روستابازارها؛ پل امید اقتصاد روستایی

این طرح که در قالب قانون برنامه هفتم توسعه و سیاست‌های اصل ۴۴ دنبال می‌شود، دیگر یک ایده نیست بلکه در سطح کشور در حال اجراست. براساس این طرح، برنامه‌ریزی شده تا پایان دولت چهاردهم، تعداد این بازارها از حدود ۳۰۰ بازار به ۳۰۰۰بازار در سراسر کشور برسد. تنها تا پایان سال ۱۴۰۵، هدف‌گذاری برای راه‌اندازی ۵۰۰روستابازار در دستور کار قرار گرفته است. 
نمونه‌های عملیاتی شده این بازارها را می‌توان در استان البرز که در مراحل اداری اجراست یا سیستان و بلوچستان که ۲۲بازار فعال و ۲۷بازار در دست احداث دارد مشاهده کرد. چندی قبل و در یک افتتاحیه سراسری نیز ۶۴روستابازار در ۳۲استان کشور با بیش از ۲۷۰۰غرفه برپا شد.
مدیر کل تعاون روستایی سیستان و بلوچستان با بیان این‌که ساختار اصلی روستابازارها بر پایه تعاونی‌های روستایی استوار است، به ‌جام‌جم‌ می‌گوید: ‌این تعاونی‌ها که توسط روستاییان تشکیل می‌شوند، بستر قانونی و نظارتی برای عرضه مستقیم محصولات را فراهم می‌کنند. سازمان تعاون روستایی نیز با نظارت بر این تعاونی‌ها، زمین و مکان مورد نیاز را با قیمت کارشناسی شده در‌اختیار آنها قرار می‌دهد. 
محمدرفیع دهواری ادامه می‌دهد: ‌کشاورزان و تولیدکنندگان خرد می‌توانند با عضویت در این تعاونی‌ها، محصولات خود را بدون نیاز به دلالان و با حفظ مالکیت کامل در غرفه‌های روستابازار عرضه کنند.عرضه محصولات از سبزی و میوه تازه گرفته تا صنایع دستی و محصولات تبدیلی مانند عسل، مربا و خشکبار در این بازارها انجام می‌شود. 
دهواری با اشاره به نقش مهم روستاییان در ترکیب جمعیتی استان بیان می‌کند: ‌بیش از ۵۱درصد جمعیت سیستان و بلوچستان را روستاییان تشکیل می‌دهند و به همین دلیل ضروری است سازوکارهای توزیع کالاهای اساسی متناسب با آن طراحی شود. 
   
کاهش شکاف قیمت و حذف واسطه‌ها 
مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران به‌صراحت افزایش شکاف قیمت و نیاز به حذف واسطه را دلیل اصلی اجرای طرح «روستابازار» عنوان می‌کند و می‌گوید: نتایج اولیه نشان می‌دهد محصولات با قیمت مناسب‌تر در مقایسه با فروشگاه‌های دیگر عرضه می‌شود. 
محمدرضا طلایی هدف از اجرای این طرح در تمام استان‌ها را افزایش درآمد کشاورزان و تولیدکنندگان عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: ایجاد اشتغال و کارآفرینی در روستا به‌عنوان یکی از اهداف بلندمدت و نتایج طرح در نظر گرفته و فقط در ۶۴بازار به‌طور مستقیم برای ۲۷۸نفر اشتغالزایی شده است. 
با وجود اجرای طرحی که همگان نسبت به آن نگاه مثبتی دارند، توسعه اقتصاد روستایی با چالش‌های ساختاری مواجه است. گزارش‌ها حاکی از آن است که حدود ۲۳هزار آبادی در کشور به‌دلیل داشتن جمعیت کمتر از ۲۰خانوار، فاقد «کد‌روستایی» رسمی هستند. این امر دسترسی آنها به خدمات پایه و احتمالا برنامه‌های حمایتی مانند روستابازارها را با مشکل مواجه می‌کند. 
کارشناسان معتقدندموفقیت پایدارروستابازارهاوطرح‌های مشابه منوط به‌حمایت ازتعاونی‌ها به‌عنوان نهادهای‌مردمی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در روستاها برای ایجاد ارزش افزوده بیشتر و رفع موانع زیرساختی مناطق روستایی است. 
در مجموع، روستابازارها با پیوند مستقیم مزرعه به سفره، نه‌تنها به کاهش هزینه زندگی شهری کمک می‌کنند بلکه با ایجاد امید به زندگی و درآمد در روستا گامی اساسی در جهت توقف مهاجرت‌های بی‌رویه و احیای حیات اقتصادی مناطق محروم کشور برداشته‌اند.