خشکی دهان را جدی بگیرید

البته فقط تا وقتی که همه چیز به روال عادی طی شود و مشکلی پیش نیاید، ولی به محض این‌که کوچک‌ترین تغییری در وضع ایجاد ‌شود، متوجه اهمیت موضوع می‌شویم و تازه به ارزش آن پی می‌بریم. بعضی از واکنش‌های طبیعی و غیرارادی بدن مانند ترشح بزاق همین شرایط را دارد و تا وقتی به شیوه معمول ادامه پیدا می‌کند، کسی متوجه ارزش و اهمیتش نمی‌شود، اما وای به روزی که دیگر بزاق ترشح نشود یا ترشحش کاهش یابد.

علل کاهش‌دهنده ترشح بزاق

فکر می‌کنید ترشح بزاق تاثیری در حفظ سلامت عمومی بدن ندارد و اگر ترشح آن کاهش یابد، مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند؟

اگر چنین فکر می‌کنید باید بدانید دندانپزشکان و متخصصان بیماری‌های دهان و دندان نظر دیگری دارند و می‌گویند ترشح بزاق در دهان از نظر حفظ سلامت عمومی بدن و جلوگیری از بروز بیماری‌ها نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.

بنابراین در صورت کاهش ترشح بزاق حتما باید به فکر درمان و برطرف کردن مشکل باشیم و با مراجعه به متخصصان، احتمال بروز عوارض بعدی را کاهش دهیم. دکتر مجید صنعت‌خانی، دندانپزشک نیز با تائید این مطلب به جام‌جم می‌گوید: کاهش ترشح بزاق که به علل متفاوتی اتفاق می‌افتد احتمال بروز بیماری‌ها و مشکلات دهان و دندان را افزایش می‌دهد و در نتیجه لازم است در صورت مواجهه با این مشکل به متخصص مراجعه کنید. درواقع خشکی دهان زمانی اتفاق می‌افتد که بزاق به مقدار کافی و طبیعی ترشح نداشته باشد.

به گفته این دندانپزشک، معمولا با افزایش سن ترشح بزاق کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه فرد با خشکی دهان روبه‌رو می‌شود. از طرف دیگر، مصرف داروها هم در سنین بالا بیشتر می‌شود و در نتیجه ترشح بزاق به دلیل مصرف آنها کاهش می‌یابد.

بنابراین افزایش سن و همین‌طور مصرف داروهایی مانند داروهای ضد فشار خون و داروهای آرامبخش ازجمله عواملی است که می‌تواند موجب کاهش ترشح بزاق و در نتیجه خشکی دهان شود. وی با اشاره به این موارد، می‌گوید: گاهی نیز شرایط خاص روحی و روانی مانند استرس‌ها و افسردگی می‌تواند ترشح بزاق را کم کند و در نتیجه در این مواقع با خشکی دهان رو‌به‌رو می‌شویم.

علاوه بر این موارد، به گفته این دندانپزشک انجام رادیوتراپی‌های ناحیه سر و گردن نیز موجب کم‌کار شدن یا از کارافتادگی غدد بزاقی می‌شود و همین مشکلات را‌در‌پی دارد.

عوارض ناشی از خشکی دهان

وقتی درباره فواید ترشح بزاق صحبت می‌‌شود و بااهمیت آن آشنا می‌شویم، این پرسش پیش می‌آید که اگر ترشح بزاق کاهش یابد چه مشکلاتی در انتظار فرد خواهد بود؟ دکتر صنعت‌خانی در پاسخ به این پرسش چنین توضیح می‌دهد: کاهش ترشح بزاق به بروز عوارض متعددی در حفره دهانی منجر خواهد شد. بنابراین هرچه ترشح بزاق کمتر شود، احتمال روبه‌رو شدن با عوارضی مانند پوسیدگی‌های دندانی نیز افزایش می‌یابد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه می‌دهد: با توجه به این‌که بزاق نقش موثری در پیشگیری از بروز پوسیدگی‌های دندانی دارد، کاهش ترشح آن موجب افزایش این عارضه خواهد شد و به همین دلیل کسانی که با مشکل خشکی دهان روبه‌رو هستند، باید بیشتر به این موضوع توجه داشته باشند.

وی یادآور می‌شود: افزایش احتمال بروز عفونت‌های مختلف مانند عفونت‌های قارچی و باکتریایی در حفره دهان هم از دیگر عوارضی است که در اثر خشکی دهان اتفاق می‌افتد. همچنین کسانی که از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند نیز در صورت خشکی دهان، بیشتر احتمال دارد زیر دندان مصنوعی‌شان دچار عفونت قارچی شوند.

در کنار اینها، در اثر خشکی دهان و کاهش ترشح بزاق، لغزندگی و اصطکاک مخاط روی هم نیز می‌تواند خطرآفرین شود که دکتر صنعت‌خانی درباره آن توضیح می‌دهد: زمانی که بزاق به اندازه کافی ترشح می‌شود، از نظر لغزندگی مخاط هم شرایط خوبی وجود دارد، اما وقتی خشکی دهان اتفاق می‌افتد، مشکلاتی در انتظار بیمار خواهد بود که مهم‌ترین عارضه‌ آن نازک‌شدگی مخاط یا آتروفی است. در چنین شرایطی مخاط خیلی زودتر و ساده‌تر آسیب می‌بیند و زخمی می‌شود؛ درست مانند برف پاک‌کن ماشینی که بدون آب و در حالت خشک روی شیشه کشیده شود و می‌تواند شیشه را زخمی کند.

خشکی دهان را جدی بگیرید

با این توضیحات مشخص می‌شود کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان مشکل مهمی است که نباید آن را نادیده گرفت و نسبت به آن بی‌توجه بود. دکتر صنعت‌خانی نیز با بیان این مطلب می‌گوید: در صورتی که ترشح بزاق کاهش یابد، حتما باید آن را به شیوه‌های دیگر جبران کرد تا عارضه‌ای برای فرد ایجاد نکند.

به گفته این دندانپزشک، افرادی که به دلیل عدم توانایی غدد بزاقی با این وضع روبه‌رو می‌شوند باید از جایگزین‌شونده‌های بزاق استفاده کنند یا آب بیشتری بنوشند. در صورتی که علت کاهش‌دهنده ترشح بزاق قابل تغییر باشد و بتوان آن را کنترل کرد نیز باید بلافاصله آن را تغییر داد. به‌عنوان نمونه باید بتوانیم افسردگی یا حالات روحی، روانی خاصی را که به بروز این وضعیت منجر می‌شود مدیریت کنیم تا احتمال روبه‌رو شدن با این عوارض کاهش یابد. وی می‌افزاید: استفاده از محرک‌های بزاقی مثل آب‌نبات‌های ترش یا قره‌قروت هم می‌تواند در بهبود شرایط موثر باشد. جویدن آدامس‌های بدون قند هم در صورتی که غدد بزاقی تخریب نشده و از کار نیفتاده باشد، می‌تواند به ترشح بزاق کمک کند. با این حال، گاهی با این کارها هم نمی‌توانیم ترشح بزاق را افزایش دهیم که در این شرایط ناچاریم از جایگزین‌های بزاقی یا بزاق مصنوعی برای بیمار استفاده کنیم.

دکتر صنعت‌خانی در نهایت توصیه می‌کند افرادی که دچار خشکی دهان و کاهش ترشح بزاق شده‌اند، هرچه زودتر به دندانپزشک مراجعه کنند و معاینات دوره‌ای‌شان را هم با فواصل زمانی کوتا‌ه‌تری انجام دهند تا احتمال بروز مشکلات دندان و لثه به حداقل برسد. همچنین در طول روز نیز باید به مقدار کافی آب بنوشند و سعی کنند عوامل کاهش‌دهنده ترشح بزاق را در صورتی که می‌توانند برطرف کنند.

نیلوفر اسعدی‌بیگی / جام جم