«قصه‌ها» و واقعیت

سینما پس از افت و خیزهای اولیه مسیر خود را پیدا کرد و با بهره‌گیری از داستان‌های بزرگ و کوچک سعی کرد مخاطبان بیشتری جذب کند.

در واقع این هنر ـ صنعت نوپا و نوظهور خیلی سریع راز موفقیت خود را کشف کرد؛ قصه‌گویی. آشکارترین و متجلی‌ترین شکل بده بستان سینما و ادبیات در مقوله اقتباس ادبی اتفاق می‌افتد و سینما سال‌های سال است گاه و بیگاه سراغ کتاب‌های شناخته شده و مهجور می‌رود و آنها را به فیلم تبدیل می‌کند.

جدا از این هنرهایی چون فیلمنامه‌نویسی نیز به نوعی زیرشاخه ادبیات محسوب می‌شود که این خود گواه دیگری بر ارتباط تنگانگ و همیشگی سینما و ادبیات است، اما بجز اینها باید دید که سینماگران از جمله همین فیلمنامه‌نویسان چه رابطه‌ای با ادبیات دارند و در کنار قصه‌گویی چقدر قصه‌خوانی می‌کنند؟ آیا فیلمنامه‌نویسان فقط موقعی سراغ کتاب می‌روند که می‌خواهند فیلمنامه‌ای بنویسند؟ بیاییم به این مساله محدودتر و در حدود سینمای خودمان نگاه کنیم. واقعا چند درصد سینماگران ما کتاب می‌خوانند؟ فیلمنامه‌نویسان، تهیه‌کنندگان و کارگردانان ما به عنوان مهم‌ترین رکن‌های اصلی و اولیه شکل‌گیری و خلق یک اثر سینمایی چقدر از وقتشان را به مطالعه اختصاص می‌دهند؟ آیا بازیگران و ستاره‌های سینمای ما به کتاب فقط به عنوان کالایی لوکس برای خانه و کتابخانه خود نگاه می‌کنند یا واقعا مطالعه آنها از تورقی سطحی فراتر می‌رود و به خوانشی عمیق می‌انجامد؟ دیگر عوامل یک گروه فیلمبرداری چطور؟ آیا با کتاب بیگانه‌اند و همیشه دشواری‌ ها و درگیری‌های مراحل تولید یک فیلم را برای نخواندن کتاب بهانه می‌کنند یا از هر فرصتی حتی اندک برای مطالعه استفاده می‌کنند؟ واقعیت این است که متاسفانه سرانه مطالعه در کشور ما به دلایل مختلف پایین است و جز عده‌ای محدود و همیشه کتابخوان خیلی‌ها را میانه‌ای با مطالعه نیست اما دست‌کم انتظار می‌رود سینماگران ما به واسطه حرفه‌ای فرهنگی و هنری با کتاب و ادبیات بیگانه نباشند.

به آن سینماگران شریف و اندیشمندی که به ارزش ادبیات واقفند و همواره دستی بر خواندن و نوشتن دارند بی‌حرمتی و جسارت نشود، اما اگر سینما و سینماگران ما را نسبتی با کتاب بود، سینمای ما وضعی به مراتب بهتر از این داشت.

واقعیت این است که بخشی از سینماگران ما با «قصه‌ها» و کتاب‌ها بیگانه‌اند. به نظر حالا که کمی از آن زلزله‌های مخرب سینمایی کشور فاصله گرفته‌ایم، فرصت مناسبی برای بازسازی کتابخانه‌های شخصی و جمعی جماعت سینماگر و کتابخوانی آنها پیش آمده است و مسئولان سینمایی می‌توانند به راه‌هایی برای ترویج فرهنگ مطالعه بین سینماگران بیندیشند.

علی رستگار - گروه فرهنگ و هنر