میعاد عقل و عشق

آنان که «جبل‌الرحمه» را تجربه کرده‌اند و در زیر این رحمت ایستاده‌اند در سطحی عالی‌تر «رحمت رحمانی» و «رحمت رحیمی» حق را تجربه کرده‌اند. این رحمت دروازه معرفت را می‌گشاید.

این رحمت، راه گشایش قلب و سمع به بارگاه ملکوت است که اگر سمع و قلب به هوش باشند دیگر انسان در قیامت آواز «کاش می‌شنیدم و عاقل بودم» سر نخواهد داد.

«عرفه» از جهتی دیگر نشان آن است که دین با معیار معرفت و شناخت کامل می‌شود چنان که دعای بلند و پرمایه وارده از امام حسین(ع) در این روز، مخاطبه درخواست شناخت و دانایی است.

مومن آنگاه به کمال ایمانی خود می‌رسد که هم خود را بشناسد و بداند که کیست و از کجا آمده است و به کجا خواهد رفت و در سوی مقابل هم با شناخت خود، به شناخت و معرفت حق تعالی برسد.

از همین روست که اگر به دعای شریف حضرت امام حسین(ع) در این روز بنگریم می‌بینیم مناجات او با خداوند، در مسیری است که در آن شناخت و به تبع آن سپاس و شکرگزاری، حرف نخست را می‌زند. این شناخت شامل شناخت خود و خدا و پیامبران و اولیا را در خود دارد. از سوی دیگر عرفه و شناخت مقدمه‌ «قربان» است.

قربان در بطن خود، معنای قرب و نزدیکی را دارد و اگر آدمی را شناخت حاصل شود، آن گاه قرب وی به حق کمال می‌رسد و جان خویش را که «عاریت» می‌پندارد، به حق تقدیم می‌کند؛ چراکه در بستر معرفت وی روشن است که «خداوند جان‌ها و مال‌های مومنین را از ایشان می خرد» تا و بهشت و رضایت خود را تقدیم آنان کند.

جمع میان عرفه و قربان، راهی است از عقل تا عشق. روشن است که عشق را بی‌عقل و شناخت ارزشی چندان نیست و این فقره، از کلام حق روشن است. چنان که قرآن سراسر مملو از دعوت به تفکر و اندیشه است. آن که عرفه را شناخت، خود را عاشقانه قربان خدای رحمت می‌کند، «کان قصاب عاشقان بس خوب و زیبا می‌کشد» و به تعبیر دیگر آن قربان را چنان مستی و سرمستی است که مومن را حلاوتی دربرمی‌گیرد که باز و همچنان باز به همان «قربان» شدن و حلاوت جاودانه آن می‌اندیشد.

خنک آن قماربازی که بباخت هر چه بودش

بنماند هیچش الا هوسِ قمارِ دیگر

عرفه و قربان، در پی آنند که آدمی را بنمایانند که، چه کسی را می‌شناسی و قربان کیستی؟

«اسماعیل تو چیست» که آن را در صحرایِ دیدار قربان کنی و صداقت و معرفت تو تا چه اندازه است که برحسب آن تو را به مکان مقدس راه دهند.

سید امیرحسین اصغری - جام‌جم