زنگ تنبیه بدنی!

با توجه به تکراروافزایش چنین رخدادهایی،روشن است که مسأله تنبیه بدنی فراتر از یک مشکل فردی است و به بررسی دقیق، واکنش سریع و برنامه‌ریزی جامع نیاز دارد.درحالی‌که قوانین آموزشی، هرگونه تنبیه بدنی را ممنوع اعلام کرده‌ اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که در برخی مدارس، خشونت جایگزین دیگر روش‌های تنبیهی شده است. بررسی‌های خبرنگار ما نشان می‌دهد از مهرماه سال گذشته تاکنون دست‌کم۱۳حادثه تنبیه بدنی در مدارس کشورخبرسازشده است.باوجود این‌که وزارت آموزش‌و‌پرورش به این موارد ورود و با کادر اجرایی خاطی برخورد می‌کند اما اتفاقات سریالی چند روز اخیر، کارساز بودن راهکارهای وزارت آموزش‌وپرورش را زیر سؤال برده است. البته که در این میان برخی کارشناسان آموزشی معتقدند افزایش این رخدادها ناشی از کم‌حوصلگی و فشار کاری معلمان است، درحالی‌که دیگران بی‌انضباطی یا رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان را عامل اصلی می‌دانند. اما واقعیت آن است که تربیت با خشونت سازگاری ندارد. 
     
قوانین پیشگیرانه یا ناکارآمد؟
براساس ماده ۸۱ آیین‌نامه اجرایی مدارس، هرگونه تنبیه بدنی یا سوء‌رفتار با دانش‌آموز، تحت هر شرایطی و به هر دلیل ممنوع است و با افراد متخلف طبق قوانین و مقررات برخورد می‌شود. طبق قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۲۳ اردیبهشت سال ۱۳۹۹ مجلس، هرگونه اقدام یا خودداری عمدی که سلامت جسمی، روانی، اخلاقی یا اجتماعی کودک و نوجوان را در معرض خطر قرار دهد، مصداق سوء‌رفتار محسوب می‌شود. اما با وجود چنین قوانینی هنوز شاهد رفتارهای نادرستی در برخی مدارس کشور هستیم. رضا روستایی، سرپرست اداره کل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌وپرورش در گفت‌و‌گو با جام‌جم با اشاره به این مطلب که درکشور مانیز تنبیه بدنی، از سوی هیچ‌یک از ارکان نظام تعلیم و تربیت پذیرفته‌شده و مورد تایید نیست، می‌گوید: «از میان جمعیت گسترده معلمان، تنها چند مورد تخلف مربوط به تنبیه بدنی گزارش و اثبات شده است. این موضوع نشان می‌دهد که قانون در این زمینه نقش پیشگیرانه دارد و معلمان نیز آگاه هستند که چنین شیوه‌ای برای تربیت دانش‌آموزان مناسب نیست.»
وی معتقد است که اساس تنبیه، آگاه‌سازی است و معلمان ما با بهره‌گیری از روش‌های جایگزین، تلاش می‌کنند دانش‌آموز را نسبت به رفتار نادرست خود آگاه کرده و مسیر اصلاح را پیش ببرند. این موارد نادر که رخ داده‌اند، خود گواهی بر اثربخشی قانون هستند؛ چراکه در سطح ملی، تعداد اندکی از این نوع تخلفات ثبت شده‌اند. با وجود زشتی این رفتارها و ناپسند بودن آنها در نگاه جامعه تعلیم و تربیت، برخورد سریع و صحیح با چنین مواردی از مطالبات جدی همه ماست. با نگاه آماری و عددی نیز می‌توان ادعا کرد که قانون در این زمینه، نقش کنترل‌کننده و پیشگیرانه‌ای ایفا کرده است.
     
وزارت آموزش‌وپرورش در میدان تنبیه
به نظر می‌رسد که قوانین موجود در این خصوص خیلی بازدارنده نبوده که شاهدتکرار چنین اتفاقاتی هستیم اما آموزش‌وپرورش پس از این‌گونه اتفاقات چه نقشی دارد و چه می‌کند؟ سرپرست اداره کل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات در پاسخ به این سؤال عنوان می‌کند: «از ابتدای سال تحصیلی، چند مورد تنبیه بدنی در سطح کشور گزارش شده که در رسانه‌ها نیز بازتاب داشته است. در پی این موارد، کارگروه فوریت در سطح منطقه واستان به‌سرعت تشکیل شده و بامتخلفان برخوردصورت گرفته است. ما بر این باوریم که حتی این موارد نادر نیز نبایدرخ دهدودرصورت وقوع، باواکنش سریع و صحیح اداری، اطلاع‌رسانی شفاف به رسانه‌ها و پاسخگویی مناسب به مراجعان، می‌توان از ایجاد حساسیت‌های رسانه‌ای و اجتماعی جلوگیری کرد.»
آن‌گونه که روستایی توضیح می‌دهد، قانون مربوط به برخورد با معلمان متخلف یا هریک از اعضای کادر اجرایی مدارس که اقدام به تنبیه بدنی می‌کنند، کاملا مشخص و شفاف است. این افرادبه هیات‌های رسیدگی به تخلفات اداری معرفی شده وبا تخلف صورت‌گرفته برخورد می‌شود؛ اقدامی که از تکرارچنین رفتارهایی جلوگیری می‌کند. تمامی مواردی که از ابتدای سال تحصیلی تاکنون رخ داده‌اند، به هیات‌های رسیدگی به تخلفات ارجاع شده و با مدیر، معاون ومعلم مربوطه، برخورد اداری مناسب صورت گرفته است.
     
بررسی صلاحیت‌های روانی معلمان
با توجه به تنبیه‌های ‌بدنی‌‌ای که در همین چند روز اخبار و ویدئوهایش را بیش از پیش شنیده و دیده‌ایم، نکته‌ای که ذهن‌مان را درگیر می‌کند، موضوع سلامت روان معلمان و چگونگی بررسی آن توسط واحد گزینش وزارت آموزش‌وپرورش است. مدیرکل هیأت مرکزی گزینش این وزارتخانه در توضیح این مطلب می‌گوید: «گزینش و جذب در آموزش‌وپرورش شامل چند محور اصلی است؛ صلاحیت‌های عمومی، علمی، تخصصی و سلامت. هریک از این بخش‌ها توسط دستگاهی مشخص مورد بررسی قرار می‌گیرد. گزینش صرفا صلاحیت‌های عمومی داوطلب را ارزیابی می‌کند.صلاحیت‌های علمی وتخصصی از طریق آزمون و توسط دانشگاه فرهنگیان یا مرکز آموزش منابع انسانی سنجیده می‌شود. ارزیابی صلاحیت سلامت نیز توسط اداره‌کل سلامت و از طریق پزشکان مورد اعتماد وزارت آموزش‌وپرورش انجام می‌گیرد.دراین میان،سلامت روان به‌عنوان یکی از موضوعاتی که باید مورد بررسی قرار گیرد، در حوزه اختیارات گزینش قرار ندارد.» در کنار موضوع حائز اهمیت سلامت روان، نیاز فوری به بازنگری در فرهنگ تربیتی و آموزش مهارت‌های کنترل خشم در همه سطوح آموزش و پرورش نیز ضروری است. البته رضا روستایی نیز راهکار کاهش موارد تنبیه بدنی در مدارس را آموزش و به‌‌روزرسانی دانش معلمان و آشنایی آنان با روش‌های جایگزین تربیتی می‌داندوبر این باوراست که معلم وظیفه دارد دانش‌آموز را نسبت به خطا و رفتار نادرست آگاه سازد.
     
نگاه پیشگیرانه
رویدادهای اخیر نشان دادند که مسأله خشونت در مدارس، صرفا به رفتار فردی چند معلم یا دانش‌آموز محدود نمی‌شود؛ بلکه نشانه‌ای از شکاف‌های عمیق‌تر در نظام تربیتی، آموزشی و حتی روانی جامعه است. آموزش‌وپرورش اگرچه در برخورد با موارد تخلف سریع عمل کرده اما به نظر می‌رسد زمان آن رسیده که نگاه واکنشی جای خود را به نگاه پیشگیرانه و اصلاحی بدهد. آموزش مهارت‌های ارتباطی، کنترل خشم و گفت‌وگو برای معلمان و دانش‌آموزان، بازنگری در فرآیند گزینش و سنجش سلامت روان کادر مدرسه می‌تواند بخشی از این مسیر اصلاحی باشد. به‌هرحال مدرسه باید جایی برای یادگیری صبر، احترام و درک متقابل باشد؛ نه تکرار الگوهای خشونت. 

تنبیه‌ بدنی دانش‌آموزان  به روایت تقویم

۴  مهر ۱۴۰۳
تنبیه بدنی یک دانش‌آموز در روستای کهورآباد سهرابیان شهر کهنوج

۹  مهر ۱۴۰۳
تنبیه بدنی در مدرسه مسلم کیخا در روستای چاه دنک دلگان

۲۵  مهر ۱۴۰۳
مدرسه ابوریحان بجنورد: تنبیه بدنی یک دانش‌آموز خبرساز شد

آذر ۱۴۰۳
مهران ایلام: یک دانش‌آموز مقطع راهنمایی توسط معلمش تنبیه بدنی شد

دی ۱۴۰۳
یک مورد تنبیه بدنی در مدرسه‌ای در ایرانشهر گزارش شد

دی ۱۴۰۳
تنبیه بدنی یک دانش‌آموز  در مدرسه ابتدایی منطقه طبرسی مشهد 

۱۵ اسفند ۱۴۰۳ 
تنبیه بدنی تعدادی از دانش‌آموزان در شهرستان ملکان آذربایجان‌شرقی

فروردین‌ ۱۴۰۴

‌رفتار نامناسب یک معلم در یکی از مدارس پسرانه شهرری

فروردین‌ ۱۴۰۴
حبس و ضرب و شتم دانش‌آموزان در سنندج

اردیبهشت ۱۴۰۴
تنبیه بدنی دانش‌آموزان در یکی از مدارس کرمانشاه‌

۹مهر ۱۴۰۴
فوت ‌یک دانش‌آموز ۱۴ساله در زنجان براثر تنبیه بدنی 

۱۵مهر ۱۴۰۴
تنبیه بدنی دو دانش‌آموز کلاس هشتمی در قزوین

۲۳مهر ۱۴۰۴
کتک‌زدن یکی از دانش‌آموزان توسط ناظم مدرسه در پرند