لباس اقوام ؛ جاذبه دیده نشده گردشگری

ترکمن؛ لباسی به رنگ یاقوت

ترکمن‌های مانه و سملقان هم جزئی از خراسان شمالی‌اند، اما آنها شاید از معدود قوم‌های ایرانی هستند که هنوز ‌ با همان شکل و شمایل سابق لباس می‌پوشند. ‌پوشش بانوان و مردان ترکمن خراسان شمالی با استفاده از ابریشم و پشم‌گوسفندان تهیه می‌شود و بیشتر شامل چاوک، کولته، چلپی و یلک است.

چاوک، لباسی شبیه مانتوهای امروزی است که پارچه آن از ابریشم قرمز رنگ و آستر زیر پارچه نیز در حاشیه‌ها و سرآستین‌ها سوزن‌دوزی دارد.‌چلپی، زیباترین لباس سوزن‌دوزی ترکمن و از جنس ابریشم است که با داشتن تنوع و ظرافت خاصی در مراسم ازدواج به عروس می‌پوشانند. یلک هم تنها لباسی است که با زیورآلات و سکه تزئین می‌شود و بر سر می‌اندازند و جنس آن نیز از ابریشم است.

«دون» نام لباس محلی مردان ترکمن است که جنس آن ابریشم قرمز تیره و با راه راه مشکی بوده و نوع سوزن‌دوزی آن، قیطان‌دوزی است که با عرض دو سانت و به رنگ مشکی و قرمز در کناره‌ها و سرآستین لباس دوخته می‌شود.

خراسان‌شمالی؛ در‌جستجوی‌البسه‌قدیم

لباس‌های محلی مردم خراسان شمالی با داشتن تنوع چشمگیر رنگ و طرح، علاوه بر این که پوشش اسلامی و کاملی برای زنان و مردان است، چون بیشتر برگرفته از زیبایی‌های طبیعت و رنگ‌های شاد فصل بهار هستند، سبب آرامش روحی و روانی استفاده‌کنندگان هم می‌شود. البسه زنان و دختران کرمانج این استان غالبا شامل پنج قسمت ‌یاشار‌ یا اغلب (چارقد)، ‌کراس‌ (بلوز)، ‌شیلوار‌ (دامن)، ‌جلیقه‌ و ‌شلیته‌ است.

مردان کرمانج‌‌ لباسشان شامل عرق‌چین که لاو، لچگ و... است که همانند پوشاک بانوان دارای رنگ‌های شاد و برگرفته از طبیعت است. هرچند بسختی می‌توان در شهرهای این استان چنین پوششی را دید، اما هستند خانوارهایی که هنوز لباس برایشان اهمیت سابق را دارد، بنابراین اگر گذارتان به این منطقه از ایران افتاد کار سختی برای یافتن چنین لباس‌هایی در این منطقه نخواهید داشت.

همدان؛ «سرکی» به سر «آجیده» به پا

لباس اهالی همدان از سرپوش گرفته تا کفش میان مردان و زنان چندان تفاوتی ندارد. بافت پارچه و کفش‌ها بخصوص گیوه پیش از ورود اجناس خارجی یا کارخانه‌ای آن در روستاها و آبادی‌های این استان متداول است. ناگفته نماند گیوه‌های ملایر که به آن «آجیده» می‌گویند شهرت بسیاری در این منطقه دارد. پوشاک زنان این منطقه هم شامل چارقد، تن‌پوش و پاپوش است. در مناطق کردنشین این استان مثل تویسرکان و اسدآباد چارقد را «سرکی» می‌گویند و از جنس متقال، نجمه، اطلسی و ابریشم تهیه می‌کنند. از روبند امروزه کمتر استفاده می‌شود، اما در گذشته بسیار متداول بوده است. تن‌پوش دیگر زنان این منطقه تومبال یا «پاتول» است که زنان آن را زیر دامن‌های چین‌دار کوتاهی که به آن «شوال قری» یا «قرقره تومبان» گفته می‌شود، می‌پوشند.

کردستان؛ لباسی همرنگ با طبیعت

کردها طی قرن‌های متمادی با لباس محلی خود پیوند عاطفی، عقیدتی و سنتی شدیدی برقرار کرده‌اند و علاقه زیادی به حفظ و نگهداری لباس سنتی خود که نشانگر هویت فرهنگی آنهاست، دارند. لباس و پوشاک کردها از تنوع و غنای فوق‌العاده‌ای هم برخوردار است.

یکی از ویژگی‌های لباس کردی این است که هرگز یکرنگ و تیره‌ نیست، بلکه همیشه با ترکیب رنگ‌های مختلف، چشم‌ها را به خود جلب می‌کند و انسان را به این باور می‌رساند که تمام عناصر طبیعت و محیط پیرامون ازجمله مرغزارهای سرسبز، گل‌های رنگارنگ، سپیدی برف‌ها، آسمان صاف و آبی، سیلاب‌های خروشان در این تنوع رنگ تأثیر مهمی داشته‌اند.

هرچند پوشاک نواحی مختلف کردستان مانند اورامان‌، سقز، بانه‌، گروس‌، سنندج‌، مریوان و... متفاوت است‌، اما از نظر پوشش کامل بدن‌، همه با هم یکسان است‌.

فارس؛ لباسی که می‌تواند برند باشد

لباس‌های محلی استان فارس از زیباترین جاذبه‌های فرهنگی سراسر ایران است. یک نمونه از لباس‌های محلی و سنتی مردم استان فارس لباس عشایر است. لباسی که شاید برای گردشگری ایران همچون یک برند معروف ظرفیت تبلیغ داشته باشد. هنوز هم میان عکس‌ها و تصاویر سیاحان خارجی در ایران می‌توان لباس‌های عشایر را یافت و همین موضوع نشان می‌دهد لباس‌ها چقدر می‌توانند در وجهه و بازتاب فرهنگ ایران موثر باشند. ‌پوشاک زنان عشایر شامل کلاهک، آرخالق، تنبان، پاپوش، روسری، پیراهن، دامن(قر) است که بیشتر در رنگ‌های بسیار شاد و متنوع و الهام گرفته از طبیعت تهیه می‌شود. پوشاک مردان عشایر نیز شامل کلاه، پیراهن، آرخالق، شال کمر، چقه و کپنک است. لباس عروس‌ها در جنوب فارس توسط زنان هنرمند شهر اوز تهیه می‌شود؛ کاری که به نام خوس بافی می‌خوانند و رونق خوبی دارد.

کهگیلویه و بویراحمد؛ جلوه‌گری رنگ در زاگرس

لباس محلی زنان کهگیلویه و بویراحمد، جلوه گری رنگ‌ها بر دامنه زاگرس است. پوششی سرشار از رنگ‌ها و پارچه‌های زیبا که شمایل شگفتی به زنان این استان بخشیده است. جالب این که پایبندی به استفاده از لباس محلی حتی میان زنان شهرنشین این استان علاوه بر زنان روستایی و عشایری دیده می‌شود و با قدم زدن در خیابان‌های شهرهای این استان مانند یاسوج، سی‌سخت، گچساران و... این موضوع بخوبی مشاهده می‌شود. در پایین لباس‌های زنان بویراحمدی شیار‌های بسیار زیبا و قیمتی دوخته می‌شود که این در زمان هخامنشیان نیز رایج بوده است. لباس زنان از گران‌ترین پارچه‌ها تهیه و به صورت بسیار زیبا طراحی شده است.

گیلان؛ آوازه جهانی برای لباس گیلانی

لباس محلی گیلان از زیباترین لباس‌های ایرانی است. آنقدر که آوازه‌اش جهانی شده و به بازی‌های المپیک هم رسیده است. در این میان لباس زنان گیلک خوش‌رنگ و نگار است و دل هر گردشگری را می‌برد. لباس زنان روستایی گیلان با طرح‌های شاد و پرنقش و نگار قاسم‌آبادی، دیلمانی، تالشی و دامن‌های بلند چین‌دار قدمتی 4000 ساله دارد. روسری و سربند (لچک) پیراهن یا جمه، جلیقه کت، الجاقبا، دامن، شلیته، شلوار و چادر کمر از بخش‌های اصلی لباس محلی زنان گیلان است. «الجاقبا» پوشش دوخته شده‌ای از مخمل یا پارچه چادر شب است که پوشش زنان در کوهستان‌های شرقی و قاسم‌آباد بوده است.

چادر کمر، پوششی است که بانوان گیلانی آن را به کمر می‌بندند. بانوان ساکن جلگه به آن «کمردبد» می‌گویند همچنین در گویش محلی به چادرشب «چارشو» گفته می‌شود و رنگ اصلی زمینه آن معمولا قرمز است.

لباس اقوام به تن سیاستمدارن

لباس ها جزوی مهم از فرهنگ مردمند، همین نکته‌هاست که بسیاری از سیاستمداران برای نشان دادن حسن نیت خود به مردمان مقصد سفرشان،‌لباس آنها را به تن می کنند. محمود احمدی ن‍ژاد در این میان رکورد دار بود. او در سفرهای استانی اش به مناطق مختلف ایران لباس اقوام ایرانی را به تن می کرد و حتی این کار را در حد یک کار تشریفاتی محسوب نمی کرد و گاه با همان لباس به ایراد سخنرانی می پرداخت. رئیس جمهور سابق کشورمان در سفرهای خارجی اش هم به این گونه عمل می کرد و البته از نظر فرهنگی باعث نزدیکی دو کشور می شد. شاید او را در لباس مردمان تاجیکستان و البته لباس اقوام آفریقایی را به یاد بیاورید. البته سایر سیاستمداران نیز از این قاعده کم‌و‌بیش مستثنا ‌نیستند از جمله غلامعلی حداد عادل در سفری که به ترکمن‌صحرا داشت، لباس اقوام آن خطه را به تن کرد.

سمنان؛ ساده مثل‌زندگی

این که نوع لباس هر قوم را جغرافیای محل زندگی و نیازهای آن قوم تعیین می‌کند دلیلی است بر سادگی و زیبایی لباس اهالی سمنان، هر چند در این منطقه دیگر نمی‌توان براحتی لباس‌های اصیل را دید، اما شاید بتوان رد چنین گنجینه‌هایی را در روستاهای سمنان پیدا کرد. لباس‌هایی که برای مردان شامل کت چُقا، شلوار کمری و گیوه است و برای زنان شامل چارقد، پیراهن کمر‌چین‌دار، شلیته، تنبان، جلیقه، اُرسی، چادر محلی و پاپوش زنانه ‌که بسته به فصل گرم یا سرد متفاوت است‌.

قزوین؛ پاپوش زنان کلاه مردان

در پوشش مردمان قزوین، کلاه نقشی اساسی دارد. این را می‌توان هنوز به چشم دید. کلاه یکی از موارد تمایز طبقاتی مردان قزوینی است. استفاده از کلاه در گذشته هم بین مردان بسیار مرسوم بوده و هر شخص به فراخور شغل و شرایط اقتصادی از کلاهی ویژه استفاده می‌کرده است. پیراهن‌های این منطقه معمولا به رنگ سفید و ساده تهیه می‌شود. پس از آن پیراهن‌هایی با یقه‌های بلند به نام یقه قزاقی مرسوم شد و بعد از آن هم یقه ملایی جای آن را گرفت. زنان قزوینی، اما زیر پیراهن خود شلیته به تن می‌کنند، به طوری که یک وجب یا حتی کمتر از دامن بیرون بیاید. پاپوش زنان هم حکایت کلاه مردان است. کفش‌ها میان زنان به فراخور وضع مالی خانواده تعیین می‌شود. تهیدستان گیوه‌های ظریف به پا دارند و زنان اعیان هم از کفش‌های چرمی با مدل‌های مرسوم استفاده می‌کنند./ ضمیمه چمدان

علی محزون