السودانی، نخستوزیر عراق اخیرا اعلام کرد که آمریکا در نامهای رسمی خواستار انحلال این نیروی نظامی شده است. حشدالشعبی که در سال ۲۰۱۴ با فتوای مرجعیت دینی برای مقابله با داعش تشکیل شد، نقشی کلیدی در حفظ امنیت عراق و مبارزه با تروریسم ایفا کرده است. این نیرو، به دلیل مواضع ضدآمریکایی و ضداسرائیلی خود، همواره هدف انتقاد واشنگتن و تلآویو بوده است. محمود المشهدانی در مصاحبه اخیر خود با «عراق آبزرور» فاش کرد که فشارها و تهدیدهای آمریکا مانع طرح قانون بازسازی ساختار حشدالشعبی در پارلمان شده است. او اظهار داشت: «آمریکا به صراحت با بازسازی ساختار حشد مخالفت کرده و ترجیح میدهد این نیروها در ارتش ادغام شوند.» تا به این گونه حشدالشعبی به عنوان نیروی مردمی و متاثر از مرجعیت دینی عراق دیگر وجود خارجی نداشته باشد. المشهدانی همچنین به تلاشهایی برای کنار گذاشتن فالح الفیاض، رئیس حشدالشعبی از طریق قانون بازنشستگی اشاره کرد و هشدار داد که این اقدامات میتواند به «آشفتگی اداری و تقنینی» منجر شود. این فشارها نهتنها به معنای تضعیف یک نیروی نظامی کلیدی، بلکه بخشی از استراتژی کلان برای ایجاد خلأ امنیتی در عراق است که میتواند به احیای گروههای تروریستی مانند داعش و افزایش ناآرامیها بینجامد.
سایه بحران امنیتی بر سر عراق
محمود المشهدانی در مصاحبهای صریح، نسبت به وقوع یک بحران امنیتی قریبالوقوع در عراق هشدار داد و تأکید کرد که هرگونه فروپاشی امنیتی در بغداد به سرعت به دیگر استانهای این کشور سرایت خواهد کرد. او از احتمال برگزاری تظاهرات مردمی در ماه آینده میلادی (پس از اربعین حسینی) خبر داد که ممکن است کشور را به سمت تشکیل «دولت اضطراری» سوق دهد. این اظهارات، نشاندهنده عمق نگرانیهای مقامات عراقی از پیامدهای فشارهای خارجی است. المشهدانی همچنین به بمباران سامانههای راداری در عراق اشاره کرد و گفت: «ما غافلگیر شدیم و نمیدانیم چه کسی پشت این حملات است.» این اظهارات نشاندهنده تلاشهای احتمالی اسرائیل برای تضعیف زیرساختهای امنیتی عراق است که میتواند به بیثباتی بیشتر منجر شود. رئیس مجلس عراق همچنین به کنارهگیری مقتدی صدر از سیاست بهعنوان یک «زنگ خطر واقعی» اشاره و افزود که مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان نیز بهطور جدی به ترک سیاست فکر میکند.
از منظر المشهدانی این تحولات میتواند به تضعیف وحدت سیاسی عراق و ایجاد شکافهای عمیقتر بین گروههای شیعه، سنی و کرد منجر شود. او تأکید کرد که «نبود صدای جریان صدر در پارلمان» و مواضع غیرقابل گفتوگوی دموکراتیک صدر، به همراه احتمال خروج کردها از روند سیاسی، پیامدهای وخیمی برای عراق خواهد داشت.
پروژه کریدور داوود و تهدیدات منطقهای
رژیم صهیونیستی، بهعنوان یکی از بازیگران اصلی پشت پرده فشارها بر عراق، از طریق عملیاتهای نظامی و اطلاعاتی به دنبال بیثباتسازی این کشور است. المشهدانی در مصاحبه خود به پروژه «کریدور داوود» اشاره کرد و گفت که اسرائیل با طرف ترکیهای درباره این پروژه گفتوگو کرده است. این پروژه که به گفته او منافع عراق و کشورهای منطقه را تهدید میکند، بخشی ازتلاشهای اسرائیل برای گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی خود درمنطقه است. اوهمچنین تأکید کرد که اسرائیل، عراق را مانعی در مسیر عادیسازی روابط میبیند، که نشاندهنده فشارهای مستقیم تلآویو برای سوق دادن بغداد به سمت پیمان ابراهیم است.گزارشهای منتشرشده نیز حاکی از پیامهای غیرعلنی بین تلآویو و واشنگتن برای تحت فشار قرار دادن عراق است. این پیامها، که شامل تهدیدات نظامی نیز بوده، نشاندهنده هماهنگی نزدیک بین آمریکا و اسرائیل برای تضعیف مقاومت در عراق است.
اختلافات داخلی در بغداد
کنارهگیری مقتدی صدر از سیاست و احتمال خروج مسعود بارزانی از روند سیاسی، به همراه اختلافات داخلی بین گروههای شیعه، سنی و کرد وحدت ملی عراق را تهدید میکند. المشهدانی دوره کنونی پارلمان را «ناامیدکننده» توصیف کرد و گفت که سه سال از عمر پارلمان در نزاعها و شکافها هدر رفته است. او همچنین به مشکلات قوانین عفو عمومی و انتخابات اشاره کرد که به پیچیدگیهای سیاسی افزوده است. از سوی دیگر، تلاش برای تضعیف حشدالشعبی و ایجاد خلأ امنیتی، خطر احیای گروههای تروریستی مانند داعش را افزایش داده است.در نهایت باید توجه داشت مقاومت گروههای شیعی، بهویژه حشد الشعبی و تلاش دولت عراق برای حفظ استقلال سیاسی، میتواند این استراتژی را با چالش مواجه کند. موفقیت عراق در برابر این فشارها به وحدت ملی، تقویت نهادهای امنیتی و مقاومت در برابر مداخلات خارجی بستگی دارد. در این مسیر، نقش مرجعیت دینی و گروههای مقاومت در حفظ ثبات و استقلال عراق حیاتی خواهد بود.