مطهری، شخصیتی فراملی

پروفسور جلال‌الدین رحمت، موسس مدرسه شهید مطهری(ره) در اندونزی: مباحث اجتماعی مطهری اولویت دارند

به نظر بنده، امروز نیز هریک از آثار استاد مطهری، به تناسب موضوعاتی که مطرح می‌کنند، اثربخشی خاص خود را دارند و می‌توانند برای حل معضلات جوامع بشری، الگو و هدایتگر باشند. در این میان البته آثاری که مباحث اجتماعی را مطرح می‌کنند، در اولویت اول قرار دارند. در عین حال اگر بخواهیم عنوان خاصی را نام ببریم، به اعتقاد بنده کتاب «داستان راستان» بیشترین و بهترین تاثیر را برای مخاطبان خود به همراه دارد. این اثر به زبان اندونزیایی نیز ترجمه شده و بنده در بسیاری از سخنرانی‌هایم از داستان‌های شیرین و جذاب این کتاب الهام می‌گیرم.

آثار استاد مطهری نه‌تنها برای اندیشمندان و طبقه روشنفکر جامعه، بلکه برای عموم اقشار قابل بهره‌برداری و مفید است و این از جمله نقاط قوت استاد مطهری به شمار می‌رود که ایشان قادر بودند مطالب سنگین فلسفی را با بیان ساده و روان و قابل فهم برای همه طبقات جامعه، حتی مردم کوچه و بازار ارائه کنند.

علت انتخاب نام استاد مطهری برای یک مجتمع آموزشی معتبر در اندونزی، به این علت بود که ایشان هم عالم دینی است و هم روشنفکر و مسلط بر اندیشه‌های دیگر. دوم این‌که استاد مطهری وحدت بخشی در عالم بودن و مردمی بودن را در عمل به‌اثبات رساند. ایشان سخنرانی توانمند در رسانه صداوسیما و یک فعال سیاسی و اجتماعی در زمان خود بود. او اندیشمندی بود که زندگی خود را با خون شهادت خود نوشت.

نکته دیگر حائز اهمیت در مورد استاد مطهری این‌که ایشان همیشه بر وحدت بین مذاهب اسلامی تاکید می‌کرد و حتی بعضی مواقع نقد بر افراطی‌گری‌ها را نیز از نظر دور نداشته است.

پروفسور حیدر باقر، مدیرعامل موسسه انتشاراتی «میزان»، ناشر آثار شهید مطهری(ره) در اندونزی: مطهری مسائل پیچیده را به زبان ساده بیان می‌کند

بنده در سال 1982 هنگام تحصیل در دانشگاه، تصمیم به ایجاد یک موسسه انتشاراتی گرفتم. اولین کتابی که چاپ کردیم، یکی از آثار استاد مطهری به نام «انسان و تاریخ» بود. از اولین کتاب‌هایی که بنده از استاد مطهری مطالعه کرده و متعاقبا به چاپ و انتشار آنها مبادرت کردم، می‌توانم «انسان و تاریخ»، «پیامبر امی»، « عدل الهی» و « انسان و ایمان» را نام ببرم.

در آن‌ زمان، بنده آنچنان شیفته شخصیت و اندیشه استاد مطهری بودم که پیشنهاد ایجاد یک موسسه آموزشی به نام «استاد مطهری» را مطرح کردم. گرچه به برخی از ویژگی‌های استاد مطهری اشاره نمودم، اما اگر بخواهم یک تعریف جامع از ایشان را ارائه کنم، باید اضافه کنم وی فیلسوفی است که قادر است مسائل پیچیده فلسفی را تا حد درک مردم عادی، حتی برای امثال بنده قابل فهم و درک کند.

استاد در طرح مباحث اقتصادی، قبل از هر چیز جهان‌بینی اسلام از جوانب مختلف را مطرح کرده، سپس ضرورت حرمت ربا را مورد بحث قرار می‌دهد؛ چون نمی‌توان بدون شناخت جهان‌بینی اسلامی، نظام فرهنگی، سیاسی، اجتماعی را تبیین کرد. ایشان با دقت هرچه تمام‌تر پایه‌های جهان‌بینی اسلامی را بنا می‌کند تا در پرتو آن، اسلام بتواند برای همیشه با شکوه و عظمت خاص خود ماندگار باشد.

هرچند زمان در حال تغییر است، اما خدمات فکری استاد مطهری برای همیشه پویا و سازنده خواهد ماند. آنچه تغییر می‌کند سطح و پوسته است، اما اندیشه‌ای که پاسخگوی زمان باشد، همان لب مطلب است که هرگز تغییر نمی‌کند؛ یعنی همان مغز و هسته اصلی اندیشه. به اعتقاد ما، شهید مطهری نه‌تنها یک عالم بلکه یک شهید عالم است.

سیدحسن دلیل، مدیرکل تشکل اهل البیت(ع) در اندونزی: سوکارنو و مطهری در اندونزی

استاد مطهری یادگارهای ارزشمندی را پس از شهادت برای آیندگان به ارمغان گذاشت که تاکنون سابقه نداشته است. ایشان موحد واقعی کلاس توحید، فقیهی عارف و مجاهدی فعال در عرصه اجتماع بوده است.

در روایت آمده است که: «مِدادُ العلماء، افضل مِن دِماء الشُهداء». ایشان هر دو شایستگی را توامان کسب کرد. ما با آثار «سوکارنو» روحیه مقاومت و جهاد را در خود ایجاد کردیم، اما با مطالعه آثار شهید مطهری عمق مفهوم استقلال و آزادگی را دریافتیم. استاد مطهری معتقد است وقتی یک نهال به طور صحیح رشد می‌کند، ساقه و شاخه‌های درخت نیز بخوبی رشد می‌کنند. گل‌ها، برگ‌ها و میوه‌های این درخت نیز پربارتر و مفیدتر خواهند بود. این، همان درختی است که در پرتو استقلال و آزادی رشد و نمو می‌کند. استاد مطهری به ما آموخت که همه ملت‌ها از هر قوم و نژاد و فرهنگ، باید بتوانند در سایه استقلال و آزادی زندگی کنند.

دکتر احمد آسمونی، معاون دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیخ نورجاتی: مطهری امروز همتراز ندارد

به معنای واقعی آرای استاد مطهری بخصوص در موضوعات اجتماعی و فرهنگی قابلیت پاسخگویی به بسیاری از معظلات و مشکلات جهان امروز را دارد.

صادقانه بگویم ما اکنون تقریبا کسی را نمی‌شناسیم که بتوانیم او را همانند و همتراز استاد مطهری معرفی کنیم. به همین دلیل ما نیازمند مطهری‌های دیگری برای جهان امروز و فردا هستیم.

بنا بر اذعان و تائید قریب به اتفاق اندیشمندان و نخبگان اندونزیایی، بی‌شک هیچ‌کس را نمی‌توان سراغ داشت که مانند شهید مطهری در چندین و چند موضوع بتواند با تبحر و تامل ارائه نظر کند یا برای حل مشکلات بشری در موضوعات مبتلابه ارائه طریق نماید.

دکتر زین‌الدین کامل، معاون اول رئیس دانشگاه معتبراسلامی شریف هدایت‌الله‌ /‌ جاکارتا: «عدل الهی» بهترین اثر مطهری است

نکته عمده‌ای که مایلم درباره آن گفت‌وگو کنم این است که استاد مطهری امروز به عنوان یک فیلسوف و اندیشمند بی‌نظیر مطرح است. اکثریت علما و اندیشمندان اندونزی، ایشان را «ذوالفنون» می‌نامند؛ چون که نه تنها در یک رشته علمی، بلکه در تمامی علوم ازجمله فلسفه، کلام، منطق عرفان صاحب نظر و اندیشه است. تبحر و استعداد خاص ایشان در طرح موضوعات و پدیده‌های اجتماعی زمان خود و حتی آینده‌نگری عمیق ایشان در مسائل پیچیده فرهنگی و اعتقادی، کاملا منحصر به فرد و بی‌بدیل می‌باشد. شاید بتوان مثلا در اندونزی اندیشمندی را در یکی از رشته‌های علمی در مقایسه با ایشان معرفی نمود، اما قطعا کسی را نمی‌توان یافت که بتواند در تمامی شاخه‌های علمی مانند استاد مطهری، دارای نگاه ژرف، عالمانه و کاشفانه باشد. شخصیت و دیدگاه آقای مطهری می‌تواند برای اندیشمندان اندونزیایی و حتی سایر کشورها الگو و سرمشق باشد.

هدف اصلی ایشان صرفا معرفی و ترویج اسلام ناب، اسلامِ وحدت‌آفرین و اسلام فرامذهبی بوده است. ایشان سرمایه ذی‌قیمتی برای جهان اسلام هستند و ما وظیفه داریم از این فرصت و سرمایه بی‌بدیل، نهایت بهره را ببریم. کتاب عدل الهی بیش از دیگر آثار ایشان برای بنده جذاب و مفید بود. علت آن هم در این بود که استاد در این کتاب معتقد هستند که نه تنها شیعیان بلکه اهل تسنن و پیروان سایر ادیان آسمانی نیز در صورتی که صالح باشند به بهشت می‌روند.خوشبختانه در کشور ما هیچ‌گونه سوءظن یا شک و تردیدی نسبت به آرا و افکار و آثار شهید مطهری وجود ندارد؛ بلکه عموم فرهیختگان و نخبگان دانشگاهی و حوزوی در اندونزی بر این نکته اذعان و تاکید دارند که دغدغه اصلی استاد مطهری، معرفی شریعت و مکتب اسلام ناب بوده است. ایشان جز به احیای اسلام، وحدت بین مذاهب اسلامی، شناسایی و ارائه راهکار برای حل معضلات و مشکلات جوامع اسلامی و مسلمانان جهان نمی‌اندیشیده است.

دکتر عبدل موتی قائم‌مقام انجمن اسلامی محمدیه در اندونزی: مطهری به جوانان آزادی اندیشه را آموخت

کتاب‌های شهید مطهری در سطح اندیشمندان اندونزیایی مورد اهتمام خاص بوده و برخی از آثار ایشان نیز به عنوان واحدهای درسی، در مراکز آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از مهم‌ترین اثربخشی آثار استاد مطهری، تقویت فکر و ایجاد انگیزه و تحرک انقلابی در جوانان بوده است.

روشنفکری جوانان و نقش مهم شهید مطهری در پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از شاخصه‌های این حرکت علمی و روشنگرانه در دوران اختناق شاهنشاهی ایران می‌باشد. در آن زمان دانشجویان ایرانی دنبال کسی می‌گشتند که به عنوان الگوی علمی و عملی در جامعه تحول ایجاد کند؛ آنان این ویژگی را در شخصیت، آثار و تفکر شهید مطهری یافتند.

البته این را می‌توان یکی از ویژه‌گی‌های استاد برشمرد که در آثار خود موضوعاتی را به بحث می‌گذارند که کمتر اندیشمند اهل قلمی به آن فکر کرده است. روحیه جهادی و استقامت و پشتکار در خلق آثار ماندگار به عنوان یک اندیشمند اسلامی را نیز می‌توان از دیگر ویژه‌گی‌های استاد مطهری برشمرد. استاد مطهری به ما آموخت که یک عالم و روشنفکر اسلامی نباید خود را به مقام و پول بفروشد و نباید از فشار صاحبان قدرت بترسد؛ بلکه یک اندیشمند وظیفه دارد صدای حق را به گوش جهانیان برساند؛ حق را باید گفت و البته قیمت حق‌گویی و حق‌طلبی را نیز باید پرداخت. استاد مطهری بهای حق‌گویی و حق‌طلبی را پرداخت کرد. برای جوانان، همین استقامت در بیان حقیقت و حق‌جویی، الهام‌بخش خواهد بود.

جوانان اندیشمند از شهید مطهری آموختند که آزادی اندیشه خود را به بهای اندک نفروشند و جیره‌خوار حکومت‌ها نشوند.

دکتر محسن لبیب استاد دانشگاه شریف هدایت‌الله در جاکارتا: دوران طلایی اندونزی مدیون مطهری است

سال‌های 1985 تا 1999 را باید به عنوان دوران طلایی تمدن اسلامی در اندونزی به حساب آورد. و این دوران طلایی افتخارات خود را مدیون و مرهون افکار و آثار شهید مطهری می‌داند. شهید مطهری حق بسیار زیادی گردن علماء و اندیشمندان مسلمان اندونزیایی دارد. آثار و اندیشه ایشان طی مدت 15 سال، نه از منظر کلامی و شیعه‌گرایی، بلکه به عنوان مبانی اسلام ناب مورد توجه و اقبال مسلمانان، بخصوص اقشار دانشگاهی و طلاب و دانشجویان اندونزیایی قرار گرفت. به عبارت دیگر شخصیت استاد مطهری برای مردم اندونزی به عنوان یک منجی که اسلام آنها را از چنگال افکار انحرافی و منحط فلسفه غرب نجات داده است، بسیار محترم و قابل تکریم است.

تا پیش از ظهور و بروز اندیشه و آثار استاد مطهری، ملت اندونزی باور نمی‌کردند که کسی بتواند در مقابله با تهاجم علمی و دینی غرب برخیزد. اما اندیشه استاد مطهری خط بطلانی بر تمامی مبانی مادی، الحادی و ضاله غربی و شرقی کشیده و صلابت و اقتدار و تمدن اسلامی را بخوبی معرفی کرد.

به همین دلیل به جرات می‌توان گفت که بسیاری از اندیشمندان اندونزیایی، خود را مدیون استاد مطهری می‌دانند. خیلی از نخبگان اندونزیایی از آن زمان تاکنون به آثار و افکار استاد مطهری مراجعه و استناد می‌کنند و این نه برای تفکرات شیعی استاد می‌باشد، بلکه به علت اندیشه ژرف ایشان در طرح مناقشات و مجادلات فکری و فرهنگی و ارائه راهکارهای اسلامی و حل معضلات فکری در آن دوران می‌باشد.

دکترعمر شهاب مدرس دانشگاه شریف هدایت‌الله در جاکارتا: مباحث مطهری درباره حقوق زن باید ادامه پیدا کند

استاد مطهری با تبحر و تخصص خاصی که از آن برخوردار بودند، پاسخ‌های فوق‌العاده دندان‌شکنی به همه معاندان و شبهه‌افکنان درباره حقوق زن و مرد در اسلام ارائه کردند. هنوز هم آن پاسخ‌ها به‌طور جامع و مانع جوابگوی پرسش‌ها و شبهات جوانان امروز در این موضوع می‌باشد. علماء و نویسندگان متعهد باید موضوع حقوق زن و «فمینیسم» را بسط و گسترش دهند و اندیشه شهید مطهری در این موضوع باید بازنویسی و بازنشر شود.دومین کتابی که از استاد مطهری مرا شیفته و تحت‌تاثیر خود کرد، کتاب «حماسه حسینی» بود. استاد مطهری در این اثر فوق‌العاده، با جرات تمام نظریه‌ای را مورد بحث قرار می‌دهد که خیلی از علماء با آن مخالف بودند. ایشان در آن کتاب راه، هدف و ماهیت قیام امام حسین(ع) را به‌خوبی تبیین وتشریح می‌کند.

سادگی بیان، روش عقلانی و اقنایی طرح مباحث، صراحت در گفتار و پرهیز از درگیر شدن با اصطلاحات سنگین فلسفی را می‌توان از شاخصه‌های ویژ‌گی آثار استاد مطهری نام برد.

استاد مطهری در بهره‌گیری از اسناد تاریخی اسلامی و نظرات سایر علماء و نهایتا تبیین و تحلیل و تفسیر دیدگاه‌های متفاوت، از تبحر و چیرگی خاصی برخوردار بودند. همین شاخصه نیز باعث درک بیشتر مفاهیم آثار استاد برای مخاطبان بوده است. خوانندگان آثار استاد مطهری، عظمت قرآن و عصمت و منزلت اهل‌البیت(ع) را با صلابتی مثال‌زدنی در کتاب‌های ایشان مشاهده می‌کنند. و این خصوصیات را در بین دیگر علمای اسلام بندرت می‌توان سراغ داشت. اینها همه از جمله دلایلی هستند که آثار استاد در مرور زمان کهنگی نمی‌پذیرند؛ زیرا اسلامی را که شهید مطهری معرفی نموده است، اسلام پیشرو، منطبق با مطالبات و مقتضیات زمان می‌باشد.

به همین دلیل، چنانچه آثار استاد در هر کشوری، به هر زبانی و در هر زمانی ترجمه شود، بی‌شک برای مخاطبان خود کاملا مفید و قابل بهره‌برداری خواهد بود. به عبارت دیگر می‌توان کتاب‌های استاد را «صالِحٌ لِکلِّ زَمان و مَکان» نام برد.