یک سال کار پژوهشی پشتوانه​ رادیو کتاب است

تا آنجا که برخی از مجامع و تشکل‌های حوزه تولید و نشر مانند مجمع ناشران انقلاب اسلامی، تشکل‌های صنفی و انجمن‌های علمی و شخصیت‌های دانشگاهی در بازه‌های زمانی مختلف دراین رابطه اظهارنظرهای رسمی کرده بودند.

24 آبان سال گذشته، همزمان با هفته کتاب و مصادف با روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار، رادیوکتاب تست فرکانسی شد و 27 آبان نیز پخش آزمایشی را با یک ساعت پخش آغاز کرد.

روند پخش آزمایشی همچنان ادامه یافت تا به روزانه 9 ساعت پخش رسید و از ساعت 17 الی دو بامداد روی موج fm ردیف 89.5 مگاهرتز به پخش برنامه می‌پردازد.

در گفت‌وگو با حمیدرضا ولیان مدیر این شبکه رادیویی نحوه فعالیت و برنامه‌های پیش‌روی این شبکه را مورد بررسی قرار دادیم.

رادیوکتاب با چه هدفی راه‌اندازی شده است؟

کشوری که بنا دارد با هدف بنیان‌سازی تمدن نوین اسلامی ـ ایرانی در عصر حاضر پیشرو و پیشتاز باشد، قطعا نیازمند تولید علم و گسترش دانایی و خرد در جامعه برای تسخیر مرزهای دانش‌های نظری و کاربردی است. کتاب در این بنیان رفیع نقشی بسزا و جدی دارد. هدف رادیوکتاب را می‌توان، زمینه‌سازی و تسهیل رشد و تعالی وجوه مادی و معنوی مخاطبان از طریق ترویج و توسعه تولید کمی و کیفی کتاب، بهبود توزیع و نشر و افزایش و تعمیق مطالعه مفید و کتابخوانی در چارچوب بنیان‌های فکری و فرهنگی اسلامی ـ ایرانی عنوان کرد.

برنامه‌های رادیوکتاب با چه ساختاری تهیه و تولید می‌شود؟

رادیوکتاب از تمام ساختارهای موجود رادیویی استفاده می‌کند تا علاوه بر تکیه بر عنصر تنوع و تکثر به جذابیت بیشتر در جدول پخش برنامه‌ها نیز توجه داشته باشد. همکاران ما در رادیوکتاب برای قالب‌هایی همچون سخنرانی، نمایش، مسابقه و... نیز طراحی برنامه‌های متناسبی را انجام داده‌اند تا تمام ظرفیت‌های ساختاری برای ترویج و تأثیرگذاری بیشتر پیام‌های رسانه‌ای مورد توجه قرار گیرد.

این شبکه رادیویی هم‌اکنون در چه بخش​هایی از کشور قابل دریافت است؟

تمام بخش‌های کشور که امکان دریافت برنامه‌های صدا و سیما را از طریق گیرنده‌های دیجیتال دارند می‌توانند برنامه‌های رادیوکتاب را بشنوند. علاوه بر این شهروندان شهر تهران و استان‌های همجوار همچون قم و البرز نیز می‌توانند برنامه‌های رادیوکتاب را از طریق گیرنده‌های رادیویی روی موج fm ردیف 89.5 مگاهرتز دریافت کنند.

نحوه تعامل نویسندگان و ناشران با رادیوکتاب چگونه است؟

اجازه بدهید دایره همراهان، همکاران و همیاران رادیوکتاب را محدود به نویسندگان و ناشران نکنیم. گرچه این دو قشر از فعالان عرصه کتاب جزو عناصر موثر در امر کتاب هستند، اما حوزه کتاب و کتابخوانی از ایده تا اثر و از اثر تا مخاطب، حوزه وسیعی است که مشاغل، کارشناسان، صاحب‌نظران، فعالان و... را نیز باید به آن افزود. در این نگاه عوامل مستقیم و غیرمستقیم تولید کتاب یا مخاطبان کتاب متنوع و متعدد است. به عنوان مثال نقش کتابداران، استادان محترم دانشگاه و... رادیوکتاب در سه مرحله با اهالی حوزه کتاب به صورت عام در تعامل بوده، هست و خواهد بود. رادیوکتاب بیش از یک‌سال کار پژوهشی و نشست کارشناسی را در سطوح مختلف و در ساعات متعدد به عنوان پشتوانه علمی برای راه‌اندازی پشت‌سر گذاشت. به عبارت دیگر پیش از راه‌اندازی، تعامل وسیع با اهالی کتاب رایزنی‌های گسترده و کار کارشناسی انجام شده است، اما هم‌اکنون که در جریان راه‌اندازی و دوران رشد رادیوکتاب هستیم از حضور کارشناسان، استادان، صاحب‌نظران و اهالی کتاب به صورت مستقیم و رودررو و در جلسات بهره‌مندیم. علاوه بر آن همکاران ما در رادیوکتاب و در برنامه زنده «دیباچه» که ساعت 17 هر روز پخش می‌شود نظرات دست‌اندرکاران حوزه کتاب را در تمام سطوح دریافت می‌کنند. این روند در زمان پیش‌رو توسعه خواهد یافت و علاوه بر نشست‌های راهبردی در زمینه‌های متنوع و مرتبط دیگر نیز از نظرات صاحب‌نظران بهره‌مند خواهیم بود.

تا چه اندازه از ناشران و نویسندگان در برنامه‌سازی استفاده می‌شود؟

خوشبختانه حضور اهالی کتاب در برنامه‌های رادیوکتاب صرفا یک نقش صوری و ظاهری نیست، بلکه هم‌اکنون چند برنامه با طراحی و حضور اهالی کتاب تدوین و آماده تولید و پخش شده است. حضور اهالی کتاب در برنامه‌ها در مراحل پیشنهاد، طراحی و تدوین طرح‌ها و برنامه‌ها با نشاط، عالمانه و مسئولانه است که ثمرات آن در برنامه‌ها بروز و ظهور یابد. حضور اهل قلم در برنامه‌ها بر غنای محتوایی و ارزش عنصر پیام در برنامه‌ها افزوده است و موجب مفید، هدفمند و ثمربخش بودن برنامه‌ها شده است.

با توجه به این که شبکه‌های رادیویی هر کدام برنامه‌ای با‌موضوع کتاب دارند آیا از این به بعد این برنامه‌ها از شبکه‌های سراسری پخش خواهد شد یا مدیریت و برنامه‌ریزی این برنامه‌ها به شبکه رادیویی کتاب واگذار می‌شود؟

آرایش موضوعی و شبکه‌ای در رادیو از یک روند نظام‌مند بهره‌مند است. وقتی شبکه‌ای مستقل به یک موضوع یا حوزه مخاطب تأسیس و راه‌اندازی می‌شود به معنای حذف وظایف دیگر شبکه‌ها یا واگذاری آن به شبکه ایجاد شده نیست بلکه وزن و نسبت پرداختن از نظر کمی و کیفی تغییر می‌کند. از سوی دیگر نوعی زمینه همگن‌سازی در آن موضوع برای اتحاد رسانه‌ای اتخاذ می‌شود و در حقیقت به انسجام رسانه‌ای و وحدت سیاست‌ها می‌انجامد. علاوه بر فعالیت تخصصی رادیوکتاب، در برنامه‌های خود، این شبکه به نوعی نقش عقبه محتوایی و پشتیبانی رسانه‌ای و نیز هماهنگی و تدوین سیاست‌ها را در حوزه کتاب در رادیو به عهده دارد و به همین دلیل دبیرخانه شورای سیاستگذاری رادیو در حوزه کتاب به عهده این شبکه نهاده شده است. همچنین مسئولیت شورای کتاب و شورای کارشناسان کتاب نیز به عهده این شبکه است.

برای جلوگیری از موازی کاری و نحوه پرداخت شبکه‌های رادیویی به موضوع کتاب چه برنامه‌ای دارید؟

با وجود شورای کتاب شبکه‌های رادیویی و سیاستگذاری در حوزه کتاب نوعی انسجام و هماهنگی برنامه‌ای بین‌شبکه‌های رادیویی در حوزه کتاب در آینده متصور خواهد بود.

برای جذب مخاطب بیشتر از چه راهکارهایی استفاده خواهید کرد؟

طبعا راهکارهای متعددی در هر سازمان رسانه‌ای برای جذب مخاطب طراحی و برنامه‌ریزی می‌شود، اما توجه رادیوکتاب صرفا به جذب مخاطب نیست بلکه بر مبنای حفظ مخاطب برنامه‌ریزی صورت پذیرفته که عناصر متعددی در این امر دخیل است. ازجمله رعایت احترام، پاسخ به نیاز و میل، توجه به رعایت حرمت، وقت و زمان مخاطب برای تولید آثار درخور و فاخر از این موارد است. یکی از جهتگیری‌ها و الزامات همکاران و برنامه‌سازان در برنامه‌ها، تعیین سهم مشارکت برای حضور مخاطبان به تناسب موضوع و علاقه‌مندی آنان در برنامه‌هاست. در این مورد باشگاه مخاطبان رادیوکتاب نیز فعال شده است که در نمایشگاه کتاب عضوگیری خواهد کرد.

بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب را چگونه پوشش خواهید داد؟

نمایشگاه کتاب تهران مهم‌ترین رویداد حوزه کتاب در کشور و منطقه است که بهار هر سال موجب شکوفایی و رونق فضای کشور می‌شود. رادیوکتاب با وجود آن که زمان زیادی از راه‌اندازی و حضورش در سپهر رسانه‌ای کشور نمی‌گذرد با دو نقش به نمایشگاه خواهد پرداخت؛ ابتدا همان نقش محوری و مرکزی برای ایجاد همگرایی و پشتیبانی برنامه‌ها و شبکه‌های رادیویی در موضوع کتاب و کتابخوانی در ایام نمایشگاه و نیز برنامه‌های اختصاصی که تولید می‌کند.

به ابتکار رادیوکتاب و موافقت معاون صدا برای اولین بار رادیو به صورت مستقل از ساعت 9 صبح تا 9 شب تمام ساعات نمایشگاه را تحت پوشش قرار خواهد داد. نکته مهم این که با همگرایی موجود در رادیو این امکان فراهم شده است تا برنامه‌های شبکه‌های رادیویی با موضوع کتاب در نمایشگاه نیز از طریق این فرکانس به مخاطبان ارائه شود، به عبارت دیگر شنوندگان رادیو می‌توانند برنامه‌های تمام شبکه‌ها را از یک شبکه در موضوع نمایشگاه کتاب بشنوند و استفاده کنند. علاوه بر این ارتباط و تعامل با مخاطبان از دیگر برنامه‌های رادیوکتاب در نمایشگاه بیست و ششم است.