جشنواره فیلم فجر؛ یک گام به‌پیش، دو گام به‌پس؟

از هر منظر که به قضیه نگاه شود، سرمایه‌گذاری دراین عرصه نه‌تنها ضرر ندارد بلکه از منظر توسعه زیرساخت‌های سینمایی، سودآور است و مهم‌تر از آن، منجر‌به شکل‌گیری و گسترش شادابی فضا و امید‌آفرینی اجتماعی و کشف استعداد‌های نو می‌شود.

در میان همه جشنواره‌های ریز‌و‌درشتی که برپا می‌شود (بیشتر از ۳۰ مورد) جشنواره فیلم فجر سرآمد، مؤثر، پرطرفدار و به‌طورکلی استراتژیک‌ترین رویداد فرهنگی/هنری تلقی می‌شود که متاسفانه این مهم در برخی دوره‌ها به اهدافش دست نیافته است. مثلا فراخوان چهل‌و‌چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر که همین‌روز‌ها منتشر شده، جای نقد جدی دارد، اگرچه این فراخوان هیچ‌کس را متعجب نکرد؛ چرا که تغییرات و بهتر بگویم رویکرد آزمون و خطایی (!) دراین رویداد مهم و مؤثر، مسبوق‌به‌سابقه است، ولی یک تغییر در آن، چند گام به عقب شناخته می‌شود.

همواره متولیان فجر در برابر تغییرات ناشی از سوء‌مدیریت‌شان به این استدلال متوسل شده‌اند که جشنواره فیلم فجر مثل هیچ رویداد مشابه دیگری نیست و وضعیت پیش‌آمده جزو ویژگی‌های آن است! با‌این‌حال نمی‌توان از کنار تغییری مهم در فراخوان این دوره به‌آسانی عبور کرد: «بخش نگاه نو» که تمهیدی برای رقابت فیلم‌اولی‌ها بود، حذف و قرار شده آنها در بخش سودای سیمرغ با قدیمی‌ها و پر‌تجربه‌های حرفه‌ای رقابت کنند.

این اقدام مغایر استعداد‌پروری، هنگامی پرسش‌برانگیز می‌شود که بار دیگر بخش سودای سیمرغ به ۲۲ فیلم محدود شده است. البته از این‌که بخش اصلی همواره با فهرست ثابت برگزار شود، باید حمایت کرد ولی با ادغام فیلم‌اولی‌ها در آن، به‌خصوص‌که شاهد حضور و مشارکت پرتعداد استخوان‌خرد‌کرده‌ها هم هستیم، بعید است که دیگر فرصتی نصیب جوانان فیلم‌اولی شود، مگر به مصلحت که باز‌هم خود مفسده دیگری قلمداد می‌شود؛ بدین‌صورت که چنان‌چه به‌واقع هیات انتخاب بخواهد بدون توجه به نام سازندگان گزینش کند، منطقا و قاعدتا، کمتر اسمی از فیلم‌اولی‌ها به فهرست نهایی راه پیدا خواهد کرد و اگر به‌شکل سنتی بخواهد مصلحت‌اندیشی کند، یعنی بیاید و چند فیلم‌اولی را بالا بکشد بازهم بازگشتی به پله اول خواهد بود و نقض کیفی‌گرایی. حالا این‌که چرا آقایان به این نقطه‌ضعف رسید‌ه‌اند، تاحدی به اتفاقات سال گذشته بر‌می‌گردد که به‌اعتبار آرای اغلب منتقدان و صاحبنظران، ضعیف‌ترین و پرنقص‌ترین دوره در تاریخ جشنواره فیلم فجر بود؛ دوره‌ای که با مشارکت و رقابت ۴۵ فیلم، فرسایشی‌ترین روز‌ها را به‌خود دید و باعث شد جملگی حاضرین و ناظرین به‌اصطلاح جشنواره‌زده شوند.

با‌این‌حال، آن پدیده ناراضی‌تراشی دوره پیش که نباید به قیمت خطایی استراتژیک در دوره حاضر تمام شود؛ به‌این‌معنا که برای اصلاح وضعیت سال گذشته، نمی‌بایست همه‌چیز را بر سر فیلم‌اولی‌ها خراب کرد. دقت داشته باشید که جشنواره امسال، پس از چند‌دوره، بدون بخش بین‌الملل و به‌اصطلاح در سطح ملی برگزار می‌شود؛ لذا این اشتباه دوپاره‌شدن جشنواره لااقل باید در راستای ایجاد فرصت‌های بیشتر و بهتر برای کشف استعداد‌های نسل جدید فیلمسازی تمام شود، اما آن‌طور که از ریل‌گذاری جدید در فراخوان برمی‌آید، قابل پیش‌بینی است که این اتفاق نخواهد افتاد؛ بنابراین چه‌خوب است که تصمیم‌گیران کلان مداخله کنند. در مواردی شاهد بوده‌ایم که وزیر ارشاد به پیشنهادات بالنده و انتقادات سازنده توجه داشته است.

این‌مورد نیز از‌جمله ضروریاتی است که، چون با سرنوشت هنرجویان و فیلمسازان جوان و آینده سینمای کشور گره خورده، می‌طلبد که وزیر و ریاست جشنواره به‌میدان بیایند و با مداخله و تجدید‌نظر در مفادی از فراخوان منتشره، این عقبگرد در جشنواره عظیم و با‌شکوه فیلم فجر را متوقف کنند.