رادیو همچنان فراگیرترین رسانه است

رادیو همچنان فراگیرترین رسانه ارتباط جمعی بویژه در مناطق کمتر توسعه یافته و غیر شهری به شمار می‌رود.

گرچه تصور می‌شد که با پیدایش و همه‌گیر شدن رسانه‌های تصویری، رادیو از اقبال کمتری برخوردار باشد، اما گذر زمان ثابت کرد که این تصور درست نبوده و شاید از قدرت نفوذ و میزان مخاطبان این رسانه نسبت به گذشته کاسته شده، اما این رسانه در فرم‌ها و محتواهای جدید در زندگی روزمره شمار زیادی از افراد ساکن در این کره خاکی نقش ایفا می‌کند و در بسیاری از قاره‌ها، کشورها و شهرها و مناطق دورافتاده این رادیوست که همچنان پنجره‌ای به روی جهان می‌گشاید و از آنچه در جهان پیرامون می‌گذرد، افراد را آگاه می‌کند و هنوز هم رادیو تنها رسانه توسعه‌بخش در بسیاری از مناطق جهان است.

نقش رادیو امروزه آنچنان است که در شکل‌هایی همچون دولتی و تجاری در خدمت مخاطبان ملی، منطقه‌ای، بین‌المللی و چندفرهنگی است و نیز به‌صورت رادیوی آنالوگ، دیجیتال، اینترنتی و ماهواره‌ای و به‌صورت عمومی، تخصصی و اختصاصی نوازشگر گوش‌های مشتاقان به شنیدن موسیقی، اخبار، گفت‌وگو، داستان، نمایش و برنامه‌های ورزشی و در مجموع برنامه‌های فاخر و مردم‌پسند است.

پاسخ به نیازهای مخاطبان

در عصر کنونی با وجود رسانه‌های تصویری و اجتماعی نوین، رادیو اگر نتواند برنامه‌های مورد نیاز مخاطبان را تولید کرده و توجه مخاطبان را به خود جلب کند، شنونده در کمتر از ثانیه‌ای موج رادیو را عوض یا حتی آن را خاموش می‌کند.

پس راز موفقیت و ماندگاری یک برنامه رادیویی در این است که مخاطب آن موج رادیو را عوض نکند و به سراغ برنامه دیگری نرود.

رادیو از لحظه پیدایش خود فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر نهاده است؛ این رسانه اکنون با تکیه بر خصوصیات ویژه‌اش از قبیل آسانی تولید، کم‌هزینه بودن و دسترسی سریع تلاش می‌کند تا جایگاه خود را در میان رسانه‌های تصویری و رسانه‌های اجتماعی نوین بازیابد.

رادیو همچنین مدل‌های جدید رسانه‌ای را ابداع کرده و با بهره‌گیری از روش‌های نوین و به خدمت گرفتن دیگر رسانه‌ها از جمله اینترنت، گیرنده‌های دیجیتال و تلفن همراه سبب شده این رسانه الگویی برای رسانه‌های دیگر باشد.

با افزایش رسانه‌ها و دسترسی آسان به مخاطبان آن، هیچ رسانه‌ای نمی‌تواند ادعا کند که تمام مخاطبان را دربرمی‌گیرد، در این بین شبکه‌های رادیویی با تولید برنامه‌های متنوع در قالب‌های طنز، سرگرمی، مسابقه، آموزشی، مباحث اخلاقی و اجتماعی و... برای مخاطبان عمومی و تخصصی تلاش می‌کند پاسخگوی نیازهای مخاطبان این رسانه شنیداری باشد.

رادیو علاوه بر ویژگی‌هایی همچون دسترسی و اطلاع‌رسانی سریع و گذشتن از موانع طبیعی و غیرطبیعی از ویژگی‌های ذاتی نیز برخوردار است که تأثیر آن را چندبرابر می‌کند.

رادیو به‌دلیل شنیداری بودن، تخیل و تصویرسازی ذهنی مخاطب را برمی‌انگیزد و برعکس رسانه‌های تصویری که موجب کاهش خلاقیت و منزوی شدن و انفعال فکری می‌شود، رادیو موجب افزایش قدرت ذهن و توانایی تجزیه و تحلیل آن خواهد شد. این ویژگی‌های رادیو در کنار ویژگی‌های دیگر این رسانه که توجه به علایق، سلیقه‌ها و خواسته‌های گوناگون مخاطبانی با فرهنگ‌ها، زبان و آداب و رسوم متفاوت است، سبب شده این رسانه از استقبال خوبی بین مخاطبان و شهروندان بویژه مخاطبان عام برخوردار باشد.

جایگاه منحصر به فرد رادیو

در کنار مخاطبان عام این رسانه، گرایش برخی روشنفکران و تحصیلکردگان به رادیو نیز قابل توجه است و آنان معتقدند برنامه‌های رادیو در مقایسه با رسانه‌های دیگر به واقعیت نزدیک‌ترند.

رادیو به‌دلیل قدمت و ویژگی‌های منحصر به فرد خود، جایگاه خاصی در میان وسایل ارتباط جمعی دارد، زیرا سرعت انتقال، قدرت گستردگی و انتشار وسیع، سهولت دستیابی و بهره‌مندی عمومی مردم از این رسانه و بالاخره انعطاف‌پذیری این وسیله جایگاه قابل‌توجهی به رادیو اختصاص داده است.

این وسیله را عمومی‌ترین رسانه ارتباطی نامگذاری کرده‌اند، ماهیت صرفا شنیداری آن سبب شده تا نسبت به دیگر رسانه‌های ارتباط جمعی جذابیت بیشتری داشته باشد.

نکته مهم این است که استفاده از رادیو به سواد و تحصیلات نیاز ندارد و از سوی دیگر نبود تصویر در رادیو موجب پرورش قدرت تخیل مخاطب می‌شود.

یک رسانه موفق باید بتواند پاسخگوی نیازهای مخاطبان خود باشد و به پرسش‌ها و دغدغه‌های اساسی مردم پاسخ دهد. یک رسانه توانمند باید بتواند از حقوق شهروندی مردم دفاع کرده و امکان دسترسی مردم به آخرین اطلاعات و اخبار روز به صورت صحیح و در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم کند.

(اعظم سلیمانی/ ضمیمه قاب کوچک)