ایران بابرخورداری از ۵هزارو ۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی که۸۹۰کیلومتر آن در شمال و ۴هزار و ۹۱۰ کیلومتر در جنوب قرار دارد، یک کشور دریایی بهشمار میآید که با این حال از این نعمت خدادادی بهرهای اندک برده است. در حالی که کشورهای پیشرفته ساحلی تا ۵۰درصد از تولید ناخالص داخلی خود را از دریا تأمین میکنند، این سهم برای ایران تنها حدود ۲درصد است. بهعبارت دیگر ایران تنها حدود یک درصد از اقتصاد دریایی جهان را در اختیار دارد. این در حالی است که بیش از ۹۵درصد از صادرات و واردات غیرنفتی کشور از مسیر دریا انجام میشود.توسعه دریامحور تنها یک گزینه نیست بلکه یک ضرورت راهبردی برای کشور محسوب میشود. برآوردهای جهانی نشان میدهد ایجاد هر شغل مستقیم در بخش دریا، میتواند تا هفت شغل غیرمستقیم ایجاد کند. در برنامه هفتم توسعه نیز آمده که افزایش سهم جمعیت سواحل جنوبی از ۲درصد به ۸درصد جمعیت کل کشور و دستیابی به نرخ رشد سالانه ۱۶درصدی در ارزش افزوده بخش دریا یک هدف است. به گفته دکتر ابراهیم مجتبایی، کارشناس حوزه دریا استانهای ساحلی جنوب، گنجینههای خفته در کرانه دریا هستند.
او ادامه میدهد: چهاراستان جنوبی دارای بیشترین پتانسیل برای محوریت در اقتصاد دریا هستند. خوزستان ۳۰۰کیلومتر ساحل، هفت بندر تجاری، صنایع پتروشیمی و فولاد، پرورش میگو، گردشگری آبی و اسقاط کشتیها را دارد و بوشهر با ساحل زیبایش تولید ۵۰درصد از مواد پتروشیمی کشور، پرورش میگو و خرما و ۲۲کارخانه کشتیسازی را در دل خود جای داده و یکی از پایگاههای اصلی صادرات غیرنفتی بهشمار میآید.
مجتبایی با بیان اینکه هرمزگان مرکز اصلی تخلیه و بارگیری کالاست و سیستان و بلوچستان با ۴۰۰کیلومتر بندر استراتژیک چابهار، پروژههای کلان فولاد و پتروشیمی و ایجادهاب خودروسازی امپراتوران ساحلی بهشمار میآیند، تصریح میکند:برای تحقق اقتصاد دریامحور،باید بهصورت همزمان برچند محوراصلی سرمایهگذاری کردواصلیترین آنهاحملونقل ولجستیک است.
به گفته این کارشناس دریایی، توسعه بنادر چندمنظوره، افزایش ناوگان دریایی و تقویت کریدورهای ترانزیتی بهویژه از طریق بندر چابهار برای اتصال به بازارهای بینالمللی ضروری است.
مجتبایی با اشاره به صنایع و معادن دریایی تصریح میکند: این بخش شامل صنایع شیلات و آبزیپروری، استخراج نفت و گاز، کشتیسازی و تعمیر شناورها و استخراج معادن از بستر دریا میشود. ضمن اینکه ایران با دارا بودن جزایری مانند قشم و کیش و سواحل بکر، پتانسیل عظیمی برای توسعه ورزشهای آبی، غواصی، سفرهای کروز و توریسمدرمانی دارد. متأسفانه استانهایی مانند خوزستان هنوز نتوانستهاند از این ظرفیت بهره کافی ببرند.
وی تأکید میکند: نباید از انرژیهای تجدیدپذیر غافل بود. زیرا استفاده از بادهای فراساحلی، انرژی امواج و جزر و مد برای تولید برق، فرصتی پایدار و دوستدار محیط زیست است.
بدون شک نگاه بخشی و موازیکاری دستگاهها، نبود نظام آماری مدون برای فعالیتهای دریایی، کمبود زیرساختها مانند اسکلههای تفریحی و هتلها و«سندروم نگرانی ازدریا» در میان برخی مدیران ازمهمترین موانع درجهت استفاده از ظرفیتهای این موهبت الهی است. کارشناسان معتقدند تدوین حکمرانی هوشمند و یکپارچه و ایجاد یک کارگروه مشترک بین نهادهای مؤثر مانند شورای عالی صنایع دریایی و شورای عالی آمایش سرزمین برای جلوگیری از موازیکاری و همچنین جلب مشارکت بخش خصوصی و ایجاد صندوقهای حمایتی و ارائه تسهیلات کمبهره برای سرمایهگذاری در صنایع دریایی میتواند راه را برای استفاده از دریایی پر از ثروت هموار کند.