دست دانشگاه‌ها در گزینش دانشجوی دکتری بازتر شد

پیش از این در فرآیند جذب دانشجوی دکتری،50 درصد مصاحبه دانشگاه‌ها و 50 درصد نمره آزمون دکتری، ملاک پذیرش قرار می‌گرفت، اما حالا دانشگاه‌ها با اختیار 70‌درصدی، حرف اول و آخر را در پذیرش دانشجوی دکتری خواهند زد.

حسین توکلی مشاور عالی سازمان سنجش در گفت‌وگو با جام‌جم عنوان کرد: طبق آخرین تصمیمی که مسئولان آموزش عالی گرفتند، سهم آزمون دکتری در پذیرش دانشجویان دکتری از 50 درصد در سال 92 به 30 درصد در آزمون سال 93 کاهش پیدا خواهد کرد.

البته به گفته توکلی، افزایش سهم 70 درصدی مصاحبه‌ها در پذیرش دانشجوی دکتری، شامل دانشگاه آزاد نمی‌شود و این دانشگاه همچنان شیوه پذیرش خود را خواهد داشت.

بازگشت به شیوه سابق

بالا رفتن اختیار دانشگاه‌ها در پذیرش دانشجوی دکتری، تا سال‌های سال یکی از موضوع‌های بحث برانگیز نظام آموزش عالی به شمار می‌رفت و تا قبل از سال 90 نیز روند به این شکل بود که دانشگاه‌ ها برای جذب دانشجوی دکتری، تقریبا اختیار تام داشتند، اما پس از اعتراض‌های گسترده متقاضیان دکتری و کارشناسان آموزش عالی، آزمون نیمه‌متمرکز جایگزین سیستم پذیرش قبلی شد که در این سیستم، نمره آزمون متقاضی و اعمال نظر دانشگاه‌ها، هر دو به یک اندازه در پذیرش دانشجوی دکتری نقش داشتند.

اما حالا با افزایش اختیار دانشگاه‌ها، دوباره همان مسیر قبلی تکرار شده و باز هم دست دانشگاه‌ ها برای پذیرش دانشجوی دکترای مورد علاقه دانشگاه باز شده است.

ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش در توضیح این اقدام تازه مسئولان آموزش عالی به جام‌جم می‌گوید: سازمان سنجش، متولی اجرای سیاست‌هایی است که مسئولان وزارت علوم تصویب کرده‌اند و خودش نمی‌تواند سیاستگذار باشد. در این مورد هم سازمان سنجش، شیوه جدید پذیرش دانشجوی دکتری را انجام خواهد داد.

خدایی تاکید می‌کند که سیاست جدید پذیرش دانشجوی دکتری به سمتی پیش خواهد رفت که اختیار بیشتری به‌دانشگاه‌ها داده شود و بحث «پذیرش دانشجو» به دانشگاه‌ها تفویض شود.

اگرچه این مقام مسئول تاکید می‌کند که در صورت تفویض کامل اختیار پذیرش دانشجوی دکتری به‌دانشگاه‌ها، سیستم‌های نظارتی هم قوی‌تر خواهد شد، اما هم اکنون سیستم نظارتی شفافی برای پذیرش عادلانه دانشجوی دکتری وجود ندارد و مثلا بسیاری از متقاضیان ناراضی دوره دکتری نمی‌توانند ثابت کنند که بدون دلایل علمی در دانشگاه محل مصاحبه‌شان قبول نشده‌اند.

معاونت معلق آموزشی

در حالی که معاونت آموزشی وزارت علوم، مهم‌ترین مسئول تدوین سیاست جذب دانشجوی دکتری به شمار می رود اما این روزها، معاونت آموزشی این وزارتخانه، معلق‌ترین روزهای خود را می‌گذراند.

در شرایطی که فشار نمایندگان مجلس برای برکناری جعفر میلی منفرد، معاون فعلی آموزشی وزارت علوم ادامه دارد، این مقام مسئول در روز گذشته، سه نفر از مدیران اصلی این معاونت را برکنار کرد تا تقریبا این معاونت به حالت نیمه تعطیل کشیده شود.

تلاش‌های مکرر جام‌جم برای صحبت با مسئولان این معاونت وزارتخانه برای آگاهی از دلایل اتخاذ این تصمیم، بی‌نتیجه ماند و مسئولان روابط عمومی این وزارتخانه عنوان کردند که معاون آموزشی وزارت علوم تا اطلاع ثانوی با هیچ رسانه‌ای صحبت نخواهد کرد.

ظلم به متقاضیان

وزارت علوم و سازمان سنجش که عزمشان را برای پذیرش دانشجوی دکتری با شیوه جدید، جزم کرده‌اند، ولی از سوی دیگر، انتقادها و مخالفت‌های متعددی از سوی نمایندگان مجلس و کارشناسان آموزش عالی نسبت به این تصمیم جدید به گوش می‌رسد.

قاسم جعفری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند: این تصمیم جدید وزارت علوم، ظلم مطلق به متقاضیان دکتری است که احتمال دارد بدون هیچ دلیل علمی در دانشگاه‌ها پذیرفته نشوند و قطعا مجلس در مقابل چنین تصمیمی واکنش نشان خواهد داد.

این نماینده مجلس بر این باور است که حتی باید سهم مصاحبه دانشگاه‌ها به زیر 50 درصد برسد، نه این‌که افزایش پیدا کند، زیرا بسیار دیده شده است که احساسات و عواطف هم در پذیرش دانشجوی دکتری موثر بوده است.

وی تاکید می‌کند که حتما باید فرآیند مصاحبه ضبط شود تا دست‌کم متقاضی دکتری پذیرش نشده بتواند ثابت کند در حق او تبعیض شده و قربانی رابطه‌سالاری شده است، اما با روند فعلی شکایت متقاضیان به جایی نمی‌رسد.

علاوه بر این‌که انتقادها نسبت به افزایش سهم دانشگاه‌ها در پذیرش دانشجوی دکتری ادامه دارد، پیش از این نیز بسیاری از کارشناسان آموزش عالی بارها هشدار دادند که در زمان مصاحبه دانشجویان دکتری، باید نمایندگان وزارت علوم و نماینده‌ای از دانشگاه‌های دیگر هم وجود داشته باشد تا احتمال تبانی بین استاد مقیم یک دانشگاه و دانشجوی همان دانشگاه به حداقل برسد، اما طی سال‌های اخیر به این هشدارها توجه چندانی نشده است و همچنان استادان یک دانشگاه بدون حضور نماینده‌ای از وزارت علوم یا نماینده‌ای از دانشگاه دیگر، دانشجویان مورد علاقه خود را به مقطع دکتری وارد می‌کنند.

ثبت‌نام آزمون دکترای نیمه متمرکز سال 1393 از روز سه‌شنبه، پنجم آذر 92 از طریق سایت سازمان سنجش آغاز خواهد شد و تا روز دوشنبه، یازدهم آذر ادامه دارد.

آزمون دکترای نیمه‌متمرکز سال 93 روز جمعه، شانزدهم اسفند 92 برگزار خواهد شد و نتایج اولیه این آزمون نیز در دهه سوم فروردین 93 منتشر می‌شود؛ همچنین اعلام نتایج نهایی این کنکور نیز در نیمه اول شهریور سال آینده خواهد بود.

امین جلالوند‌ -‌ گروه جامعه