اختراع هایی که به محصول تبدیل نمی‌شود

اینها بخشی از گفته های مسعود آزادمهر، مخترع تولید خوراک دام از ضایعات درخت خرماست که در گفت‌و‌گو با فارس از حمایت نشدن مخترعان کشور گلایه کرده است.

اگرچه بسیاری از مخترعانی که در پنجمین جشنواره نوآوری و شکوفایی شرکت کرده‌اند هم همین گلایه ها را داشتند، اما جالب است که معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور مدعی است از سال 84 تا پایان سال 90، شاهد رشد 600 درصدی ثبت اختراع بوده ایم.

جالب‌تر آن‌که درباره آمار ارائه مقاله نیز مشابه این وضع حکمفرماست؛ به گونه ای که وزارت علوم ادعا می‌کند کشور ما از نظر تولید مقاله‌های علمی در صدر کشورهای منطقه خاورمیانه قرار دارد و در این حوزه خیلی زودتر از سال 1404، به اهداف سند چشم‌انداز توسعه رسیده‌ایم.

اما مشکلی که در ارائه این آمارها وجود دارد؛ این که بین حوزه‌های تئوری دانش ـ اعم از اختراع، ارائه مقاله علمی و نگارش کتاب ـ با فرآورده‌های عملی حاصل از دانش در کشور ما اختلاف سطحی جدی وجود دارد.

یعنی شاید در زمینه افزایش آمار ارائه مقاله علمی یا ثبت اختراع در طول این سال‌ها، رشد کمی داشته باشیم، اما این رشد ما اصلا به معنی تبدیل بیشتر این یافته‌های علمی به‌یک محصول قابل استفاده برای جامعه نیست.

در واقع به‌نظر می‌رسد یکی از پاشنه آشیل‌های اساسی سند چشم‌انداز توسعه که می‌تواند مسیر دستیابی به اهداف علمی این سند را با چالش عمده مواجه کند، تمرکز مدیران علمی و آموزشی کشور روی بالا بردن کمی آمارهای علمی است.

البته بعید است هیچ ایرانی از این‌که آمار اختراعات و مقاله‌های علمی در کشورش رشد داشته باشد، ناراحت شود، اما مشکل اینجاست که روند تجاری‌سازی اختراع‌ها برای کمک به صنایع داخلی کشور با کندی انجام می شود و هنوز بین تبدیل ایده به عمل در ایران شکافی عمیق وجود دارد؛ شکافی که نمی‌توان آن را با برگزاری همایش‌های مختلف جبران کرد.

امین جلالوند - گروه جامعه