روز ملی زعفران؛ فرصتی هنری برای ثبت و معرفی میراث استراتژیک خراسان

به گزارش جام جم آنلاین، از دشت‌های پهناور خراسان، قلب تپنده تولید این محصول در جهان، تا سفره‌های رنگین و آیین‌های سنتی مردم، زعفران همواره نمادی از اصالت و ثروت ملی ما بوده است. ایران، با سابقه‌ای هزاران ساله در کشت این گیاه، همچنان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران مرغوب در جهان است.

این محصول، به واسطه خواص دارویی، زیبایی‌بخش و طعم بی‌نظیرش، جایگاهی منحصر‌به‌فرد در بازار‌های جهانی دارد. مشتقات و محصولات جانبی زعفران از عصاره‌ها و رنگ‌های طبیعی گرفته تا کاربرد‌های نوین در صنایع غذایی و دارویی نشان‌دهنده ظرفیت عظیم این محصول برای ایجاد ارزش افزوده و ارزآوری پایدار برای کشور است. اهمیت اقتصادی آن به حدی است که نقشی حیاتی در معیشت کشاورزان و توسعه مناطق خشک و کویری ایفا می‌کند. به پاس این جایگاه والا و به منظور حفظ و ارتقاء فرهنگ مصرف و تولید ملی، پنجم آبان ماه به عنوان «روز ملی زعفران» نامگذاری شده است. این روز فرصتی است تا اهمیت این میراث گرانبها مجدداً مورد تأکید قرار گیرد و تلاش‌های فعالان این حوزه، از کشاورز تا صادرکننده، ارج نهاده شود.

در راستای بزرگداشت این روز ملی و با هدف مستندسازی هنری و ارتقاء شناخت عمومی نسبت به چرخه زندگی زعفران، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، به عنوان متولی اصلی توسعه این صنعت، دومین دوره جشنواره عکس روز ملی زعفران را در تاریخ ۳ تا ۵ آبان ماه برگزار می‌کند. این فراخوان ملی، فرصتی است تا عکاسان حرفه‌ای و علاقه‌مندان سراسر کشور، از مزارع کاشت و برداشت در سپیده‌دمان پاییزی تا جایگاه پرعظمت زعفران بر سفره‌های ایرانی، روایتگر لحظات ناب و اصیل حضور این محصول در زندگی مردم باشند.

برگزاری جشنواره‌های تخصصی و هنری مانند جشنواره ملی عکس زعفران، بیش از آنکه صرفاً یک رویداد عمومی باشد، یک ضرورت استراتژیک در مسیر توسعه فرهنگی و اقتصادی هر محصول شاخص ملی محسوب می‌شود. در اقتصاد جهانی امروز که مرز‌های فیزیکی کم‌رنگ شده و تأثیرگذاری بصری حرف اول را می‌زند، توانایی تبدیل یک محصول صرف کشاورزی به یک سرمایه نمادین، تعیین‌کننده اصلی در موفقیت بلندمدت آن است. زعفران ایران، با تاریخچه‌ای کهن و کیفیتی بی‌بدیل، نیازمند بستری است تا این ارزش ذاتی به زبانی جهانی، یعنی زبان تصویر، ترجمه شود.

این رویداد‌ها محلی برای تجمیع نگاه‌ها، ارزیابی کیفی دستاورد‌ها و البته مهم‌تر از همه، خلق ارزش افزوده از طریق هنر و برندسازی هستند. جشنواره ملی عکس زعفران نه یک جشن ساده، بلکه یک کارگاه هویت‌سازی در مقیاس ملی است.

در شرایطی که زعفران ایران در معرض رقابت‌های شدید جهانی قرار دارد، به ویژه از سوی رقبای نوظهوری که تلاش می‌کنند با کاهش قیمت، جایگاه بازار ایران را تضعیف کنند، راهکار مقابله با این چالش، ورود به نبرد کیفیت و اصالت است. این نبرد، بیش از آنکه در لابراتوار‌های شیمیایی یا اتاق‌های بازرگانی رخ دهد، در ذهن مصرف‌کننده شکل می‌گیرد.

تبدیل کردن محصول به یک «نماد فرهنگی» و «تصویر ملی قدرتمند»، نقشی حیاتی در حفظ و ارتقاء جایگاه آن ایفا می‌کند. یک عکس باکیفیت و پرمحتوا می‌تواند اطلاعاتی را منتقل کند که هزاران کلمه قادر به انتقال آن نیستند. در آستانه برگزاری این رویداد هنری و فرهنگی، ما فرصت یافتیم تا با مسئولین و مدیران کلیدی اتاق بازرگانی و نهاد‌های مرتبط در خصوص اهمیت این جشنواره، نقش زعفران در اقتصاد منطقه‌ای و چشم‌انداز توسعه کشت و فرآوری آن در سطح ملی به گفت‌و‌گو بنشینیم.

این گفت وگوها، عمق تعهد فعالان اقتصادی را نسبت به حمایت از این محصول استراتژیک نشان می‌دهد و تأکید می‌کند که جشنواره عکس، صرفاً یک رقابت هنری نیست، بلکه ابزاری مؤثر برای برندسازی ملی «زعفران ایران» است.
بزرگترین چالش زعفران، ناشناخته بودن آن است/ جشنواره ملی عکس، ابزاری برای پیوند هویت ملی و اقتصاد

علی شریعتی مقدم، عضو شورای سیاستگذاری جشنواره ملی زعفران در گفت‌و‌گو با ایسنا با تاکید بر اهمیت بنیادین زعفران برای ایران، اظهار کرد: این محصول نه تنها آخرین بازمانده از میراث کشاورزی تمدن کهن ایران در هزاره‌های گذشته به شمار می‌آید، بلکه پیوندی عمیق با طب سنتی ایرانی دارد؛ چنانکه ابوعلی سینا برای افزایش هدفمندی و تأثیرگذاری داروها، آن را با اغلب ترکیبات خود مخلوط می‌کرده است. علاوه بر زیبایی‌های بی‌شمار زعفران در مزرعه، فرآوری و محصول نهایی (غذا و دارو)، اهمیت اقتصادی و معیشتی آن در مناطق محروم کشور غیرقابل انکار است. زعفران محصولی سازگار با طبیعت خشک و کویری ایران است و به دلیل ارزش بالا و مصرف نسبی کمتر آب نسبت به سایر محصولات، در شرایط تغییرات اقلیمی کنونی توجه بیشتری را می‌طلبد.

وی با اشاره به اهمیت اقتصادی زعفران به ویژه در مناطق محروم و خشک کشور، خاطرنشان کرد: با وجود آنکه حدود ۹۰ درصد زعفران جهان همچنان در ایران تولید می‌شود، ورود ۳۵ کشور دیگر به چرخه تولید، زنگ خطر را برای توجه بیشتر به این محصول ملی به صدا درآورده است. از نظر کارشناسان، بزرگترین مشکل زعفران، ناشناخته بودن آن است. ارزش‌های چندجانبهٔ دارویی و غذایی این محصول مستلزم آن است که در اقتصاد ملی و جهانی، جایگاه بسیار بزرگ‌تر و شایسته‌تری پیدا کند که لازمهٔ آن معرفی هرچه بیشتر و بهتر است.

عضو شورای سیاستگذاری جشنواره ملی زعفران در ادامه به نقش جشنواره روز ملی عکس اشاره کرد و گفت: در این راستا، فعالیت‌هایی مانند «جشنواره روز ملی عکس زعفران» می‌کوشند تا با ایجاد ارتباط و علاقه در سطح جهانی، مصرف زعفران را در آینده افزایش دهند. همچنین، پیوند فعالیت‌های هنری از جمله عکاسی، فیلم، شعر و موسیقی با محصولات ملی، علاوه بر رجوع به هویت ملی، ارزش دوچندان یافته و تأثیری مثبت بر روحیه مخاطبان و آیندهٔ آن محصول می‌گذارد.

افق‌های جدید؛ از عکاسی تا دیجیتال و هوش مصنوعی

شریعتی مقدم با تأکید بر لزوم تلاش بیشتر برای معرفی این میراث ملی، اظهار کرد: علی‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته، اقدامات کنونی برای معرفی شایستهٔ زعفران کافی نیست و باید با تداوم فعالیت‌ها، در هر مرحله مخاطبان و توجهات جدیدی را به این محصول ملی جلب کرد.

وی در ادامه با اشاره به برنامه‌های آتی افزود: در راستای این هدف و به دنبال برگزاری «جشنواره عکس زعفران»، رویداد‌های هنری دیگری نیز در دستور کار قرار خواهند گرفت. بخش‌های ادبی شامل عکس‌نوشته و داستان‌نویسی، موسیقی و سایر هنر‌های مرتبط، پیوندی عمیق با زعفران و میراث‌های تمدنی و ادبی ایران، همچون شاهنامه، برقرار خواهند کرد. «روز ملی زعفران» در واقع یک شروع مجدد برای تحکیم و بسط این پیوند‌ها خواهد بود.

این فعال حوزهٔ زعفران ادامه داد: مهم‌ترین تحول پیش‌رو، تداوم بخشیدن به این رویداد‌ها از طریق پلتفرم‌های دیجیتال است. در عصر کنونی، اقتصاد دیجیتال و فضای مدرن، به‌ویژه هوش مصنوعی، سهم خود را در اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی باز کرده‌اند. این نقطه عطفی خواهد بود که پس از رویداد روز ملی زعفران، برنامه‌های معرفی و تبلیغاتی ما با نسخهٔ دیجیتال و همگام با فناوری‌های نوین دنبال خواهند شد.

جامعیت جشنواره؛ جذب هنرمند تا بهره‌گیری از ابزار‌های نوین دیجیتال

عضو شورای سیاست‌گذاری جشنواره ملی زعفران، این جشنواره را پلی میان هنر و اقتصاد دیجیتال با رویکرد صیانت از جایگاه بین‌المللی دانست و بیان کرد: این جشنواره نه تنها به دنبال جلب توجه هنرمندان برای استفاده از ظرفیت‌های زعفران است، بلکه می‌کوشد تا با استفاده از ابزار‌های دانش‌بنیان، کارآمدی و گسترش کار خود را تضمین کند. در این مسیر، از «دانش‌نامهٔ جامع زعفران» که در کنار این رویداد است، بهره گرفته خواهد شد. همچنین، استفاده از «پلتفرم‌های سپهر هنر ایران» در دستور کار است تا بتواند رویداد‌های چندگانهٔ داخلی و خارجی، به‌خصوص در حوزهٔ دیجیتال را رقم بزند. این ابزار‌های نوین کمک می‌کنند تا سرعت، کیفیت و گسترهٔ کار توسعه و بهبود یابد.

وی همچنین با اشاره به توسعهٔ فعالیت‌های هنری و دیجیتال، بر ضرورت توجه به بهداشت، کیفیت و راندمان تولید زعفران در بالاترین سطح تاکید کرد و آن را یک موضوع حیاتی دانست و افزود: توجه به بهداشت، کیفیت و راندمان تولید زعفران یک موضوع حیاتی است. در این زمینه، نقاط ضعفی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. مسئولیت ما این است که در صورت مشاهدهٔ ایرادات، ضمن آگاهی‌بخشی به حوزهٔ مربوطه، از بازنشر آن ضعف‌ها خودداری کنیم تا فرصت رفع ایراد فراهم شود. علاوه بر این، داوران جشنواره خود ناظران آگاهی هستند که موظفند از ارزش‌ها و جایگاه زعفران ایران در عرصه‌های ملی و بین‌المللی صیانت کنند.

زعفران؛ داروی جادویی هزاره سوم

شریعتی مقدم با تاکید بر اینکه کارشناسان حوزهٔ سلامت و ترویج زعفران، این گیاه ارزشمند را «داروی جادویی هزاره سوم» لقب داده‌اند و بر لزوم معرفی گسترده‌تر مصارف پزشکی آن تأکید می‌کنند، افزود: بر اساس یافته‌های علمی مستند که در کتب تخصصی نیز به چاپ رسیده، مصرف منظم زعفران می‌تواند نقش قابل توجهی در پیشگیری و دفع بیماری‌ها ایفا کند. بر اساس توصیه‌های پزشکی، مصرف روزانهٔ زعفران برای ارتقاء سلامت و پیشگیری از بیماری‌های مزمن ضروری است. به طور مشخص، برای دستیابی به اثرات درمانی، هر فرد باید حداقل روزی دو نوبت، ۵۰ میلی‌گرم زعفران مصرف کند. البته لازم به ذکر است که مصرف نباید از یک و نیم گرم در یک نوبت به صورت مستمر تجاوز کند. این گیاه دارویی در حوزه‌های مختلف سلامت تأثیرگذار است. در مطالعات علمی اثبات شده است که زعفران به طور ویژه در پیشگیری از بیماری‌هایی نظیر سرطان، افسردگی و همچنین بیماری‌های دوران زوال عقل مانند آلزایمر و پارکینسون نقش بازدارنده دارد.

وی ادامه داد: تأکید می‌شود که این حقایق علمی، به تفصیل در دانشنامهٔ جامع زعفران مورد بررسی و مستندسازی قرار گرفته‌اند. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که عموم مردم با شناخت عمیق‌تر این محصول، آن را به میزان توصیه‌شدهٔ پزشکی (مجموعاً ۱۰۰ میلی‌گرم در روز) در رژیم غذایی خود بگنجانند تا سلامت خود و اطرافیانشان تضمین شود.