پارگی پرده گوش

پشت پرده سه استخوان کوچک یا به اصطلاح استخوانچه قرار دارند که ارتعاشات صوتی را تقویت و به سمت حلزون هدایت می‌کنند. حلزون شنوایی نیز ارتعاشات الکتریکی را به امواج الکتریکی تبدیل می‌کند و با هدایت این امواج به مغز، پدیده شنوایی رخ می‌دهد. پارگی پرده در رسیدن ارتعاشات و فرآیند شنوایی اختلال ایجاد می‌کند. پارگی‌های پرده گوش چند نوع است.

پارگی بر اثر ضربه

پارگی‌های ناشی از ضربه معمولا بر اثر وارد کردن یک جسم نوک تیز به داخل مجرای گوش رخ می‌دهد. افراد اغلب برای این‌که گوش خود را پاک کنند از گوش پاک‌کن، مداد یا کبریت استفاده می‌کنند. گاهی نیز ضربه ناگهانی است مثلا برخورد یک توپ به گوش یا سیلی خوردن باعث پارگی می‌شود. پارگی گوش را در بعضی مشاغل بیشتر مشاهده می‌کنیم. براده‌های ناشی از جوشکاری در صورتی که حاوی قطعات ریز فلزات داغ باشند و به داخل گوش وارد شوند می‌توانند به پرده گوش آسیب وارد کنند. صداهای بلند ناگهانی مثل صدای بلند انفجار که در نزدیکی فرد رخ می‌دهد می‌تواند موج شدیدی وارد گوش کرده وبه پارگی آن منجر شود. تغییرات ناگهانی فشار زیاد بین گوش داخلی و خارجی از دیگر دلایل پارگی پرده هستند (تغییر در ارتفاع یا ورود از محیط خشکی به محیط آبی مانند شیرجه‌زدن). پارگی‌های ناشی از انفجار معمولا شدید هستند و می‌توانند همزمان موجب کاهش شنوایی شدید و وز وز گوش شوند.

پارگی بر اثر عفونت

این مورد شاید بیش از بقیه علل پارگی رخ دهد. وقتی گوش عفونت می‌کند، عفونت تجمع یافته می‌تواند پرده را پاره کند. البته همیشه نباید عفونت زیاد باشد زیرا عفونت‌های کم ولی مداوم به مرور پرده را ضعیف کرده و در نهایت به آن صدمه می‌زند. چنین بیمارانی معمولا از کم‌شنوایی شکایت دارند. همچنین ممکن است بیمار با فین کردن متوجه خروج هوا از گوش خود شود. گاه صدای ایجاد شده در گوش به وسیله اطرافیان نیز شنیده می‌شود.

عفونت متناوب گوش میانی در پارگی پرده

یکی از مهم‌ترین عوارضی که مبتلایان به سوراخ شدن پرده گوش دچار آن می‌شوند، عفونت متناوب گوش میانی است. پارگی پرده گوش باعث واردشدن باکتری‌ها و قارچ‌های مجرای گوش خارجی به گوش میانی می‌شود. به دنبال آن گوش دچار ترشحات چرکی و عفونت می‌شود. اگرچه بیماران درد چندانی ندارند؛ اما معمولا متوجه آلوده شدن بالش خود به ترشحات خارج شده از گوش می‌شوند. این ترشحات معمولا چند روز تا چند هفته ادامه پیدا می‌کند و سپس متوقف می‌شود. اما بعد از مدتی (مثلا بر اثر ورود آب) عفونت دوباره عود می‌کند و چرخه‌ای متناوب از عفونت شکل می‌گیرد. در فصول مرطوب سال هم ممکن است این حالت بیشتر دیده شود.

تشخیص پارگی به عهده پزشک است

برای این‌که متوجه شویم پرده گوش پاره شده است یا نه، بیمار باید توسط پزشک معاینه شود. گاهی، وجود موم داخل گوش یا ترشحات چرکی مانع دیده شدن پرده توسط پزشک می‌شود. در این موارد باید گوش توسط پزشک پاکسازی شود. گاهی پیش از پاکسازی مجرای گوش، مصرف چند قطره ضروری است. نکته بسیار مهم در این مورد خودداری از مصرف انواع خاصی از قطره‌های گوش هنگام پارگی پرده گوش است. زیرا بسیاری از قطره‌های گوشی متداول برای گوش داخلی و سلول‌های شنوایی سمی هستند و ورود آنها از طریق سوراخ پرده صماخ به گوش میانی می‌تواند باعث کم‌شنوایی فرد شود. پس از تائید پارگی پرده صماخ باید اندازه،شکل و محل آن مشخص شود.

پارگی‌های کوچک شانس بیشتری برای بهبود دارند

اگر پارگی کوچک باشد یا در مرکز گوش قرار گرفته باشد در مقایسه با پارگی‌هایی که اطراف گوش را درگیر می‌کنند شانس بهبود بالاتر است. ارزیابی شنوایی و گاهی اوقات انجام شنوایی‌سنجی در مبتلایان به پارگی پرده گوش اهمیت دارد. معمولا افراد مبتلا به پارگی دچار درجاتی از کم‌شنوایی می‌شوند که باتوجه به وسعت و محل پارگی و نیز آسیب‌دیدگی همزمان استخوانچه‌های گوش یا سلول‌های عصبی شنوایی می‌تواند درجات مختلفی داشته باشد. در افراد دچار پارگی پرده گوش همراه با عفونت‌های مزمن یا مکرر، باید علت‌های خطرناک‌تر و عوارض ناشی از عفونت طول کشیده مورد توجه قرار گیرد.

بیشتر بیماران به درمان نیاز ندارند

پارگی‌های خفیف و کوچک خود به خود بهبود می‌یابند و نیاز به راه‌های درمانی خاصی ندارند و شانس بهبود در بیماران بالاست. این مسئله بخصوص در پارگی‌های خطی کوچک وپارگی‌های قسمت‌های مرکزی پرده صماخ صدق می‌کند. معمولا پس از یک ماه، پارگی گوش بهبود می‌یابد و گاهی هم حداکثر طی سه ماه مشکل برطرف می‌شود. البته در صورتی که بیمار مراقبت‌های کامل و دقیقی را تحت نظر متخصص گوش، حلق و بینی انجام دهد. مهم‌ترین اصل در بیماران جلوگیری از ورود آب و رطوبت و خشک نگه داشتن کامل گوش است. بیماران باید موقع حمام یا شنا حتما مجرای گوش خود را به پنبه آغشته به وازلین یا سایر پمادهای چرب‌کننده یا گوشی مسدود کنند. انجام شنوایی‌سنجی در زمان ایجاد آسیب و تکرار آن بعد از دو تا سه ماه در افرادی که دچار کاهش شنوایی شده‌اند ضروری است، زیرا بهبود نیافتن پس از چند ماه، می‌تواند به عنوان مثال ناشی از صدمه به استخوانچه‌های گوش باشد.

پیچیدگی درمان پارگی پرده گوش بر اثر عفونت

این مشکل معمولا یک علت زمینه‌ای دارد و درمانش معمولا به جراحی و کنترل عوامل زمینه‌ای نیازمند است. البته برای کسانی که در پی ضربه دچار پارگی گوش شده‌اند نیز ممکن است گاهی اوقات جراحی مد نظر قرار گیرد. جراحی می‌تواند به صورت سرپایی در مطب یعنی بستن موقت سوراخ برای تسریع روند بهبود یا جراحی کامل و ترمیم در اتاق عمل انجام شود.

جراحی چگونه است

جراحی ترمیم گوش، تیمپانوپلاستی نام دارد و فقط وقتی انجام می‌شود که سوراخ گوش در زمان طولانی بهبود پیدا نکند. در این جراحی با ایجاد برشی کوچک در پشت لاله‌گوش، پرده صماخ و فضای گوش میانی زیر میکروسکوپ مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در صورت سالم بودن استخوانچه‌های گوش میانی و عوارض ناشی از عفونت‌های مزمن و خوردگی استخوانی، یک بافت پیوندی جایگزین در محل سوراخ پرده گوش قرار داده می‌شود. این بافت پیوندی معمولا از پوشش روی عضلات تهیه می‌شود و برداشتن آن هیچ عارضه‌ای ندارد. سپس با کمک پانسمان‌های قابل جذب ژله مانند و روش‌های جراحی ظریف و مختلف این بافت پیوندی جایگزین در محل سوراخ قرار داده می‌شود و مجرای گوش خارجی نیز با موادی مشابه پر می‌شود.

پس از دوختن محل جراحی، از یک پانسمان مخصوص به مدت چند روز روی لاله گوش کمک گرفته می‌شود. در صورت نبود اختلالات زمینه‌ای و اختلال در کارکرد شیپور استاش، این جراحی با میزان موفقیت بالایی همراه است. افرادی که گوش آنها عفونت نداشته باشد، شانس بیشتری برای موفقیت جراحی دارند. همچنین رعایت نکات بهداشتی پس از عمل مانند ممانعت از ورود آب و زور نزدن و مراجعات مرتب موجب بهبود سریع‌تر بیمار می‌شود.

 

صدای ایجاد شده در گوش

این پدیده علت جالبی دارد. لوله استخوانی ـ غضروفی به نام شیپور استاش بین گوش و حلق ارتباط برقرار می‌کند تا تبادل فشار فضای گوش میانی با هوای محیط انجام شود. این لوله نقش بسیار مهمی در فضای گوش ایفا می‌کند. هنگام فین کردن، هوا با فشار از طریق این لوله وارد فضای گوش میانی می‌شود. در صورت سالم بودن پرده گوش این پدیده باعث برجستگی در سطح پرده می‌شود. اما در افرادی که پرده گوش آنها سوراخ شده است هوا از فضای گوش خارج و باعث ایجاد صدا می‌شود./ ضمیمه سیب

دکتر حسام جهاندیده‌/‌ متخصص گوش، حلق و بینی