اوپک و آزمونی دیگر

1ـ تعیین دبیرکل جدید 2ـ تعیین سقف تولید برای سال 2014 میلادی.

با خاتمه دوره شش ساله البدری، دبیرکل فعلی، برنامه‌ریزی‌ها برای تعیین دبیرکل جدید آغاز شد. سال قبل در همین ایام بود که به دلیل نداشتن توافق و اجماع در مورد تعیین دبیرکل از میان سه نامزد که از کشورهای ایران، عراق و عربستان نامزد این سمت شده بودند، بناچار دوره دبیرکلی البدری یک سال تمدید شد. همچنین این بن‌بست در اجلاس 164 نیز باعث شد یک سال دیگر دوره دبیرکلی البدری تمدید شود.

درباره دشواری انتخاب دبیرکل اوپک در بیش از سه دهه اخیر دو نکته حائز اهمیت است1ـ پس از یک دوره چرخش الفبایی که از زمان تاسیس اوپک صورت گرفت و همه اعضا از امتیاز دبیرکلی برخوردار شدند در دور دوم چرخش الفبایی، عربستان با تکرار این روش مخالفت کرد زیرا تکرار این روش به مفهوم اعطای دبیرکلی به جمهوری اسلامی ایران بود که عربستان و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با آن موافق نبودند. از این رو پافشاری آنان به روش انتخاب دبیرکل با اجماع باعث شد انتخاب دبیرکل با دشواری‌ خاصی مواجه شود.

اما عامل اصلی در تمدید دو ساله البدری سیاستمداری او و تامین رضایت نسبی اعضاست. به عبارت بهتر البدری زبان نرم کردن اعضای مهم اوپک را می‌داند و تا حدودی نظرات اعضای مهم و تاثیرگذار آن را تامین می‌کند به طور کلی مواضع بازار نفت ایشان بسیار نزدیک به ایران و جناح طرفدار قیمت است، اما از نظر سیاسی به نظر می‌رسد ایشان خود را کاملا به جناح عربستان نزدیک کرده و مورد اعتماد آنان است.

2ـ عربستان معتقد است در مورد دبیرکلی اوپک دیدگاه متفاوتی با ایران دارد .به عقیده ریاض، کیفیت در انتخاب دبیرکل نباید فدای چیز دیگری شود. در حالی که جمهوری اسلامی ایران سعی دارد در برخورداری از این سمت مهم همه اعضا برخوردار شوند.موضوع مهم دیگر در اجلاس 164 اوپک بررسی چشم‌انداز بازار نفت در سال 2014 میلادی بود که در آن وزرا با تمدید سقف تولید به میزان 30 میلیون بشکه در روز موافقت کردند و این امر احتمال تضعیف قیمت‌ها را در آینده افزایش می‌دهد زیرا وجود مازاد عرضه در بازار فشار بر قیمت‌های نفت را افزایش خواهد داد.

براساس پیش‌بینی منابع مطلع بین‌المللی تولید نفت کشورهای غیراوپک در سال آینده میلادی افزایش قابل توجهی خواهد داشت که این افزایش موجب کاهش نیاز جهانی به نفت اوپک خواهد شد. لذا وجود مازاد عرضه در بازار می‌تواند به مشکل بزرگی تبدیل شود.

نکته قابل توجهی که اخیرا آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند آن است که شرایط بازار نفت به گونه‌ای است که می‌توان بازار نفت را بدون نفت ایران تنظیم کرد و قیمت‌های نفت بدون نفت ایران دچار جهش نخواهد شد.

در این مورد به هیچ وجه نباید اجازه چنین کاری داد و لازم است با کسب سهم بازار قبلی، دیگر اعضای اوپک بویژه آن دسته که سهم بازار کشورمان را تصاحب کرده‌اند، متقاعد نمود که وظیفه متعادل‌سازی بازار را عهده‌دار شوند تا از یک سو قیمت‌ها دستخوش آسیب و کاهش نشده و از سوی دیگر جا برای افزایش صادرات کشورمان باز شود.

به هر حال مسئولیت تنظیم بازار را می‌توان از اوپک انتظار داشت، اما این نکته حائزاهمیت است که سقوط قیمت‌ها به زیان همه تولیدکنندگان نفت است، بویژه آن دسته که وابستگی و نیاز بیشتری به درآمدهای نفتی دارند.

سید محمدعلی خطیبی‌طباطبایی - کارشناس انرژی