فقط 14 درصد دانشگاه‌ها پولی نیست

البته وقتی براساس آمارهای رسمی، نرخ تورم به حدود 40 درصد رسیده است، شاید باید خوشحال بود که امسال شهریه بیشتر دانشگاه‌های پولی کشور، فقط بین 15 تا 20 درصد افزایش پیدا کرده است.

اما همین افزایش 20 درصدی هم با توجه به شرایط زندگی دانشجویی، رقم کمی نیست و پرداخت آن برای بسیاری از دانشجویان و خانواده‌های آنان، مشکل‌آفرین شده است.

یعنی با توجه به این‌که ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های دولتی و رایگان کشور به زحمت به 14 درصد می‌رسد، هم‌اکنون بسیاری از جمعیت چهار میلیونی دانشجویان کشور به نوعی درگیر شهریه دانشگاه‌ها و افزایش سالانه آن هستند.

در این گزارش به نرخ شهریه دانشگاه‌های پولی کشور برای سال تحصیلی پیش رو اشاره شده و این نوسان شهریه نیز با توجه به وضع فعلی نظام آموزش عالی ایران تحلیل شده است.

 آیا افزایش شهریه‌ها منطقی است؟

با توجه به این‌که امسال اغلب دانشگاه‌های پولی کشور که سهم 86 درصدی در نظام آموزش عالی دارند، به افزایش شهریه‌ها روی آوردند، سوال اینجاست که آیا این میزان شهریه با توان دانشجو و واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی کشور همخوانی دارد یا خیر؟

اگر این سوال از دانشجویان پرسیده شود، اغلب آنها با افزایش شهریه موافق نیستند و معتقدند که شهریه‌های دانشگاهی باید در همین سطح و حتی پایین‌تر از این مبلغ نگه داشته شود، زیرا هرگونه افزایش شهریه، فشار اقتصادی به دانشجو و خانواده او وارد می‌کند.

حجت‌الله درویش‌پور، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس به جام‌جم می‌گوید: یکی از وظایف اصلی دولت، فراهم کردن شرایط تحصیل برای همه شهروندان است، اما افزایش سالانه شهریه‌ها و تعداد پرشمار دانشگاه‌های پولی باعث شده است که بسیاری از شهروندان طبقات فرودست نتوانند به دانشگاه راه پیدا کنند.

وی معتقد است که مسئولان نظام آموزش عالی باید در سیاست‌های کلی خود تجدید نظر کنند و برای رعایت عدالت آموزشی در سراسر کشور و برخورداری محرومان از تحصیلات عالی، یا شهریه‌ها را کاهش دهند تا قشر بیشتری بتوانند وارد دانشگاه شوند، یا همگام با افزایش شهریه‌ها، تعداد دانشگاه‌های دولتی و رایگان را هم افزایش دهند.

قاسم جعفری، یکی دیگر از اعضای کمیسیون آموزش مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم عنوان می‌کند: از یک طرف، بسیاری از خانواده‌ها فهمیده‌اند هزینه کردن برای آموزش، در واقع هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری است، اما از سوی دیگر دانشگاه‌ها هم باید رعایت حال خانواده‌ها را بکنند و شهریه‌ها را به حدی افزایش ندهند که خارج از توان مالی خانواده‌ها باشد.

جعفری افزایش دانشگاه‌های پولی را هم تهدید و هم فرصت می‌داند و می‌گوید: از یک طرف افزایش دانشگاه‌های پولی باعث می‌شود که دایره انتخاب رشته و انتخاب دانشگاه دلخواه برای دانشجویان گسترده‌تر باشد، اما از سوی دیگر افزایش دانشگاه‌های پولی این خطر را هم به دنبال دارد که افرادی وارد دانشگاه شوند که صرفا به خاطر پول وارد دانشگاه شده‌اند، ولی از آن طرف بسیاری از نیروهای مستعد جامعه به دلیل بی‌پولی نتوانند وارد دانشگاه شوند.

با توجه به این‌که تعداد دانشگاه‌های پولی طی سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است و حتی دانشگاه‌های دولتی هم برای جبران کمبود بودجه دانشگاه، به تاسیس پردیس‌های پولی روی آورده‌اند، به نظر می‌رسد در سال‌های آینده نیز سهم دانشگاه‌های پولی از 86 درصد کل نظام آموزش عالی هم بالاتر برود و تعداد این دانشگاه‌ها افزایش پیدا کند.

افزایش 15 درصدی شهریه دانشگاه پیام‌نور

مقداد محمودی، مدیرکل روابط عمومی دانشگاه پیام نور درباره میزان افزایش شهریه این دانشگاه در سال تحصیلی جدید به جام‌جم می‌گوید: هرساله حدود 15 درصد افزایش شهریه در دانشگاه پیام‌نور داریم، اما امسال در مقطع کارشناسی کمتر از این میزان، افزایش شهریه خواهیم داشت.

امسال در حالی دانشگاه پیام‌نور، افزایش شهریه 15 درصدی را برای همه مقاطع رسمی این دانشگاه در دستور کار خود قرار داده است که طبق اعلام این دانشگاه، شهریه دوره‌های فراگیر برای سال تحصیلی آینده افزایش پیدا نخواهد کرد، زیرا سال گذشته شهریه دوره‌های فراگیر حدود 20 درصد افزایش پیدا کرد.

دانشگاه جامع علمی کاربردی ؛ 17 درصد افزایش

دانشگاه جامع علمی کاربردی به عنوان دانشگاهی شناخته می‌شود که معمولا کمترین دریافت شهریه را بین دیگر دانشگاه‌های پولی کشور دارد و حتی امسال با وجود افزایش 17 درصدی شهریه، باز هم دانشگاه جامع علمی کاربردی بین دیگر دانشگاه‌های پولی، کمترین میزان شهریه را از دانشجویان دریافت می‌کند.

رجبعلی برزویی، معاون آموزشی دانشگاه جامع علمی کاربردی در گفت‌وگو با «جام‌جم» عنوان می‌کند: شهریه دانشگاه علمی کاربردی در سال 92 برای مقطع کاردانی در رشته‌های حوزه صنعت، بین 450 تا 500 هزار تومان برای هر ترم متغیر است و در رشته‌های حوزه خدمات اجتماعی در مقطع کاردانی هم شهریه‌ها بین 400 تا 450 هزار تومان در هر ترم محاسبه شده است. شهریه دانشگاه علمی کاربردی در مقطع کارشناسی برای سال 92 نیز به این صورت محاسبه شده که دانشجویان رشته‌های صنعت و خدمات اجتماعی، به ترتیب 550 و 450 هزار تومان برای هر ترم دانشگاهی پرداخت خواهند کرد.

 افزایش 10 درصدی شهریه رشته‌های شبانه

بسیاری از دانشگاه‌های دولتی، علاوه بر جذب دانشجوی روزانه که از تحصیل رایگان برخوردار هستند، مجاز خواهند بود تا سقف معینی که سازمان سنجش تعیین می‌کند، دانشجوی نوبت دوم (شبانه) جذب کنند.

البته فقط نام این رشته‌ها شبانه است و در بیشتر این دوره‌ها، دانشجوی شبانه و روزانه در یک کلاس درس با یکدیگر می‌نشینند و فرقشان در این است که دانشجوی شبانه برای تحصیل در دانشگاه دولتی، شهریه پرداخت می‌کند.

امسال شهریه این دوره‌ها حدود 10 درصد نسبت به سال قبل افزایش پیدا کرده است و به طور مثال، شهریه نوبت دوم دانشجویان شبانه در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه خوارزمی، 450 هزار تومان برای شهریه ثابت و حدود 80 هزار تومان برای شهریه متغیر است که این میزان شهریه در مقایسه با سال قبل، افزایش 10 درصدی داشته است.

دانشگاه آزاد: فقط 3 درصد افزایش دادیم

جواد کفیل، مدیر روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی درباره میزان افزایش شهریه این دانشگاه در سال تحصیلی جدید به «جام‌جم» می‌گوید: امسال دانشگاه آزاد از سوی وزارت علوم، مجوز افزایش 20 درصدی شهریه‌ها را داشت، اما تصمیم گرفتیم در سال 92 فقط 3 درصد شهریه این دانشگاه را افزایش دهیم. به طور مثال، شهریه ثابت مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد در سال 92 حدود یک میلیون تومان و شهریه متغیر نیز برای هر واحد درسی نظری 71 هزار تومان و برای هر واحد عملی 96 هزار تومان محاسبه شده است که این میزان نسبت به سال گذشته، افزایش چند درصدی را به دنبال داشته است.

دانشگاه غیر انتفاعی 20 درصد؛ پردیس‌ها ثابت

با وجود این‌که مسئولان دانشگاه غیرانتفاعی در چند ماه گذشته، بارها بر افزایش 50 درصدی شهریه این دانشگاه اصرار داشتند و تاکید می‌کردند در صورت افزایش پیدا نکردن شهریه‌ها، دانشگاه غیرانتفاعی ورشکسته خواهد شد، اما در نهایت شهریه این دانشگاه در سال 92 بین 15 تا 20 درصد در رشته‌های مختلف افزایش پیدا کرد.

پردیس‌های دانشگاهی هم که به بالاترین میزان شهریه دریافتی از دانشجویان مشهور شده است و قرار بود که مانع از مهاجرت دانشجویان به دانشگاه‌های خارجی شود، امسال با افزایش شهریه چشمگیری روبه‌رو نخواهد بود.

طبق اعلام وزارت علوم، شهریه پردیس‌های دانشگاهی که بیشتر در دانشگاه‌های دولتی مشهور دایر شده است، امسال تغییر چشمگیری نخواهد داشت، اما حتی با افزایش نیافتن شهریه‌ها در سال 92، باز هم شهریه‌های دریافتی در این پردیس‌ها به حدی است که بسیاری از این دانشجویان امکان تحصیل در این واحدهای دانشگاهی را ندارند.

به طور مثال، شهریه بسیاری از پردیس‌های دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد، برای علوم انسانی بیش از 15میلیون و برای دیگر رشته‌ها حدود 17 تا 20میلیون تومان است البته شهریه‌ها در دوره دکتری بسیار بالاتر از این ارقام است و گاه شهریه دوره دکتری بیشتر پردیس‌های دانشگاهی کشور به مرز 55 میلیون تومان می‌رسد.

امین جلالوند‌ - گروه جامعه