افزایش تعهدات دولت با انتشار اوراق مشارکت

به گزارش خبرنگار جام‌جم، هم‌اکنون لایحه بودجه 92 کل کشور در دولت در دست بررسی و تدوین است و هنوز نهایی نشده، اما اخباری مبنی بر تداوم فروش اوراق مشارکت در این لایحه به میزان اوراق مشارکت مندرج در قانون بودجه 91 از سوی دولت مطرح شده است. در چنین شرایطی کارشناسان اقتصادی که فروش اوراق مشارکت را به منزله استقراض داخلی می‌دانند، خواستار روشن شدن چگونگی هزینه‌کرد درآمدهای آن شده‌اند.

اوراق مشارکت یکی از ابزارهای دولت برای تامین مالی طرح‌ها و پروژه‌هایی است که نیاز به منابع عظیم مالی دارد.

انتشار و فروش اوراق مشارکت البته در کنار مزایای آن برای دولت و بخش عمومی کشور تعهدآور است. از سوی دیگر اگر این اوراق بعضا کارکرد اصلی خود را از دست داده فقط یک تعهد مالی سنگین برای دولت به جای خواهد گذاشت.

براساس آمار رسمی بانک مرکزی از سال 73 تا پایان سال 89 در مجموع 33 هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت در کشور منتشر شده که 30 هزار میلیارد تومان آن به فروش رفته است. این آمار در حالی است که 24 هزار میلیارد تومان از این رقم در دولت‌های نهم و دهم و در فاصله سال‌های 84 تا 89 تامین شده است.

بیشترین اوراق مشارکت فروخته شده طی دو سال اخیر مربوط به طرح‌های نفت، نیرو، آزادراه‌ها و بزرگراه‌های کشور است که دارای توجیه اقتصادی بوده و نرخ بازگشت سرمایه مطمئن دارند.

جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت‌و‌گو با جام‌جم با اشاره به این که تاکنون درباره نحوه هزینه‌کرد درآمد حاصل از فروش اوراق مشارکت حسابرسی و بررسی نشده است، تاکید کرد: مجلس و دیوان محاسبات بررسی لازم را در این باره انجام می‌دهند و چنانچه هزینه‌کرد درآمدها خلاف قانون انتشار اوراق مشارکت باشد به تحقیق و تفحص در این باره خواهیم پرداخت.

قادری تاکید دارد: قانونگذار در قانون اوراق مشارکت به درستی تکلیف را مشخص کرده و امکان تخلف وجود ندارد زیرا این اوراق باید برای طرح‌ها و پروژه‌هایی منتشر و به فروش برسد که نرخ بازگشت سرمایه و سود آن بیشتر از اوراق مشارکت باشد و بر این اساس ضرورت فروش اوراق مشارکت برای طرح‌های توسعه‌ای مانند توسعه فازهای میدان گازی پارس جنوبی وجود دارد زیرا در صورتی که در اجرای توسعه این میدان مشترک گازی به دلیل کمبود منابع مالی عقب بمانیم، منافع ملی و اقتصادی ما آسیب می‌بیند.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه در حالی که از تصمیم دولت برای تعیین ارقام فروش اوراق مشارکت در لایحه بودجه 92 اظهار بی‌اطلاعی کرد، تاکید کرد: قطعا فروش اوراق مشارکت به عنوان یکی از ابزارهای مالی مهم در لایحه بودجه 92 وجود دارد و دولت نسبت به تداوم انتشار آن اصرار دارد.

نگاهی به آمار منتشره درباره فروش اوراق مشارکت در پنج سال اخیر نشان می‌دهد روند انتشار و فروش این اوراق تا سال 88 چندان قابل توجه نبوده اما از انتهای سال 88 این روند تغییر کرده به طوری که میزان فروش اوراق مشارکت از 1769 میلیارد تومان در سال 89 به یکباره به 15 هزار و 600 میلیارد تومان در سال 90 رسیده است و این روند در سال‌جاری نیز تداوم یافته است.

دولت در لایحه پیشنهادی بودجه 91 رقم 55 هزار و 600میلیارد تومان را برای فروش اوراق مشارکت تقاضا کرد که مجلس با آن مخالفت کرد و این رقم را به 33 هزار و 500 میلیارد تومان کاهش داد.

مهرداد لاهوتی، سخنگوی کمیسیون عمران در مجلس با تاکید بر این‌که فضای کارهای عمرانی در سال‌جاری چندان مثبت نیست، گفت: نباید دولت اقداماتی را انجام دهد که تعهدآور بوده و در آینده مشکل ایجاد کند.

وی تصریح کرد: هم‌اکنون طلب پیمانکاران از دولت ارقام بسیار بالایی است و گاهی پیشنهاد تهاتر داده می‌شود. در همین رابطه دولت در سال گذشته 5000 میلیارد تومان از بدهی وزارت نیرو را از طریق تهاتر تسویه کرد و به نظر می‌رسد باید درباره فروش اوراق مشارکت نیز آگاهانه گام برداشته شود تا مشکل پیدا نکنیم.

حمیدرضا فولادگر، نماینده اصفهان نیز درباره هزینه‌کرد درآمدهای ناشی از فروش اوراق مشارکت گفت: از آنجا که رویکرد دولت در بودجه سال آینده رویکرد انقباضی شدید است، فروش اوراق مشارکت نیز یک سیاست انقباضی به‌شمار می‌رود، اما از سویی با توجه به این‌که این سیاست تعهدآور بوده، فقط باید برای تامین منابع مالی مورد نیاز در ایجاد تاسیسات زیربنایی مانند نفت، سدها و آزادراه‌ها به کار گرفته شود.

این گزارش حاکی است در حالی که دولت با چالش‌هایی مانند چگونگی اجرای فاز بعدی هدفمندی یارانه‌ها روبه‌روست، در سال آینده باید ده هزار میلیارد تومان سود برای اوراق مشارکت فروخته شده پرداخت کند.

این گزارش می‌افزاید: با وجود انتشار اوراق مشارکت مکرر در سال جاری توسط دستگاه‌های اجرایی و تبلیغات گسترده آن، به‌دلیل نوسانات بازار ارز و سکه، مسکن و خودرو، مردم از این اوراق با وجـود نرخ سود تعــریف شده 20 درصد استقبال زیادی نکردند.

در نیمه نخست سال جاری در حوزه راه و شهرسازی 7000 میلیارد تومان اوراق مشارکت منتشر شد که تنها 500 میلیارد تومان آن به فروش رفت.

وزارت نیرو نیز برای اجرای طرح‌های برق‌‌آبی 4000 میلیارد تومان اوراق منتشر کرد که موفق به فروش 1600 میلیارد تومان آن شد. شرکت ملی نفت نیز برای اجرای فازهای میدان گازی پارس جنوبی طی سال‌های 89 تا 90 حدود 2300 میلیارد تومان اوراق مشارکت فروخته است.شرکت نفت فلات قاره نیز برای تامین منابع مالی خود تاکنون چند نوبت تقاضای فروش اوراق مشارکت را مطرح کرده که با وجود مصوبه شرکت ملی نفت هنوز بانک مرکزی با انتشار آن موافقت نکرده است.