زرآباد؛ پایتخت «موز» ایران در سواحل مکران سیستان و بلوچستان خودکفا کننده موز کشور

به گزارش خبر نگار جام جم آنلاین سیستان و بلوچستان - - علی‌اکبر رهدار

زرآباد به‌عنوان قلب تولید موز کشور با برداشت ۲۰۰ هزار تُن موز در سال شناخته می‌شود که به دلیل کیفیت بالا، علاوه بر تأمین نیاز سیستان و بلوچستان، به دیگر نقاط ایران نیز ارسال می شود.

سیستان و بلوچستان امروز به یکی از قطب‌های مهم تولید موز ایران تبدیل شده است. اقلیم گرم و مرطوب مناطق جنوبی این استان، به‌ویژه در شهرستان زرآباد، شرایطی ایده‌آل برای رشد این محصول گرمسیری فراهم کرده است.

ایران با نیاز سالیانه حدود600 هزار تن، موز بخش عمده نیاز خود را از محل واردات تأمین می‌کند.

در سال ۱۴۰۱، بیش از ۵۷۲ هزار و ۲۲۲ تن موز از ۹ کشور مختلف به ایران وارد شده است. ارزش ریالی این میزان واردات ۸۳۶۶ میلیارد و ۲۰۴ میلیون و ۴۶۷ هزار تومان معادل ۳۷۴ میلیون و ۴۸۳ هزار و ۶۸۶ دلار است.

طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران میزان واردات موز در سال ۹۸ حدود ۴۵۷ هزار و ۲۲۵ تن به ارزش ۳۰۸ میلیون دلار بوده که رقم قابل‌توجهی است سالانه ۳۵ هزار میلیارد تومان ارز برای واردات موز از کشور خارج می‌شود، که با اختصاص بخشی از این ارز به توسعه کشت موز، می‌توان ظرف سه سال به خودکفایی کامل در این حوزه دست یافت.

اکنون موز در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، جنوب استان کرمان، فارس و بوشهر در فضای باز، فضاهای کنترل شده و سایبان‌ها تولید می‌شود اما ۹۹.۸ درصد تولید مربوط به استان سیستان و بلوچستان است.

سطح زیر کشت موز در استان سیستان و بلوچستان حدود 5۰۰۰ هکتار است که 3 هزار هکتار بارور و 2 هزار غیر بارور می باشد . این استان به دلیل شرایط مناسب آب و هوایی و دسترسی به منابع آبی، بزرگ‌ترین تولیدکننده موز در ایران است.  در سیستان و بلوچستان، مقدار برداشت موز از هر هکتار باغ به حدود ۲۵ تا ۳۰ تن می‌باشد. این میزان می‌تواند بسته به شرایط کشاورزی و نوع ارقام موز متفاوت باشد.

ارقام موز مختلفی در بازارهای جهانی محبوب هستند که بر اساس خواص آنها و نیازهای مصرف کنندگان، تفضیل می‌گیرند. برخی از ارقام بازار پسند موز شامل موزهای اکوادوری، فیلیپینی هندی کلمبیایی و برزیلی هستند.

در گذشته نهال کشت بافت موز مورد نیاز سیستان و بلوچستان از دیگر نقاط کشور تهیه و در اختیار کشاورزان استان قرار می‌گرفت که امسال برای نخستین بار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان تولید شد.این اقدام با هدف توسعه باغات جدید، تولید نهال موز با ارقام تجاری و بازار پسند و جایگزینی باغات فرسوده و درجه پایین موز با ارقام مرغوب در استان مورد توجه سازمان جهاد کشاورزی قرار گرفته است.

مزایای این روش در مقایسه با دیگر روش‌های کشت ، سرعت تکثیر به شیوه کشت بافت به گونه‌ایست که از یک نمونه کوچک می‌توان در مدت زمان محدود تعداد زیادی گیاه تکثیر کرد.

سیستان و بلوچستان به علت نزدیکی به خط تولید استوا و بهره‌گیری از مواد غذایی آب توانمندی است در محصولات گرمسیری و گرمسیری و نیمه‌گرمسیری از جمله انبه، موز، پاپایا، گووا، هندوانه آنانی، نارگیل، زیتون محلی و مرکبات. دارد، بیان کرد: هم‌اینک این استان رتبه نخست تولید موز، رتبه نخست تولید میوه‌های گرمسیری و رتبه برتر سطح و عملکرد خرمای کشور را داراست.

دشتیاری، زرآباد، سرباز، کنارک و چابهار به‌ویژه منطقه عورکی بخش پیر سهراب بیشترین سطح زیر کشت موز سیستان و بلوچستان را به خود اختصاص داده‌اند. این استان رتبه نخست تولید و سطح زیر کشت موز در کشور را از آن خودکرده است. پیش‌بینی شده بود در سال  1401بیش‌از ۲۰۳ هزار تن موز از سطح سه هزار هکتار باغات سیستان و بلوچستان برداشت و روانه بازار مصرف شود. که تقریبا محقق شد.

حدود پنج هزار هکتار از باغات جنوب سیستان و بلوچستان به کشت موز اختصاص دارد که بیش از سه هزار هکتار آن بارور و بقیه غیر بارور است که در صورت.بارور شدن 2هزار هکتار مابقی و افزایش سطح زیر کشت این محصول می‌توان کشور را به خودکفایی این میوه رساند و صادرات نیز داشت. کاشت داشت و برداشت این محصول در این استان به‌صورت تقریباً سنتی انجام شده می‌شود در صورت مکانیزه‌کردن کاشت و داشت و برداشت این محصول  و اصلاح ارقام کشت و ایجاد صنایع تبدیلی تحول بزرگی در این استان در حوزه تولید و اشتغال خواهد افتاد و می تواند چهره استان را متحول نماید

خاک حاصل خیز، تابش فراوان نور و دسترسی به منابع آبی زیرزمینی از جمله عواملی هستند که باعث شده کاشت موز در این مناطق رونق چشمگیری بگیرد.

زرآباد به‌عنوان قلب تولید موز کشور شناخته می‌شود و نقش مهمی در تأمین نیاز داخلی دارد. کیفیت بالای موز این منطقه، نه‌تنها در بازارهای داخلی بلکه در صادرات نیز مورد توجه قرار گرفته است.

توسعه صنایع تبدیلی، بسته‌بندی و ایجاد زنجیره ارزش در کنار آموزش‌های نوین کشاورزی، از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که می‌تواند جایگاه سیستان و بلوچستان را در تولید موز کشور بیش از پیش تقویت کند و این محصول را به نمادی از کشاورزی موفق در جنوب ایران بدل سازد.

کشت موز در سیستان و بلوچستان علاوه بر رونق اقتصادی، اشتغال قابل‌توجهی نیز ایجاد کرده است؛ به‌گونه‌ای که ۳۹ هزار و ۴۰۰ نفر اشتغال ثابت در این بخش ثبت شده است.