6500 روستا در تب بی‌آبی

با این‌که هشدار وزیر نیرو اولین هشدار درباره کمبود منابع آبی کشور نیست، اما از آن جهت مورد توجه است که حمید چیت‌چیان با بیان جزئیاتی که تاکنون اعلام نشده، تلاش کرده عمق بحران و خطر آبی که کشور را تهدید می‌کند به افکار عمومی نشان دهد تاموضوع صرفه‌جویی در مصرف آب از سوی مردم و اجرای طرح‌های مدیریت استفاده از منابع زیرزمینی از سوی دولت کاملا جدی گرفته شود.

اشاره به این‌که 6500 روستا که معیشت و وجودشان به کشاورزی و دامپروری و در یک کلام به آب وابسته است، از هرگونه منابع آبی زیرزمینی محروم شده‌اند، اشاره‌ای جدی است که لزوم توجه به بحران آب را ضروری می‌سازد.این در حالی است که موضوع صرفه‌جویی در مصرف آب یا کاهش شدید منابع آب زیرزمینی کشور بیشتر به یک موضوع فانتزی در میان مردم و دستگاه‌های دولتی مطرح است و زمانی که سطح بارندگی‌ها افزایش می‌یابد توجه به این موضوع نیز کمرنگ می‌شود.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو، حمید چیت‌چیان دیروز در آیین گشایش نخستین همایش ملی «بازیافت آب، راهبردی اصولی در مدیریت بحران آب»، افزود: هم‌اکنون 6500 روستای کشور فاقد منابع آب شرب هستند و با تانکر از مناطق دوردست آب شرب منتقل می‌شود. ارائه این مطالب تلخ از این‌رو ضروری بود که همگان بدانند بحران آب در کشور جدی‌ است و چنانچه اقدام‌های اصولی و علمی انجام ندهیم و از تمام منابع آب در اختیار بدرستی استفاده نکنیم، نسل آینده کشور را دچار چالش‌های جبران‌ناپذیری خواهیم کرد.

وزیر نیرو با بیان آن‌که اکنون در تنش آبی هستیم و روز به روز به سمت بحران آبی حرکت می‌کنیم، اظهار کرد: اگر کشوری 20 تا 40 درصد منابع آب تجدیدشونده خود را استفاده کند، در دامنه مطمئن قرار دارد. حداکثر میزان مجاز برای استفاده از منابع آب تجدیدشونده 60 درصد است اما اکنون از 120 میلیارد مترمکعب، 96 میلیارد مترمکعب مصرف می‌شود یعنی به جای 60 درصد 80 درصد استفاده می‌شود که به منابع طبیعی فشار زیاد وارد می‌کند و موجب خشکی تالاب‌هایی چون هامون، بختگان و دریاچه ارومیه شده است.

چیت‌چیان تصریح کرد: ما از حد مجاز قوانین الهی در طبیعت، عبور و آسیب‌های شدیدی در ابعاد مختلف به منابع طبیعی وارد کرده‌ایم.

وی گفت: کشور ما به دلیل قرار گرفتن در منطقه خشک و نیمه‌ خشک جهان و با ادامه روند موجود در استفاده از آب، بحران آب را با شدت بیشتری تجربه خواهد کرد؛ به طوری‌ که اکنون نیز با حدود 9 میلیارد متر مکعب اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی (منتهی به سال 1391)، افت حدود 20 متری سطح آبخوان‌های کشور، کاهش بارش، افزایش بی‌سابقه مصارف بویژه در بخش کشاورزی و کاهش 46 درصدی در روان‌آب‌های سطحی و با حدود 1700 مترمکعب سرانه آب تجدیدپذیر در معرض تنش آبی قرار داریم.

وی تصریح کرد: در سال‌های آینده نیز با ادامه روند موجود و با رسیدن به سرانه آب تجدیدپذیر حدود هزارمترمکعب در معرض بحران شدید آب قرار خواهیم گرفت، ضمن آن‌که هم‌اکنون در برخی مناطق پرآب کشور مانند حوضه دریاچه ارومیه و شرق تبریز، سرانه آب تجدیدپذیر کمتر از 600 مترمکعب است و چنانچه هرچه سریع‌تر در زمینه مدیریت بهینه منابع آب مبتنی بر اصول مدیریت یکپارچه منابع آب، استفاده از پساب‌ها و زهاب‌ها، فناوری‌های نوین و استفاده از منابع نامتعارف آب در استحصال و مصرف آب و بسیاری موارد دیگر اقدام نکنیم، به طور یقین هم در مبحث توسعه دچار عقب‌ماندگی خواهیم شد و هم در بخش توسعه آب و تامین آب شرب، این حیاتی‌ترین ماده برای زندگی بشر، دچار مشکلات عدیده خواهیم شد.

وی در ادامه گفت: مجموع سدهای در دست اجرا و اجرا شده در کشور 66 میلیارد مترمکعب آب در سال تنظیم می‌کند، در حالی که کل روان‌آب‌های موجود کشور 46 میلیارد مترمکعب است و از سدهایی که ساخته شده است یا در حال ساخت داریم، حدود 20 میلیارد مترمکعب فاقد آب هستند مانند سد ساوه که به علت تغییر اقلیم، کاهش بارش ها، افزایش تبخیر، افزایش برداشت‌ها در بالادست و کاهش بارش‌های موثر، شرایط نامناسبی دارد.

به گفته چیت‌چیان، در کشوری که روزی 88 میلیارد مترمکعب روان آب جریان داشته اکنون این میزان به 46 میلیارد مترمکعب رسیده است و روش‌های گذشته پاسخگوی نیازهای ما نیست و نیازمند بازنگری هستیم.

وی افزود: یکی از منابعی که می‌تواند نقش مهمی در تامین آب برخی مصارف ایفا کند، استفاده از فاضلاب‌های تصفیه‌شده شهری، روستایی، صنایع و زهاب‌های کشاورزی است. در جهان پیشرفته، دیگر به فاضلاب به عنوان یک ماده زاید نگاه نمی‌شود، بلکه از آن به عنوان منابع آب خاکستری یادشده و حداکثر استفاده از آن به عمل می‌آید. در کشورهای پیشرفته و پرآب جهان نیز استفاده از این منابع و حتی پسماندهای حاصل از فرآیند تصفیه، کاربرد بسیاری دارد و بسیاری از کشورهای کم‌آب جهان توانسته‌اند با استفاده از سامانه‌های پیشرفته تصفیه، کمبود منابع آب خود را با استفاده از این منابع تا حدود زیادی جبران کنند.

وی خاطرنشان کرد: متاسفانه در کشور ما در این زمینه عقب‌ماندگی‌هایی وجود دارد که به دنبال آن هستیم تا هرچه سریع‌تر این کاستی‌ها را مرتفع کنیم.

وزیر نیرو افزود: اکنون حجم پساب‌های تصفیه شده در کشور افزون بر 862 میلیون مترمکعب در سال رسیده است که براساس آمارهای موجود، از این حجم مقدار 553 میلیون مترمکعب براساس بخشنامه‌های موجود به سازمان‌های آب منطقه‌ای تحویل شده و 269 میلیون مترمکعب بلاتکلیف است که بخشی از آن نیز بدون استفاده به محیط تخلیه می‌شود.

وی گفت: براساس پیش‌بینی‌های انجام شده، حجم فاضلاب‌های شهری در سال 1400 به پنج میلیارد مترمکعب خواهد رسید که 70 درصد این آب به صورت پساب قابل استفاده است.