برخی از این آژانسها در سایه گستردگی شهر و فراوانی تعداد آژانسهای کرایه اتومبیل در کلانشهرهایی همچون تهران به کسبوکار غیرقانونیشان ادامه میدهند و از این راه سود سرشاری هم نصیب گردانندگانشان میشود در حالی که فعالیتشان هیچ کجا به ثبت نرسیده است.
شهروندان نمیدانند برخی از این آژانسها که با سوءاستفاده از اعتماد عمومی شهروندان به موسسات کرایه خودرو بدون داشتن مجوز به صورت غیرقانونی کار میکنند تا چه اندازه میتوانند امنیت خانوادهها را تهدید کنند.
یک مغازه یا زیر پلهای 20ـ30 متری، چند شماره تلفن رند که با خط درشت روی شیشه نوشته شده، تعدادی راننده با خودرو که روی سقف همهشان یکی از آن تابلوهای سقفی نصب شده و چاپ چند صد کارت تبلیغاتی برای جذب مشتری.
اکثر آژانسهای کرایه خودرو این طور در شهرها فعالیت میکنند و متاسفانه بسیاری از شهروندان نیز صرفا با اعتماد به پخش کارت یا دیدن مغازه و چند راننده، هیچ معیار دیگری برای اطمینان از قانونی بودن یا نبودن فعالیت این آژانسها ندارند.
به همین دلیل است که رییس اتحادیه موسسات توریستی و کرایه اتومبیل تهران از فعالیت 700 آژانس کرایه خودرو بدون مجوز فقط در تهران خبر میدهد که با احتساب دیگر کلانشهرها و شهرستانها رقم بالایی در کشور خواهد شد.
میرحسن هاشمی تیرآبادی به جامجم میگوید که آژانسهای مجوزدار دارای کد رسمی فعالیت (از شماره یک تا 1673) هستند، در حالی که آژانسهای بدون مجوز، این کد را ندارند و این 700 آژانس بدونمجوزی که به آنها اشاره شد نیز در پی گزارشهای مردمی از تخلفاتشان یا در بازرسیهای تیمهای ویژه اتحادیه شناسایی شدهاند.
هاشمی با اشاره به برخی گزارشهای مردمی از تخلفات ریز و درشت این آژانسها که به دلیل نداشتن مجوز فعالیتشان غیرقانونی محسوب میشود، توضیح میدهد: متاسفانه علاوه بر دریافت کرایه خارج از عرف، مواردی از مشکلات اخلاقی این آژانسها از سوی مسافران به اتحادیه گزارش شده بود.
اتمامحجت با آژانسهای بدون مجوز
طولانی بودن مراحل رسیدگی به درخواست مجوز، تاکید جدی اتحادیه روی بررسی صلاحیت اخلاقی و حرفهای متقاضیان راهاندازی آژانس، نداشتن برخی شرایط از جمله متراژ کم بعضی مغازههای اجاره شده برای راهاندازی آژانس و... از مهمترین دلایلی است که باعث میشود برخی آژانسداران برای گرفتن مجوز کوتاهی کنند.
با وجود این کار، شناسایی آژانسهای بدون مجوز شروع شده است، به طوری که اکنون روزانه برای ده مورد از این آژانسهای بدون مجوز نامه ابلاغیه رسمی مبنی بر اینکه باید هرچه سریعتر نسبت به گرفتن مجوز اقدام کنند، ارسال میشود.
رییس اتحادیه موسسات توریستی و کرایه اتومبیل تهران، از آن دسته از آژانسهای بدون مجوزی که تاکنون برای گرفتن مجوز اقدام نکردهاند، میخواهد هرچه سریعتر با مراجعه به اتحادیه برای طی مراحل قانونی و بررسی صلاحیت واگذاری مجوز اقدام کنند، چون در غیر این صورت عواقب این کوتاهی به طور مستقیم متوجه مسئولان این آژانسها خواهد بود.
به گفته هاشمی تیرآبادی، از زمانی که از سوی اتحادیه ابلاغیهای به دست مسئولان این آژانسها میرسد، آنها دو ماه فرصت دارند برای این کار اقدام کنند و در غیر این صورت بنا به درخواست اتحادیه براساس ماده 27 قانون نظام صنفی اسامی این آژانسها به اداره اماکن فرستاده خواهد شد و در آنجا پس از بررسی تخلف، برای پلمب آژانسهای بدون مجوز اقدام میشود.
او البته توضیح قانعکنندهای نمیدهد که اگر چنین است پس چرا به گفته خودش 700 آژانس غیرقانونی در سطح خیابانهای تهران فعالیت میکند و تاکنون پلمپ نشدهاست!
وی به مسئولان این آژانسها هشدار میدهد در صورت نداشتن مجوز هر تخلفی که از سوی رانندگان این آژانسها رخ دهد، به پای آنها نوشته خواهد شد و باید علاوه بر مشکل پیشآمده به دلیل نداشتن مجوز و فعالیت غیرقانونی به طور مضاعف پاسخگوی تخلف خود باشند.
شهروندان، تخلفات را گزارش دهند
برای شناسایی متخلفان و برخورد با تخلفات هیچ چیز بهاندازه گزارشهای مردمی جواب نمیدهد.
این را مسئولان اتحادیه کرایه اتومبیل میگویند که معتقدند هرچقدر هم تیمهای بازرسی افزایش یابد، اما این گزارشهای شهروندان به عنوان بازرسان نامحسوس است که میتواند اتحادیه را در شناسایی آژانسهای متخلف کمک کند.
هاشمی تیرآبادی از شهروندان میخواهد در صورت مشاهده هرگونه تخلفی از دریافت کرایه اضافی و خارج از عرف گرفته تا موارد اخلاقی و... موارد را حتما با اتحادیه موسسات توریستی و کرایه اتومبیل در میان بگذارند تا با تخلفات برخورد شود.
بیتردید نظارت مردمی میتواند در این خصوص رهگشا باشد، اما راهکار اساسی نیست، زیرا شهروندانی که با یک کارت به آژانس سر کوچهشان زنگ میزنند و با خودروهای آن تردد میکنند، لزوما نمیتوانند پروانه و مجوز فعالیت آن را بازرسی کنند. این کار وظیفه اتحادیه و اتاق اصناف بوده که متاسفانه در آن کوتاهی شده است.
خودروهای آژانس یک شکل میشوند
طرح ساماندهی آژانسهای کرایه خودرو در دست بررسی است. براساس این طرح قرار است همه آژانسهای کرایه خودرو یک نوع و یک رنگ تابلوی سقفی بالای خودروهایشان نصب شود.
به گفته هاشمی تیرآبادی، برای اجرای این طرح که قرار است با همکاری وزارت صنعت و معدن و شهرداریها صورت بگیرد، لازم نیست زیاد انتظار بکشیم؛ چون به همین زودیها مراحل اجرای آن آغاز خواهد شد.
وی امیدوار است با طرحی که برای متحدالشکل کردن آژانسها درنظر گرفته شده، امکان نظارت بر عملکرد آژانسها و شناسایی این خودروها در شهر فراهم شود تا از وقوع تخلفات احتمالی و برخی سوءاستفاده از سوی برخی خودروها که با عنوان آژانس در ساعات خاصی از روز به جابهجایی مسافران میپردازند هم جلوگیری شود.
دریافت کرایه اضافی بیشترین تخلفات
هرچند موضوع این گزارش آژانسهای بدون مجوز کرایه خودروست، اما گلایههای شهروندان از تخلفات آژانسهایی که مجوز فعالیت دارند هم کم نیست. از چانهزنی رانندگان با مسافران برای دریافت کرایه بیشتر گرفته تا برخی بیاخلاقیها، برخوردهای نادرست با مسافران و...
با این حال رییس اتحادیه موسسات توریستی و کرایه اتومبیل، معتقد است بیشترین شکایات مردمی از آژانسهای کرایه خودرو درباره دریافت کرایه اضافی از مسافران بوده است.
به گفته هاشمی، البته در مواردی هم شهروندان از برخی بیاخلاقیها شکایت داشتهاند که با همکاری اتحادیه و اداره اماکن پس از بررسی موضوع با آژانسهای متخلف براساس نوع تخلفشان از تذکر و اخطارکتبی گرفته تا پلمب با آنها برخورد شده است.
هاشمی این را هم میگوید که تا پایان خرداد که تکلیف نرخهای جدید آژانسهای کرایه خودرو برای سال 93 روشن شود، فعلا نرخها طبق سال گذشته است و هیچ آژانسی حق ندارد به هر بهانهای از گران شدن بنزین و هدفمندی یارانهها و... نرخ بیشتری از مسافران بگیرد.
بنزین سهمیهای و مشکل رانندگان آژانس
هرچند رییس اتحادیه موسسات توریستی و کرایه اتومبیل، تکلیف آژانسهای کرایه خودرو را روشن و اعلام کرد تا پایان خرداد و تعیین نرخهای جدید هیچ آژانسی حق گران کردن کرایهها را ندارد، اما به مشکل کارت سوخت و بنزین سهمیهای رانندگان آژانس هم اشاره کرده و این موضوع را دلیل برخی تخلفات دانسته و از مسئولان میخواهد این بهانه را از آژانسداران بگیرد. به گفته هاشمی، اکنون 60 هزار راننده آژانس در تهران فعالیت میکنند که فقط یکسوم آنها کارت سوخت دارند.
او برای اثبات حسننیت اتحادیه تاکسیرانی توضیح میدهد که این اتحادیه بنابه درخواست ستاد حمل و نقل و سوخت و سازمان بازرسی کل کشور 40 هزار کارت سوختی را که به اسم آژانس در جای دیگری مصرف میشد، باطل کرد و حالا این توقع ایجاد شده که برای دوسوم رانندگان آژانس که به دلیل نداشتن کارت سوخت ویژه با بنزین 1000 تومانی مسافر جابهجا میکنند، کارت سوخت ویژه داده شود تا به این ترتیب این بیعدالتی به تخلف دیگری که همان دریافت کرایه اضافی به بهانه گرانی سوخت است، منجر نشود. او از مسئولان میخواهد به اینموضوع رسیدگی کنند شاید با ارائه این تسهیلات به رانندگان آژانسها، از تخلفات آنها نیز کاسته شود.
موضوع فعالیت آژانسها چه آنهایی که مجوز دارند و با این حال جسته و گریخته تخلفاتی را مرتکب میشوند و چه آنهایی که از اساس بدون داشتن مجوز فعالیت میکنند و کارشان غیرقانونی است، نیاز به کنترل بیشتر عملکرد این موسسات را روشن میکند تا در سایه نظارت جدی بر فعالیت آژانسهای کرایه خودرو از وقوع تخلفات ریز و درشت و اتفاقات ناخوشایندی که شاید برخی مواقع جبران آن به این راحتیها ممکن نباشد، پیشگیری شود.
از آنجایی که نظارت بر اصناف و اتحادیههایی مانند اتحادیه موسسات توریستی و کرایه اتومبیل بر عهده اتاق اصناف است، انتظار میرود در مدیریت جدید این اتاق که در گیرودار انتخاب هیات رئیسه است، این گونه نظارتها با دقت بیشتری انجام شود.
پوران محمدی - گروه جامعه
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد