این انگلیسی‌های همه فن حریف!

به گفته خبرگزاری‌ها، انگلیس می‌خواهد اولین کشور غربی باشد که با وجود داشتن بانکداری ربوی، اوراق قرضه اسلامی، به نام صکوک منتشر کند و به این ترتیب بازار بورس لندن در محله سیتی این شهر را به یکی از مراکز مهم مالی اسلامی در جهان مبدل سازد.

از پنج سال پیش ایده طرح انتشار اوراق قرضه اسلامی از سوی صاحب‌نظران اقتصادی انگلیسی مطرح شده بود، اما این ایده محقق نشد.

حالا دیوید کامرون نخست‌وزیر انگلیس دراین‌باره می‌گوید: اجرای این طرح به نوعی عملگرایی و اراده سیاسی نیاز داشت که ما در انگلیس هر دو را داشتیم.

اما چرا انگلیسی‌ها متمایل به این کارشده اند؟

باید توجه داشت که در کشورهای مسلمان، استفاده از ابزارهای مالی غربی ربوی مانند اوراق قرضه، کارایی و مقبولیت شرعی، عرفی و قانونی ندارد.

از این رو دولت‌ها و شرکت‌هایی که دنبال تامین مالی و مدیریت بدهی خود هستند، از جایگزین‌ هایی مطابق با اصول اسلامی استفاده می‌کنند.

یکی از این جایگزین‌ها و ابزار مالی اسلامی صکوک است که از واژه عربی «صک» به معنای چک گرفته شده است.

در حالت کلی می‌توان صکوک را اوراق بهادار مبتنی بر دارایی، با درآمد ثابت یا متغیر، قابل معامله در بازار ثانویه و مبتنی بر اصول شریعت اسلام دانست.

این در حالی است که در دیگر اوراق قرضه ربوی، سود از محل فروش پول یا سود دیرکرد آن در نزد قرض‌دهنده محاسبه می‌شود؛ چیزی که مکانیسم اصلی ربا را تشکیل می‌دهد؛ چراکه در ربا به ازای دیرکرد، اصل و بهره پول مرتبا چند برابر شده تا این‌که کل دارایی شخص را از بین می‌برد، اما در اوراق صکوک، قرض‌دهنده و قرض‌گیرنده باید برای انجام کار مشخصی با یکدیگر شریک شوند تا در صورت سود و زیان کار به نسبتی که توافق کرده‌اند، سهم ببرند.

به این ترتیب مضرات ربا از بین رفته، اما ماهیت اوراق قرضه پابرجا می‌ماند. ظاهرا چنین مزایایی است که دیوید کامرون را بر آن داشته تا از این ابزار اسلامی برای استفاده از سرمایه‌ها و مبادلات سرمایه‌گذاران اسلامی بهره ببرد و اقتصاد کشورش را در کوران بحران اقتصادی شکوفا کند.

در حقیقت انگلیس با اتخاذ این سیاست از یک سو دنبال کمک به رونق اقتصادی خود و از سوی دیگر درصدد شناسایی فرصت‌های مالی در جهان اسلام و رقابت با مراکز مهم مالی جهان اسلام است بنابراین بد نیست این بار از ابتکارات انگلیسی‌ها در بانکداری اسلامی بهره ببریم که کار خوب را حتی از دشمن نیز باید آموخت.

کتایون مافی - گروه اقتصاد