یک دیدار و چند نکته

خداوند در سوره مبارکه «شعرا» و در اواخر آن (آیه 224) می‌فرماید: وَالشُّعَرَاء یَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ (و شاعران را گمراهان پیروی می‏کنند)

در همین سوره و آیه 227، پروردگار حکیم،‌ رحمان و رحیم، استثنایی هم به میان می‌آورد و می‌فرماید: إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَکَرُوا اللَّهَ کَثِیرًا (مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده و خدا را بسیار به یاد آورند)

در همین سوره خداوند به نوعی تکلیف شعر و شاعران و در نمایی کلی‌تر هنر و هنرمندان را مشخص می‌کند و همه آنها را از یک پنجره و یک زاویه نمی‌نگرد و میان آنهایی که از هنر و قلمشان در راه حق و ترویج ایمان و امور شایسته بهره می‌برند با دیگران (گمراهان) تمایز قائل می‌شود.

در همین مسیر حضرت امام(ره) در پیام مشهور خود به هنرمندان در سی‌ام شهریور 1367 به تفاوت‌های دو مدل هنر و هنرمند اشاره کرده‌اند: «تنها هنری مورد قبول قرآن است که صیقل‌دهنده اسلام ناب محمدی، اسلام فقرای دردمند، اسلام پابرهنگان، اسلام تازیانه خوردگان تاریخ تلخ و شرم آور محرومیت‌ها باشد. هنری زیبا و پاک است که کوبنده سرمایه‌داری مدرن و کمونیسم خون‌آشام و نابودکننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بی‌درد، و در یک کلمه اسلام آمریکایی باشد.» (صحیفه امام(ره) ـ جلد 21ـ صفحه 145)

حال باید دید با توجه به آنچه از کلام الله مجید اشاره شد و سفارش و رهنمودی که امام راحل داشته‌اند آیا به تعبیر و اعتقاد رئیس‌جمهور محترم می‌توان تقسیم‌بندی مبنی بر ارزشی یا غیرارزشی بودن نداشت و آیا هنر همواره ارزش است؟

بی‌تردید هنر مبتنی بر توحید با هنر مبتنی بر شرک هر دو ارزش نیست و هنرمند، نویسنده و شاعری که دعوت به امور شایسته، اعتدال و پاکدامنی می‌کند با کسی که در داستان، کتاب،‌ فیلم و تابلوی هنری‌اش ترویج خشونت، دنیاپرستی و فعل حرام می‌کند هر دو در یک سو و زیر یک سقف نمی‌گنجند.

هنرمندی که در برابر ظلم سکوت می‌کند، با هنرمندی که از ظلم حمایت می‌کند و هنرمندی که علیه ستمگر و اشغالگر مقاومت نشان می‌دهد همه را نمی‌توان ارزشی و ارزشمند دانست و باید میان آنها تقسیم‌بندی قائل شد.

کارگردانی که برای رسول‌الله آستین بالا می‌زند، وضو می‌گیرد و پشت دوربین می‌ایستد با آن که سخیف‌ترین صحنه و رابطه‌های انسانی را به تصویر می‌کشد، هر دو هنری با « ارزش» خلق می‌کنند؟

آقای دکتر روحانی رئیس‌جمهور و رئیس دولت کشوری است که پرچمدار دفاع از اسلام،‌ صلح، عدالت، انسانیت و مبارزه با ستم در جهان است و شاید اصطلاح ارزشی، متعهد و... در سال‌های گذشته به دلیل برخی سوءمدیریت‌ها قدری از آن مفهوم واقعی و متعالی خود فاصله گرفته باشد اما قطعا به این معنا نیست که هر هنری الزاما ارزش و هر هنرمندی شایسته حمایت باشد.

از طرفی قطعا بسیاری از هنرمندان که در همین مراسم حاضر بوده‌اند، می‌توانند شهادت دهند که در هیچ دوره و دولتی در جمهوری اسلامی ایران، دولتمردان و به اصطلاح حاکمیت از اصحاب قلم و هنر فاصله نگرفته‌اند و درها به روی تمام کسانی که در چارچوب قانون اساسی می‌خواستند کار کنند باز بوده است و اتفاقا این گروهی از هنرمندان، شاعران و نویسندگان بودند که به دلایل مختلف اصرار داشتند که «اپوزیسیون» و «مخالف» جریان ادبی و هنری انقلاب باقی بمانند و احتمالا در روزها و ماه‌های پیش رو نیز مدیران فرهنگی دولت یازدهم پی خواهند برد که نان برخی در هر شرایطی (چه دولت اصلاحات باشد چه اصولگرا و چه تدبیر و امید) در تنور مخالفت پخته می‌شود.

و نکته آخر این که آقای دکتر روحانی فرمودند، «نگاه امنیتی به هنر بزرگ‌ترین اشتباه امنیتی است»، اگرچه هیچ‌کس موافق برخورد امنیتی در حوزه فرهنگ و هنر نیست اما در شرایطی که همه از تهاجم فرهنگی غرب و جنگ نرم سخن می‌گویند و هشدار می‌دهند و هر روز گونه‌ای از هنر غرب با پیام‌های خاص و جهت دار جوانان ما را نشانه گرفته است، آیا در این کارزار و این روزگار مردم و خانواده‌های ما، امنیت فرهنگی نمی‌خواهند؟.

سینا علی‌محمدی ‌‌- دبیر گروه فرهنگ و هنر