قائم مقام دفتر سیاسی و فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با اعلام آمار2.1 در صدی طلاق در بین ازدواجهای دانشجویی و گفت: طبق پژوهشهایی که از طریق ثبت احوال انجام شد از میان 292 هزار زوج دانشجویی که دراین سالها برای ازدواج ثبتنام کردهاند حدود 5952 مورد طلاق ثبت شده است و آمار 2.1 درصدی طلاق در ازدواجهای دانشجویی بسیارعدد کمی است.
شیراوژن با اشاره به اینکه در حال حاضرهفدهمین دوره از ازدواجهای دانشجویی در حال برگزاری است، در مورد تاریخچه برگزاری این نوع ازدواجها، گفت: این طرح در سال 76 در دانشگاه شهیدبهشتی به همت نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه به شکل پایلوت اجرا شد. در آن زمان بحث ازدواج در دوران دانشجویی عرف نبود و افراد پس از گذراندن مدارج تحصیلی ، سربازی و پیدا کردن شغل ازدواج می کردند، در حالیکه این امر باعث مشکلاتی در محیط دانشگاه شده بود و محیط دانشگاه به علت آن که جوانان در سن ازدواج بودند سالم نبود.
وی هدف از برگزاری این نوع ازدواج را ترویج ازدواج در دوران دانشجویی عنوان کرد و افزود: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دردانشگاهها ثابت کرد که این پدیده یک امرغیرعرفی و ضد ارزش نیست و امروزه توانستهایم این مسئله را در جامعه جا بیندازیم. همچنین هدف دیگر این کار مهارت آموزی و آموزش افرادی است که ازدواج می کنند تا زندگی شان از یک استحکام برخوردار باشد.
وی با اشاره به مشکلات مالی و هدایای اهدا شده به زوجین دانشجو طی این سالها، افزود: اوایل این طرح برخی کارخانهها و نهاد ریاست جمهوری هدایایی را برای این زوجین در نظر میگرفتند و مقام معظم رهبری نیز به رسم هدیه یک سکه بهار آزادی به زوجین اهدا می کردند، اما به تدریج در چند سال گذشته فقط به برخی از زوجین به شکل نمادین این هدایا اهدا شده است.
قائم مقام دفتر سیاسی و فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با اشاره به برخی تصورات غلط نسبت به ازدواجهای دانشجویی، گفت: عدهای گمان میکنند برگزاری جشن ازدواج دانشجویی فقط برای عده ایست که تمکن مالی برای گرفتن مراسم عروسی ندارند، در حالی که این مراسم برای تمام کسانی که یا هردو یا یکی از زوجین دانشجو هستند در نظر گرفته شده است و معمولا اکثر زوجین مراسم مستقلی نیز برگزار میکنند
شیراوژن ادامه داد: طی این سالها سفرهای زیارتی مشهد مقدس برای این زوجین در نظرگرفته میشد؛ اما سال گذشته به خاطرکمبود اعتبارات که در تمامی دستگاهها به وجود آمده بود، موفق به این کار نشدیم که با کمک مقام معظم رهبری امسال زوجینی که سال گذشته ازدواج کردهاند و سفر مشهد نصیبشان نشد نیز همراه با زوجینی که امسال ازدواج کردهاند به سفر مشهد مقدس می فرستیم.
وی با اشاره به آغاز ثبتنام ازدواجهای دانشجویی از اواخر مهرماه امسال، تاکید کرد: زوجین دانشجویی که از تاریخ اول مهرماه سال 1391 تا 30 مهرماه سال جاری اقدام به ازدواج کردهاند میتوانند برای جشن ازدواج دانشجویی امسال ثبت نام کنند و ان شاءالله پس از ماه محرم و صفر و برگزاری ایام امتحانات این جشن برگزار خواهد شد.
قائم مقام دفتر سیاسی و فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با اشاره به برخی تصورات غلط نسبت به ازدواجهای دانشجویی، گفت: عدهای گمان میکنند برگزاری جشن ازدواج دانشجویی فقط برای عده ایست که تمکن مالی برای گرفتن مراسم عروسی ندارند، در حالی که این مراسم برای تمام کسانی که یا هردو یا یکی از زوجین دانشجو هستند در نظر گرفته شده است و معمولا اکثر زوجین مراسم مستقلی نیز برگزار میکنند.
کدام استانها کمترین و بیشترین نرخ طلاق ازدواجهای دانشجویی را دارند؟
وی با بیان این که بعد از گسترش آمار ازدواجهای دانشجویی موجی منفی مبنی بر آمار بالای طلاق در این گونه ازدواجها به راه افتاده است، گفت: در سالهای اخیر هیچ گونه پژوهشی مبنی بر آمار بالای طلاق در ازدواجهای دانشجویی به دست ما نرسیده است و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها پس از ایجاد این نگرانی یکسری تحقیقات در این زمینه انجام داده است که در آخرین آمار به دست آمده در مرداد ماه امسال نرخ طلاق در ازدواجهای دانشجویی در کل کشور 2.1 درصد اعلام شده است.
شیراوژن بیشترین آمار طلاق در بین ازدواجهای دانشجویی را متعلق به استانهای کرمانشاه، کردستان وهمدان دانست و اظهارکرد: این نرخ به ترتیب 2.9 ،2.7 و 2.7 درصد است. همچنین کمترین میزان طلاق نیز در استان کرمان و یزد به ترتیب با 1 و 1.1 درصد گزارش شده است.
وی با بیان این که گاهی برخی رسانهها با کم لطفی اقدام به انتشار برخی آمارهای غیرکارشناسی در اعلام آمار طلاق دانشجویی میکنند، افزود: نباید با دادن آمارهای غیر واقعی ایجاد ترس در جامعه کنیم و ما توقع داریم موج های خبری مثبت و مطابق حقیقت به مخاطب ارائه شود.
شیراوژن گفت: دلیل آنکه برخی روانپزشکان آمار طلاق در دانشجویان را بالا اعلام می کنند این است که دانشجو قشر فرهیخته جامعه است و بیشتر به مراکز مشاوره جهت رفع مشکلات زندگی شان مراجعه میکنند و ناخوداگاه به غلط این تصور ایجاد می شود که آمار اختلافات در دانشجوها بیشتر است.
فقط در25 درصد از ازدواجهای دانشجویی هر دو طرف دانشجو هستند
قائم مقام دفتر سیاسی و فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با اشاره به تاثیر تفکیک جنسیتی در دانشگاهها و ارتباط آن با آمار ازدواجهای دانشجویی، تصریح کرد: عبارت تفکیک جنسیتی عبارت غلطی است چراکه فقط تعداد معدودی کلاس در برخی دانشگاهها جداسازی جنسیتی شده است و تحول عظیمی در سراسر کشور رخ نداده است که دانشجویان دختر و پسر یکدیگر را نبینند. از طرف دیگر فقط 25 درصد از ازدواجهای دانشجویی هر دو طرف دانشجو هستند، پس اگر هم تاثیری در ایجاد انگیزه دانشجویان داشته باشد فقط بر این 25 درصد خواهد داشت.
وی با اشاره به این که نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها ادعای متولی بودن در امر ازدواج دانشجویی را ندارد، گفت: ما فقط از آغازکنندگان این مسیر بودهایم و یکی از اولویتهای نهاد در بحث سند دانشگاههای اسلامی که دارای 22 راهبرد و 150 راهکار عملی است بحث ازدواج است و نگاه ویژهای به این موضوع خواهیم داشت.
سایت همسرگزینی در دانشگاه ها ایجاد شود
شیراوژن با اشاره پیشنهاد وزارت ورزش و جوانان مبنی بر راهاندازی سایت همسرگزینی توسط نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاهها، افزود: راهاندازی سایت همسرگزینی می تواند در ازدواجهای دانشجویی کمک کند و نیاز آن هم احساس میشود، اما این که متولی آن در دانشگاه نهاد رهبری باشد در شأن و متناسب با عنوان نهاد رهبری نیست و بهتر است این کار به وسیله خود دانشجویان و با کمک اساتید از طریق سمنها در دانشگاه صورت بگیرد
نیم درصد از زوجین دانشجو در خوابگاههای متاهلین زندگی میکنند
وی خوابگاههای متاهلین را در ایجاد انگیزه دانشجویان برای ازدواج موثر دانست و گفت: اکنون نیم درصد از زوجین دانشجو در خوابگاههای متاهلین زندگی میکنند و به شکل قابل توجهی آمار طلاق در بین ساکنین این خوابگاهها پایین است.
شیراوژن ازدواج در سنین پایین را مناسب دانست و افزود: سن ازدواج در خانمها 22 سالگی و در آقایان 25 سالگی توصیه شده است و آمارها نیز نشان داده است که طلاق در ازدواج هایی که در سنین 23 تا 25 سالگی در زوجین رخ داده است کمتر منجر به طلاق شده است.
ایجاد سمنهای ازدواج دانشجویی در دانشگاهها در تقویت آن موثر است
مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان گفت: کشور نیازمند یک ستاد ملی ازدواج است تا وظایف دستگاهها درکنار یکدیگر مشخص شود.
مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان گفت: کشور نیازمند یک ستاد ملی ازدواج است تا وظایف دستگاهها درکنار یکدیگر مشخص شود.
مسعود امینی هم دراین میزگرد گفت: دراین پیشنهاد عنوان شده است تا وقوع ازدواج مربوط به وزارت ورزش و جوانان، از تاسیس تا تحکیم خانواده با معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و آسیبهای اجتماعی ازدواج نیز در حیطه وظایف بهزیستی تعریف شود.
امینی اظهارکرد: با پراکندگی درامر ازدواج بین دستگاههای مسئول روبرو هستیم، البته درسالهای قبل وزارت ورزش و جوانان تمام تلاش خود را برای حمایت مادی و معنوی در خصوص اجرایی کردن ماده 43 قانون برنامه پنجم توسعه مبنی بر اعتبار بخشی و ساماندهی مراکز مشاوره انجام داده است.
وی با اشاره به اهمیت راهاندازی سایتهای همسرگزینی، گفت: وزارت ورزش و جوانان در ماده 43 قانون برنامه پنجم توسعه ایجاد سایتهای همسرگزینی ذیل مراکز مشاوره را دیده بود و در صدد آن بود تا مطابق قوانین ودر یک چارچوب نظام مند این امر تحقق پیدا کند؛ اما با لغوالاثر شدن آیین نامه اعتباربخشی و ساماندهی مراکز مشاوره، این امر متوقف شد.
مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان با اشاره به راه اندازی دفاتر ازدواج آسان در دانشگاهها، افزود: در این خصوص آیین نامه اجرای آن تدوین شده است و با همکاری وزارت علوم قرار است تا در 8 دانشگاه کشور دفاتر ازدواج آسان راه اندازی شود. همچنین پیشنهاد دیگری از سوی وزارت ورزش و جوانان مبنی بر تقویت مراکز مشاوره در دانشگاهها ارائه شده است، چرا که عملکرد این مراکز در دانشگاهها با مراکز بیرون از دانشگاه متفاوت است
مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان استاندارد مشاوره در جهان را به ازای هر 6 هزار نفر یک مرکز مشاوره عنوان کرد و گفت: متاسفانه این مسئله در کشور ما 35 هزار به یک مرکز مشاوره است و وزارت جوانان نیز در برنامههای خود حمایت مالی مراکز مشاوره را دیده بود، در حالیکه امروز اعتبار آن در دست ماست؛ اما حق قانونی این کار از ما سلب شده است.
امینی با اشاره به این که ما خود را در کنار نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها میدانیم، اظهارکرد: ما پیشنهادی را تقدیم نهاد رهبری کردهایم تا در کنار هم با راه اندازی سامانهای متمرکز خاص دانشجویان بتوانیم سایت همسرگزینی تحت نظارت نهاد رهبری ایجاد کنیم تا گامی اساسی در جهت بهبود و ترویج ازدواج دانشجویی برداشته شود.
ضرورت آموزشهای پیش از ازدواج
امینی با اشاره به این که عدهای از کاهش سن ازدواج خوشحال هستند، افزود: در سال گذشته 20 الی 25 درصد ازدواجها برای خانمها در سنین 15 تا 19 سالگی و برای آقایان 20 تا 25 سالگی صورت گرفته است و در این شرایط یک نگرانی به وجود میآید که این افراد باید آمادگی ازدواج پیدا کنند و مسئله آموزشهای پیش از ازدواج بویژه برای زوجهای دانشجو بسیار اهمیت پیدا میکند و باید هر چه سریع تر دست به کار شویم.
وی با اشاره به اهمیت قانون 16 ساعت آموزشهای پیش از ازدواج، تاکید کرد: در سال 88 قانونی مصوب شد که وزارت بهداشت و درمان کشور متولی برگزاری آموزشهای پیش از ازدواج است و وزارت ورزش و جوانان، سازمان بهزیستی، سازمان نظام روانشناسی و معاونت امور زنان و خانواده نیز در این امر باید همکاری داشته باشند، در حالیکه وزارت بهداشت به هر دلیلی پای کار نیامد و وزارت ورزش و جوانان به تنهایی اقدام به اجرایی کردن طرح 16 ساعت آموزش پیش از ازدواج کرد؛ هرچند آموزشهایی که در مراکز درمانی پیش از ازدواج ارائه میشود، مناسب است؛ اما کافی نیست و هر چه آموزشها توسعه پیدا کند در زمینه طلاق ریزش خواهیم داشت.
وی افزود: وزارت ورزش و جوانان وظیفهای را که وزارت بهداشت به هردلیل اجرایی نکرد، در استانهای خوزستان ، قزوین ، قم ، اصفهان و یزد به شکل پایلوت اجرایی کرده است و آموزشهای پیش از ازدواج برای زوجین این استانها اجرا شد. در استان قم 8 ساعت اموزش رایگان به تصویب رسید که حوزه علمیه این بار سنگین را به دوش گرفت، بنابراین با توجه به اینکه این امر کاریست که نمی توان رایگان آن را انجام داد و مشکلات بسیاری دارد، همه باید دست به دست هم دهند تا این طرح اجرایی شود و امیدواریم به استانهای دیگر نیز تسری پیدا کند.
ضرورت راه اندازی دفاتر ازدواج آسان در دانشگاهها
مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان با اشاره به راه اندازی دفاتر ازدواج آسان در دانشگاهها، افزود: در این خصوص آیین نامه اجرای آن تدوین شده است و با همکاری وزارت علوم قرار است تا در 8 دانشگاه کشور دفاتر ازدواج آسان راه اندازی شود. همچنین پیشنهاد دیگری از سوی وزارت ورزش و جوانان مبنی بر تقویت مراکز مشاوره در دانشگاهها ارائه شده است، چرا که عملکرد این مراکز در دانشگاهها با مراکز بیرون از دانشگاه متفاوت است.
پیگیری بیمه ازدواجهای دانشجویی
وی با اشاره به تقویت فرهنگ سازی ازدواج دانشجویی در کشور، گفت: یکی از مسائلی که پیگیر آن هستیم مسئله بیمه ازدواجهای دانشجویی است که باعث رونق در این مسئله می شود و ایجاد سمنهای ازدواج دانشجویی در دانشگاهها می تواند در تقویت این مسئله موثر باشد.
امینی با بیان این که ازدواج دانشجویی باعث افزایش زمان جوانی، تعدیل انتظارات و کاهش فاصله نسلها میشود، اظهارکرد: اگر بتوان حوزه انتخاب در کشور را گسترش داد و فرهنگ ازدواج دانشجویی را تقویت کرد قطعا می توانیم شاهد افرایش روز افزون این ازدواجها باشیم. اوایل ماه جاری فقط در یک شهر کوچکی به نام آزاد شهر استان گلستان 1034 زوج دانشجو با یکدیگر ازدواج کردند و این نشان از گسترش این فرهنگ در جامعه دارد.
برگزاری پایلوت آموزشهای پیش از ازدواج
امینی با اشاره به طرحهای گوناگون وزارت ورزش در خصوص ازدواج، گفت: یکی دیگر از طرحهایی که وزارت ورزش و جوانان پیگیرآن است برگزاری آموزشهای پیش از ازدواج در مساجد، حسینیهها و محلات است و مساجد از آن جهت که رایگان است و متولی دارد به خوبی می تواند در این زمینه کمک کند و وزارت ورزش و جوانان نیز با اختصاص یک میلیارد تومان به این مسئله نیروی انسانی کافی را تامین کرده تا این طرح اجرایی شود و اکنون دوران آزمایشی آن در تهران در حال انجام است که البته با یک سری مشکلات نیز همراه بوده است.
وی با بیان این که 25 الی 40 درصد طلاقها در پنج سال اول زندگی رخ میدهد، افزود: همان طور که برای اعتیاد برنامه ریزی می کنیم باید برای پدیده طلاق نیز برنامه داشته باشیم وتحقیقات نشان داده است که 90 درصد خانم هایی که طلاق می گیرند. پس از گذشت یک سال تمایل به بازگشت به زندگی دارند، اما هیچ نهاد یا سازمانی نیست که این زوجین را به هم برساند ، البته طرحی در این مورد در استان زنجان به شکل پایلوت در حال انجام است تا بتوانیم چاره ای برای این موضوع بیندیشیم، چرا که سال گذشته در استان زنجان از 18000 واقعه ازدواج، 1800 مورد طلاق به ثبت رسیده است که باید برای بازگشت به زندگی این 1800 زوج برنامهای تدوین شود.
ازدواجهای دانشجویی در شهرهای کوچک موفقتر از کلان شهرهاست
یک روانشناس با اشاره به سبک زندگی در شهرستانهای کوچک و کلان شهرها، گفت: ازدواجهای دانشجویی در شهرهای کوچک موفق تر از کلان شهر هایی هم چون تهران است.
ناصر قاسم زاد نیز در میزگرد «بررسی روند برگزاری ازدواجهای دانشجویی و آسیب شناسی آن» افزود: ازدواج اتفاقی ایست که فقط یک بار در زندگی انسان رخ می دهد و تمام دولتها و مسوولان باید در خوب رقم خوردن این اتفاق تلاش کنند؛ چرا که اگر فرد در این مسئله دچار مشکل شود، قطعا در دیگر جنبههای زندگی نیز دچار چالش و مشکل خواهد شد.
وی با اشاره به آمار بالای طلاق در جامعه گفت: به عبارت دیگر از هر پنج ازدواج یکی به طلاق می انجامد و بالای 80 درصد از کسانی که طلاق میگیرند زندگی دوم موفقی نخواهند داشت و یا دوباره منجر به طلاق می شود یا ازدواج نمی کنند.
غربالگری زوجین باعث کاهش آمار طلاق عاطفی میشود
وی با تاکید بر برگزاری کارگاههای آموزش قبل از ازدواج، افزود: در این کارگاهها، افراد یک غربالگری می شوند که آیا به سن رسش و رشادت برای قبول مسئولیت رسیدهاند یا خیر؟ چرا که انسانی میتواند متعهد باشد که مسئولیت پذیر نیز باشد وغربالگری باعث کاهش آمار طلاق عاطفی میشود.
این استاد دانشگاه با بیان این که ازدواج سن ندارد، گفت: ازدواج انگیزه می خواهد من معتقدم اگر کسی گفت "من زن می خواهم " این فرد انگیزه لازم را دارد و میتواند قبول مسئولیت کند، فقط کافی است اورا آموزش دهیم و اینجا نقش آموزشهای قبل از ازدواج بسیار پررنگ دیده می شود.
قاسم زاد، آمار طلاق عاطفی را بالا توصیف کرد و گفت: طلاق عاطفی بسیار با اهمیت تر از طلاق قانونی است و برای کاهش این امر باید مشاورههای قبل از ازدواج در جهت غربالگری برای رسیدن زوجین به بلوغ اجتماعی و عقلی و مسئولیت پذیری انجام شود.
وی بهترین ازدواج را در سنین پایین دانست و تصریح کرد: ازدواج در سنین پایین بهتر است به شرط آنکه انگیزه، علاقه و اعتماد وجود داشته باشد.
قاسم زاد با تاکید بر اینکه نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاهها با برگزاری ازدواجهای دانشجویی کار مهمی را آغاز کرده و تکلیفش تمام شده است، افزود: برخی از دستگاههای موازی دیگرهستند که با دریافت بودجههای کلان هیچ عملکرد قابل قبولی نداشتهاند. سازمان بهزیستی با بودجه 2 میلیاردی در بحث آموزش مهارتهای زندگی هیچ عملکردی که بازخورد و خروجی مناسبی داشته باشد، انجام نداده است و یا سازمانی همچون شهرداری فعالیتهای بسیاری انجام میدهد؛ اما مهم خروجی کار است که چندان نتوانسته کاری از پیش ببرد و باید با یک سیاست سیاست گزاری درست تکلیف هر دستگاه مشخص شود.
این استاد دانشگاه با انتقاد از جامعه روانشناسی کشور، ادامه داد: جامعه روان شناسی کشور جوان است وعدهای روانشناس زرد نیز در صدد کلاهبرداری در امر مشاوره ازدواج و خانواده هستند و بدون تخصص فعالیت میکنند و روانشناسی که به دنبال پر کردن ساعت کاری است چگونه میتواند در مورد زندگی کسی تصمیم بگیرد و فردی که در کنار کار مشاوره شغل دیگری دارد روان شناس نیست و روان شناس نباید بیشتر از سه روز مراجعه کننده داشته باشد چون بیمارهای خاصی را ویزیت میکند، بنابراین سوال من از سازمان نظام روانشناسی این است که کدام یک از این موارد رعایت می شود؟
قاسم زاد با تاکید بر این که ساماندهی مراکز مشاوره ازدواج توسط وزارت ورزش و جوانان به خوبی و با کارشناسی دقیق در حال پیگیری بود و حیف است این روند ابتر باقی بماند، گفت: بنده از نزدیک شاهد ماهها کار کارشناسی و آاکادمیک درباره اعتباربخشی و ساماندهی مراکز مشاوره ازدواج توسط وزارت ورزش و جوان بودم و بهتر است مجلس شورای اسلامی هر چه سریعتر تکلیف سازمان نظام روانشناسی و مشاوره و وزارت ورزش و جوانان را برای صدور مجوز به مراکز مشاوره روشن کند.
این روانشناس با اشاره به طرح قوه قضاییه که قبل از طلاق افراد مشاوره شوند، افزود: به راستی چند درصد از این افراد مشاوره می شوند و افرادی هم که مشاوره می شوند با چه کیفیتی این مشاورهها صورت می گیرد؟
وی با اشاره به نقش دستگاههای مختلفی هم چون وزارت علوم ، وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت در امر ازدواج، اظهار کرد: رشد جنسی از خانواده آغاز و در مدرسه و دانشگاه تکمیل میشود و این دستگاهها موظفند در زمینه تقویت رشد جنسی افراد برنامه داشته باشند.
قاسم زاد درباره تاثیرگذاری تفکیک جنسیتی در دانشگاهها برکاهش نرخ ازدواجهای دانشجویی، تصریح کرد: با تفکیک یا تقلیل جنسیتی کاری از پیش نمی رود و باید در ابتدای ورود به دانشگاهها واحدهایی برای آموزش مهارتهای ارتباطی مشخص شود. چرا که دختر و پسری که 18 سال از هم دور بودهاند برای آن که در یک محیط قرار بگیرند نیازمند آموزش هستند و نمی توان برای هر نفر یک پلیس قرار داد و معمولا مشکلات عاطفی که از این مسائل ایجاد میشود بیشتر از مسائل جنسی است و باید برای آموزش مهارتهای ارتباطی چارهای درست اندیشیده شود.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
بازگشت ترامپ به کاخ سفید چه تاثیری بر سیاستهای آمریکا در قبال ایران دارد؟
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
رضا جباری: درگفتوگو با «جام جم»:
بهتاش فریبا در گفتوگو با جامجم: