کلاف سردرگم تئاتر در‌شهرستان‌ها

در این سال‌ها کارهای زیادی برای تئاتر استان‌ها انجام شده است. بارها گفته‌اند و شنیده‌ایم قرار است تئاتر استان‌ها موقعیت و جایگاه بهتری بیابد تا کمی از بار مشکلاتشان کاسته شود. از طرح استقرار گروه‌ها گرفته تا ساخت تئاترشهرهای استانی و ده‌ها طرح دیگر تدابیری بودند که برای این موضوع اندیشیده شد و ظاهرا چندان هم مفید نبوده‌اند و هنرمندان استان‌ها را به این عقیده رسانده‌اند که روزهای تئاتر شده است هر سال دریغ از پارسال!

پیمان کریمی یکی از هنرمندان تئاتر استان‌هاست. او 23 سال است در زمینه تئاتر فعالیت دارد. 15 سال در استان زنجان و چهار‌سال در مشهد فعالیت کرده است. حالا هم حدود چهارسال‌ می‌شود به اصفهان آمده است.

او وضع تئاتر شهرستان‌ها و پیرو آن کل کشور را تاسف‌بار می‌داند و تاکید می‌کند: ما گروهی هستیم که سال گذشته توانستیم به بخش رقابتی جشنواره ورود پیدا کنیم، اما حالا دوست دارم بیایید و ببینید برای تمرین کار تازه‌مان یک پلاتو از اداره کل ارشاد اصفهان گرفته‌ایم که هر روز با یک وانت دکور را می‌آوریم و آنجا می‌گذاریم. بعد از تمرین هم دکور را جمع می‌کنیم و می‌بریم تا فردا!

اینجا تئاتر جریان ندارد

این هنرمند اظهار می‌کند: مشکلات ما یکی دوتا نیست. تمام امیدمان هم این است که کارمان به جشنواره تئاتر فجر ورود پیدا کند و این امید را داشته باشد که اجرای عمومی بگیرد. البته امسال گفته شده تضمینی برای اجرای عمومی کارهای جشنواره وجود ندارد. قطعا اولین نام‌هایی که از این فهرست خط می‌خورند همان سه تئاتر شهرستان‌هاست که هر سال سهمیه اجرای عمومی می‌گرفتند.

کریمی ادامه می‌دهد: البته سال گذشته هم نام‌های تئاترهایی که اجرای عمومی گرفته بودند در حالی اعلام شد که هیچ‌یک از کسانی که کار را انتخاب می‌کردند به تماشای کار ما ننشستند. این در شرایطی است که در فراخوان‌ها نوشته می‌شود کاری می‌تواند در جشنواره شرکت کند که دست‌کم ده روز اجرای عمومی در استان رفته باشد. اجرای عمومی برای چه کسی؟ برای صندلی‌های خالی! آن وقت ما با این همه مشکلات به تهران می‌آییم و بدون این‌که کارها را ببینند دست به انتخاب می‌زنند.

او تاکید می‌کند: نه حمایتی از ما می‌شود و نه کسی کارمان را می‌بیند. حالا وقتی که می‌آییم مگر چه می‌کنند؟ کارهایی را که به واسطه حضور برخی بازیگران و نام کارگردان‌ها مخاطب دارد در تئاتر شهر مستقر می‌کنند و ما را می‌فرستند تالار هنر. حالا باید خودمان راه بیفتیم و مردم را جمع کنیم بیایند کار را ببینند!

جشنواره‌ها مسیر درست را گم کرده‌اند

امیرحسین نوروزی، کارگردان و فعال تئاتری استان کهگیلویه و بویراحمد است. او با تاکید بر این‌که دیگر انگیزه‌ای برای فعالیت در تئاتر وجود ندارد، می‌گوید: هیچ جشنواره‌ای در کشور ما مسیر درست را طی نمی‌کند و به تکامل هنر نمی‌انجامد. برای همین هم مخاطب ندارد. تئاتر بدون مخاطب واقعا به چه درد می‌خورد؟ حیات تئاتر با وجود بازیگران و تماشاگران معنی پیدا می‌کند.

او ادامه می‌دهد: یک نفر برود همه دنیا را بگردد و ببیند آیا کشور دیگری وجود دارد که مانند ایران تئاترش را به پایتخت و غیرپایتخت تقسیم‌بندی کرده باشد؟ باور کنید هیچ جا این‌طور نیست. همین نگاه‌های غلط و خط کشی‌های بی‌دلیل موجب شده همه توان تئاتر کشور در تهران بماند و میان یک گروه خاص تقسیم شود.

این هنرمند می‌افزاید: سال گذشته هم دانشگاهی من که ساکن تهران بود، توانست اجرای عمومی بگیرد و من نتوانستم! واقعا چرا باید بعد از جشنواره نمایشنامه و کار من به خاک سپرده شود؟ آیا این گناه بزرگی است که من در تهران حضور ندارم؟

او تاکید می‌کند: مدیران تئاتری ما در یک کلاف سردرگم در خود می‌پیچند و هر چه زمان می‌گذرد هم بیشتر از محیط پیرامون خود غافل می‌شوند. گویی اصلا دقت ندارند دور و برشان چه می‌گذرد و چه اتفاقی می‌افتد. برنامه تئاتر شهرستان‌ها در یک چیز خلاصه می‌شود؛ بی‌برنامگی!

طرح خوبی که جواب نمی‌دهد!

نوروزی درباره تاثیر کارهایی چون استقرار گروه‌های استانی هم می‌افزاید: اگر این طرح خوب بوده است چرا بعد از سه سال هیچ بازخوردی ندارد؟ چرا نمی‌تواند تاثیرگذار باشد؟ چون از ابتدا برنامه‌ریزی درستی نداشته است.

او ادامه می‌دهد: این را هم بگویم که نه مشکل از تئاتری‌هاست و نه از بودجه. ما پول داریم، اما بلد نیستیم آن را چگونه خرج کنیم.

این هنرمند در پایان می‌گوید: مشکلات آنقدر زیاد شده است که این روزها به همه می‌گویم بیایید درباره تئاتر حرف نزنیم. تئاتر شرایطش عذاب آور و تلخ شده‌ و از ریتم حیات افتاده است. کار از این حرف‌ها گذشته، تئاتر دیگر نبض ندارد و مرده است؛ تمام شده است. بنویسید تئاتر نقطه و بروید صفحه بعد!

زینب مرتضایی فر/ گروه فرهنگ وهنر