خط زدن سهم کودکان از سرانه مطالعه

به گزارش جام‌جم، سرانه مطالعه در کشور از موضوعات فرهنگی است که همواره به حاشیه‌های زیادی طی سال‌های گذشته دامن زده است. معیارهای در نظر گرفته شده در سرانه مطالعه، جامعه آماری و نهاد آمارگیر همواره از مسائل مطرح در محاسبه سرانه مطالعه کشور بوده است که منتقدان تردیدهایی را درباره آن مطرح کرده‌اند.

منتقدان اما حالا مشکل دیگری را مطرح می‌کنند. مشکل اینجاست جامعه‌ای که به عنوان جامعه آماری در سرانه مطالعه محسوب می‌شود، افراد بالای 17 سال هستند.

این در حالی است که در رده‌بندی کتاب‌ها آثار مرتبط با گروه سنی کودک و نوجوان جزو پرتیراژترین کتاب‌هاست.

در کشور ما آمارگیری از سرانه مطالعه کودکان و نوجوانان اساسا انجام نمی‌شود. در سال 91، از مجموع 63 هزار و 946 عنوان کتاب منتشر شده، سهم کتاب‌های کودک و نوجوان 10هزار و 240 عنوان کتاب بوده است. در این سال کتاب‌های کودک و نوجوان با تیراژ متوسط 3587 نسخه‌ای در رده سوم رده‌بندی از نظر تیراژ متوسط قرار گرفت.

در سال 90 نیز از مجموع 68 هزار و 656 عنوان کتاب منتشره در همه حوزه‌ها، سهم کتاب‌های کودک و نوجوان ده هزار و 104 عنوان و تیراژ متوسط 4342 نسخه بوده است. در این سال کتاب‌های کودک و نوجوان از نظر تیراژ متوسط در رده اول رده‌بندی قرار دارد.

بر اساس این آمار رسمی که خبرنگار جام‌جم از خانه کتاب دریافت کرده است، در سال 1389 نیز از مجموع 65 هزار و 86 عنوان کتاب منتشر شده، 8752 عنوان سهم کتاب‌های کودک و نوجوان بوده است. کتاب‌های این گروه سنی با تیراژ متوسط 4883 نسخه رتبه دوم را در رده‌بندی میان سایر موضوعات به خود اختصاص داده‌ است.

روز گذشته و در افتتاحیه شانزدهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سخنان خود به این موضوع اشاره کرد و گفت: متاسفانه برای آمارگیری سرانه مطالعه در کشور، جمعیت بالای 17 سال را حساب می‌کنند. در حالی که بچه‌ها هم حرفه‌ای‌تر کتاب می‌خوانند و هم بیشتر می‌خوانند. یعنی کتاب را امانت می‌گیرند و مطالعه می‌کنند؛ روی آن کار می‌کنند و در جلسه نقد و بررسی‌اش هم شرکت می‌کنند. در یک کلام کودکان و نوجوانان ما کتابخوان حرفه‌ای هستند. چون نه شغل دارند و نه دغدغه کار و زندگی. چند ماه هم تعطیلات دارند و فرصت مطالعه زیادی دارند که بخوبی از آن بهره می‌برند.

اما یکی از پرسش‌های مطرح این است که آیا در دنیا هم کودکان و نوجوانان را در سرانه مطالعه در نظر می‌گیرند یا خیر. مصطفی رحماندوست نویسنده کودک و نوجوان و رئیس بخش کودک و نوجوان کتابخانه ملی به خبرنگار ما گفت: معمولا در کشورهای دیگر نیز سرانه مطالعه کودکان و نوجوانان را جدا حساب می‌کنند و اصرار دارند سرانه مطالعه کودکان و نوجوانان بیش از بزرگسالان باشد.

او ادامه داد: دلیل آنها این است که هر چه سرانه کودکان و نوجوانان بیشتر باشد، در آینده افراد اهل مطالعه‌تری می‌شوند و به همین منظور برنامه‌های ملی زیادی را تدارک می‌بینند.

محمدرضا ولیان، مدیر رادیو کتاب نیز گفت: اصل توجه به کودک و نوجوان از این جهت اهمیت دارد که این قشر یکی از قشرهای موثر و کتابخوان اصلی کشور ما هستند. واقعیت این است که از حیث سرانه مطالعه، کودکان و نوجوانان ما یکی از بخش‌های اصلی مطالعه کشور به شمار می‌روند، ولی به دلیل استانداردهای موجود که نیاز به بازتعریف دارد، این قشر در سرانه مطالعه کشور به حساب نمی‌آیند، در حالی که بسیاری از کودکان و نوجوانان ما کتاب می‌خوانند. ما باید بچه‌هایی را که کتاب می‌خوانند بیشتر به کتاب علاقه‌مند کنیم و این مساله را استمرار دهیم تا در دوران جوانی هم بتوانند این روند را ادامه دهند.

سجاد روشنی ‌‌- گروه فرهنگ و هنر