جنوب ایران بابرخورداری از مرزآبی باخلیجفارس و دریای عمان، میزبان استانهای ساحلی متعددیاستکه هرکدام ظرفیتهای منحصربهفردی دارند.این منطقه شامل نواحی جنوبی کوههای زاگرس و کرانههای شمالی خلیجفارس است و استانهای بوشهر، هرمزگان، خوزستان و سیستان و بلوچستان را در بر میگیرد؛ البته ناگفته نماند که استان فارس هم با یک واسطه نقش زیادی در بهرهمندی از این ظرفیتها دارد.
بخش بزرگی از این ناحیه آبوهوای گرموخشک دارد اماسواحل آن دروازهای به آبهای آزاد جهانی محسوب میشود. شهرهای بزرگی مانند بندرعباس، بوشهر، آبادان و خرمشهر اگر از تمام ظرفیتهایشان بهره ببرند، به گل سرسبد اقتصاد ایران تبدیل میشوند.سواحل استانهای جنوبی علاوه برجاذبههای توریستی مانندساحل سورو در بندرعباس، ساحل صدفی واسکله جفره در بوشهر و پدیدههای طبیعی منحصربهفرد درچابهار، ازپایگاههای مهم اقتصادی ایران بهشمارمیروند.بندرعباس طولانیترین خط ساحلی را در جنوب کشور دارد و بوشهر نیزباحدود۹۰۰کیلومتر خط ساحلی،یک شاهرگ حیاتی برای اقتصادمحسوب میشود.
جذب کشتیها به بنادر ایران
صنعت بانکرینگ باتوجه به موقعیت ترانزیتی ایران، میتواند اثرات اقتصادی و اجتماعی چشمگیری برای استانهای جنوبی به همراه داشته باشد.بانکرینگ، اصطلاحی است که برای عملیات سوخترسانی به کشتیها و سایر شناورها در دریا بکار میرود. بهعبارت دیگر، بانکرینگ در حکم پمپبنزین دریائی، بهمنظور تامین سوخت کشتیها برای خردهفروشی فرآوردههای سنگین پالایشی، ازجمله نفت کوره و نفت گاز است.امروزه فعالیت بانکرینگ به یک صنعت تبدیل شده است زیرا مجموعهای از عملیات نفتی شامل ذخیرهسازی مواد، انتقال و بارگیری در خشکی و عملیات دریائی مانند حمل مواد نفتی، تحویل به کشتیهای عبوری و درکنار آن ارائه خدمات جانبی گسترده دیگری به کشتیها را دربرمیگیرد که جملگی آنها موجبات رونق و شکوفایی بنادر یک کشور را ازجهات مختلف فراهم میآورد.
درهمین رابطه افشار فتحاللهی، مدیرعامل سابق منطقه آزاد قشم با بیان اینکه راهاندازی و توسعه پایگاههای بانکرینگ به ساخت اسکلههای جدید، پایانههای سوخترسانی و تاسیسات انبار نیاز دارد، به «جامجم» میگوید: «این کار اشتغالزایی گستردهای در بخشهای ساختمانی و فنی ایجاد میکند. اداره این پایگاهها نیز به نیروهای متخصص از جمله دریانوردان، متخصصان فنی، مدیران لجستیک و کارکنان اداری نیاز دائمی دارد.»
او با اشاره به اینکه در حال حاضر، ایران دارای ۱۴۶ هزار دریانورد است که نشاندهنده پایگاه نیروی انسانی بالقوه در این بخش است، ادامه میدهد: «رونق بانکرینگ، کشتیهای بیشتری را به بنادر ایران میکشاند. این امر بهطور طبیعی تقاضا برای خدمات دیگری مانند تامین مواد غذایی، تعمیرات کشتی، خدمات بندری و گردشگری را افزایش میدهد و فرصتهای شغلی جدیدی در این بخشها بهوجود میآورد.»
به گفته فتح اللهی، تربیت نیروی کار متخصص برای این صنعت، نیازمند همکاری با مراکز آموزشی و دانشگاهی مانند دانشگاه خلیجفارس در بوشهر است. این همکاریها نهتنها کیفیت خدمات را افزایش میدهد، بلکه زمینهساز اشتغال جوانان تحصیلکرده در منطقه میشود.
توسعه اقتصاد دریامحور
دولت، توسعه اقتصاد دریامحور را در اولویت قرار داده است، بهطوریکه استان بوشهر بهعنوان «قلب تپنده اقتصاد ایران» معرفی شده و بنابراین برای تحقق این چشمانداز، اقدامات زیادی باید صورت گیرد.
بوشهریها توسعه زیرساختهای بندری را در دستور کار قرار داده و پروژههای بزرگی مانند توسعه بندر نگین در بوشهر و تعمیق کانال دسترسی برای تردد کشتیهای بزرگتر در دست اجراست. البته شفافسازی و تسریع در این پروژهها برای جذب سرمایهگذاران حیاتی است.با توجه به تاکید مدیران بر استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، ایجاد بسترهای قانونی جذاب و تضمین امنیت سرمایهگذاری میتواند شتاب پروژهها را افزایش داده و ادامه روند آموزش نیروهای متخصص مطابق با استانداردهای بینالمللی، کلید رقابتپذیری در بازار منطقه است.
بههرحال، بانکرینگ تنها یک خدمت دریایی نیست، بلکه یک صنعت راهبردی است که میتواند با ایجاد هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم، اقتصاد استانهای جنوبی ایران را متحول کند. موفقیت در این مسیر منوط به سرعتبخشیدن به پروژههای زیربنایی، جذب سرمایهگذاری و تربیت نیروی انسانی متخصص است تا ایران بتواند از این موقعیت استثنایی جغرافیایی خود نهایت بهره را ببرد.