جام جم آنلاین - هزار و یک اتفاق پشت پرده فوتبال وجود دارد، از ریز و درشت تا منطقی و غیرمنطقی. البته که اتفاقات پشت پرده بیشتر حول و حوش مسائل منفی برمی گردد. یکی از همین اتفاقات استفاده از جادوگر و رمال در فوتبال برای نتیجه گیری است. دیرزمانی نبود که نخستین نشانههای حضور رمال و جادوگر را در فوتبال دیدیم؛ شاید جایی در دهه هشتاد. بعد هم که نشانهها آمدند و رفتند. از تحرکات مشکوک یک توپچی پشت دروازه یک تیم گرفته تا چیزهای عجیب و غریبی که یک مربی مشهور کف دست خود نوشته بود. الان هم که خبرهای عجیبی درباره استفاده یک مربی به ظاهر موجه از جادوگر برای تیمش شنیده میشود.
پدیده جادوگری اگرچه بارها تکذیب شده، اما همچنان در پشت صحنه لیگ برتر و لیگ دسته اول زمزمههای آن شنیده میشود.
بر اساس اطلاعات و روایتهایی که از منابع مختلف فوتبالی به دست آمده، برخی تیمها و حتی مربیان شاغل در لیگ برتر و لیگ دسته یک، هنوز هم به نیروهای موسوم به «ماورایی» برای تغییر نتیجه مسابقات یا خروج از بحرانهای فنی دل بستهاند. این موضوع نه به یک مقطع زمانی خاص محدود میشود و نه صرفاً مربوط به تیمهای کوچک و کمنامونشان است بلکه گاهی پای باشگاههای ریشهدار و چهرههای شناختهشده نیز به میان میآید.
پول به پای جادوگر بریز!
به قول امروزیها چه سلسله واکنشهای شیمیایی در ذهن یک مربی یا یک مدیر باید بگذرد که در نهایت به این نتیجه برسد که باید برای نتیجه گیری تیمش از رمالها و جادوگران استفاده کنند. ماجرا به همین جا ختم نمیشود، این مدیران و مربیان حاضرند دست در جیب کنند و مبلغ بسیار کلانی را به این افراد معلول الحال بپردازند. گردش مالی این قضیه واقعا عجیب و غریب است.
بنا بر گفته برخی افراد مطلع مبالغی که به جادوگران و رمالان فوتبالی پرداخت میشود، در مواردی از دستمزد ماهانه یک مربی یا بازیکن لیگ برتری نیز فراتر میرود. این افراد که اغلب با عناوینی خاص و ادعاهای عجیب معرفی میشوند، مشتریان ثابتی در فوتبال دارند تا جایی که گفته میشود «سرشان شلوغ است» و برای هر تیم یا مربی، نسخهای جداگانه میپیچند.
رسواییهای مقطعی
این نخستینبار نیست که پای چنین مسائلی به فوتبال ایران باز میشود. در سالهای گذشته، افشای استفاده برخی چهرههای سرشناس از جادوگر به رسواییهای بزرگی منجر شد، رسواییهایی که برای مدتی افکار عمومی را بهشدت تحت تأثیر قرار داد، اما بهمرور و بدون برخورد ریشهای به فراموشی سپرده شد. نه آن پروندهها به سرانجامی شفاف رسید و نه سازوکاری مشخص برای جلوگیری از تکرار چنین اتفاقاتی تدوین شد.
روشهای رمالی!
پشت صحنه فوتبال ایران دنیایی متفاوت از آن چیزی است که در زمین مسابقه دیده میشود. اتفاقات عجیبی در اردوها، رختکنها و حتی اطراف زمین تمرین رخ میدهد که یکی از آنها همین مسئله جادو و جمبل است. روایتهایی وجود دارد از اشیای عجیب پیدا شده در کنار زمین، نوشتههایی نامفهوم در چهارگوشه ورزشگاهها، یا توصیههایی خاص به بازیکنان که توضیح دقیق و منطقی برای آنها وجود ندارد. بسیاری از این اقدامات بهگونهای است که حتی نقل آنها در قالب گزارش رسمی نیز دشوار به نظر میرسد. نوشتن جادو روی یک تکه کاغذ با روشهایی خاص مرسومترین روش استفاده از جادوگری است. البته که روشهای زیادی برای اینکار وجود دارد که در مخیله هیچکس نمیگنجد.
جای خالی منطق
جادو و جمبل از اساس خرافه است و هیچ جایگاهی در فوتبال حرفهای ندارد. نتیجه گرفتن در فوتبال، محصول تمرین، برنامهریزی، دانش فنی، مدیریت صحیح و تلاش مستمر است نه حاصل طلسم یا نسخههای غیرعلمی. این واقعیتی است که در فوتبال مدرن دنیا بهروشنی پذیرفته شده و باشگاههای بزرگ سالهاست مسیر خود را از چنین باورهایی جدا کردهاند.
اما پرسش اصلی اینجاست: چرا در فوتبال ایران، با وجود پیشرفتهای ظاهری و شعارهای حرفهایگری، همچنان چنین تفکراتی خریدار دارد؟
پاسخ را شاید باید در ترکیبی از فشار نتیجهگرایی، نبود ثبات مدیریتی و ضعف ساختارهای نظارتی جستوجو کرد. وقتی مربی یا مدیر، امنیت شغلی ندارد و یک شکست میتواند به پایان کارش منجر شود طبیعی است که برخی به هر ریسمانی چنگ بزنند حتی اگر آن ریسمان، پوسیده و غیرواقعی باشد.
بدون برخورد، بدون تذکر
فدراسیون فوتبال بهعنوان متولی اصلی این ورزش، تاکنون برخورد قاطع و شفافی با این پدیده نداشته است. نه آییننامهای مشخص برای مقابله با آن تدوین شده و نه پروندهای که بهصورت جدی به سرانجام رسیده باشد. این خلأ نظارتی، عملاً به تداوم فعالیت جادوگران فوتبالی کمک کرده و به آنها این پیام را داده که میتوانند بدون نگرانی به کار خود ادامه دهند.
در حالی که فوتبال روز دنیا بر پایه علم داده، آنالیز، روانشناسی ورزشی و مدیریت حرفهای بنا شده، ادامه حیات خرافات در فوتبال ایران نشانهای از عقبماندگی فکری و ساختاری است. فاصلهای که نهتنها با جذب بازیکن خارجی یا تغییر مربی پر نمیشود، بلکه نیازمند اصلاحی عمیق در نگرش و مدیریت است.
برخورد با این پدیده، بیش از هر چیز نیازمند شفافیت، شجاعت و اراده است. فدراسیون فوتبال باید بهطور صریح اعلام موضع کند، مسیرهای گزارشدهی امن برای افشای چنین تخلفاتی ایجاد کند و بدون ملاحظه نامها و جایگاهها با متخلفان برخورد کند. در غیر این صورت، جادو و جمبل همچنان در سایهها باقی خواهد ماند بیآنکه کسی مسئولیت آن را بپذیرد.
فوتبال ایران برای عبور از بحرانهایش، بیش از هر زمان دیگری به عقلانیت، علم و صداقت نیاز دارد نه به نسخههایی که ریشه در خرافه دارند. شاید وقت آن رسیده که این واقعیت تلخ بهجای پچ پچهای پشتپرده بهصورت جدی روی میز تصمیمگیران قرار بگیرد.