غربتی که در عمق چشمان «کلیدر» سوسو می زند

کلیدر، روستایی کهنسال و تاریخی است که به خاطر بی توجهی مسئولان دیگر حال و هوای ایام گذشته را ندارد و در عمق چشمان غربت زده اش هزاران حرف نگفته پنهان است. حرفهایی که قلب این روستای پیر را در سکون و سکوتی عمیق فرو برده است.

این روستا شهرت روزهای جوانی اش را وام دار رمان معروف محمود دولت آبادی است و شاید اگر فریادرسان تاریخ، آستین های همت بالا می زدند امروز کلیدر به خاطر سابقه ای طولانی و دراز دامن؛ میعادگاه توریسم های خارجی و داخلی بود.

غربت از چهره کلیدر می بارد

روزگاری است که این اثر جاودانه و تاریخی رخسار خویش را در خاک خراسان نمایان ساخته و هیچ زمانی به قدر امروز غربت از چهره این روستای بکر نباریده است.

یک پژوهشگر آثار تاریخی گفت: در حال حاضر به دلیل عدم معرفی و تبلیغ مناسب روستای کلیدر و آثار تاریخی آن، کمتر گردشگر و توریستی با این مکان آشنایی دارد و این امر در حالی اتفاق می افتد که متولیان و مسئولان امر می توانستند با تبلیغات گسترده اعلام کنند که این مکان آن قدر معروف است که نویسنده ای مشهور نام این روستا را بر روی کتاب خود گذاشته است.

محمود صولتی با تاکید بر اینکه این روستا از جغرافیای سرزمین خراسان محو شده است، افزود: کلیدر نام کوهی مابین شهرهای سبزوار، نیشابور و قوچان است و محمود دولت آبادی با بهره گیری از این نام، روایت زندگی یک خانواده کرد ایرانی را که به سبزوار خراسان کوچانده شده به تصویر می کشد.

گردشگران خارجی این منطقه را از دست نخواهند داد

وی گفت: این روستا در همه ادوار دارای نقشی تأثیرگذار و سرشناس بوده و طی قرون هفتم و هشتم هجری و در سال هایی که ولایات خراسان و ایران توسط حکام محلی اداره می شد اهمیت این روستا بسیار زیاد بود.

این پژوهشگر آثار تاریخی افزود: کلیدر با آثار تاریخی هزار ساله در گوشه ای از جغرافیای خراسان رها شده و امروز باید میراث فرهنگی و دستگاه های مرتبط نسبت به معرفی جاذبه ها و آثار تاریخی که در دل این روستا جای گرفته اقدام کنند زیرا اعتقاد دارم که اگر تبلیغات مناسبی برای معرفی این بخش صورت گیرد ظرف مدت کوتاهی گردشگران داخلی و خارجی این منطقه را از دست نخواهند داد.

صولتی تاکید کرد: ما هیچ گاه یاد نگرفته ایم که چگونه آثار جذاب و دیدنی و تاریخی خویش را معرفی کنیم، حال آنکه اغلب کشورهای دنیا با داشتن کمترین تمدن و جاذبه های تاریخی؛ داشته ها و میراث باستانی خویش را آنچنان تبلیغ می کنند که انگار نمونه آن در دنیا وجود نداشته و ندارد.

گنبد تاریخی کلیدر؛ معروف‌ترین بنای روستا

وی افزود: گنبد تاریخی کلیدر؛ معروف‌ترین بنای روستا با گنبدی کم ارتفاع از تخته سنگ‌های صاف ساخته شده و این بنا چه در داخل و چه از خارج فاقد تزئینات است.

این پژوهشگر آثار تاریخی گفت: گنبد کلیدر مربوط به حدود قرن هشتم و نهم هجری قمری و دوران حکومت ایلخانیان و تیموریان بوده و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این بنا به شکل یک چهارطاقی ساخته شده که ضلع شرقی با جلوآمدگی به صورت ایوان ورودی درآمده است.

وی افزود: نمای این بنا که از داخل به شکل نیم کاسه است منسوب به «جوشن بیک بیات» و «خانیک السلطان» است و اکنون از ورودی ایوان تنها دیوارهای جانبی باقی مانده و قسمتی از سقف آن نیز فرو ریخته است.

این پژوهشگر آثار تاریخی گفت: بنای خواجه ابوالقاسم متعلق به قرن پنجم، گنبد کلیدر مربوط به قرن هشتم دوره تیموریان و ایلخانیان، سفالینه های تپه قلعه کهنه مربوط به قرن چهارم تا اواخر دوره تیموری، آثار و سفالینه های قلعه حاجی مربوط به دوره صفویه و قاجاریه، بنای امام زاده یحیی(ع) به دوره تیموری، ایلخانی و صفوی، آثار قلعه کمری مربوط به دوره اسلام، آثار رباط شاه عباسی مربوط به دوره صفوی و بنای حمام نادری مربوط به دوره افشاریه از آثار تاریخی روستای کلیدر است.

صولتی از ثبت ملی بنای گنبد کلیدر و قلعه کهنه خبر داد و افزود: بنای گنبد کلیدر از بناهای دوره تیموریان و ایلخانیان و تپه قلعه کهنه متعلق به دوره سلجوقیان و تیموریان است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و اکنون کار ثبت حمام نادری مراحل پایانی را طی می کند.

این پژوهشگر آثار تاریخی گفت: قدمت تپه قلعه کهنه که دارای سفال های متعددی است به قرن هفتم تا یازدهم هجری قمری بازمی گردد. این تپه در قسمت غربی روستای کلیدر در حدود ۲۵ متر از سطح روستا بالاست و در مقابل اثر تاریخی قلعه حاجی نیز که تنها حصاری از آن برجای مانده در شمال این روستا و رو به روی تپه قلعه کهنه قرار دارد و باقیمانده این بنا قلعه‌ای مستحکم با سنگ ‌های بزرگ را به نمایش می گذارد.

وی افزود: این مکان روستایی سرسبز بوده که دارای چشمه های متعدد و یک رودخانه دائمی است که آب کشاورزی مردم از این راه تأمین می شود.

وجود 120 نوع گیاه وحشی و انواع گونه های گیاهی در کوه کلیدر

صولتی افزود: نام این روستا از دو بخش «کلی» به معنای محکم، قوی، کاری و «در» به معنای « قلعه» تشکیل شده است و در این میان کوه کلیدر نیز به لحاظ جانوری و گیاهی دارای تنوع است طوری که مطابق تحقیقات صورت گرفته بیش از 120 نوع گیاه وحشی و انواع گونه های گیاهی در این کوه وجود دارد.

این پژوهشگر آثار تاریخی گفت: درختچه های جنگلی نظیر اُرس، زرشک، نسترن و زالزالک و جاندارانی همچون قوچ و میش آریال، پلنگ، گُراز، کفتار، گربه وحشی، شغال، گرگ، روباه، خرگوش، کبک، تیهو، کوکر، عقاب طلایی، شاهین، مار افعی، جعفری و کبری در کنار آثار تاریخی، زیبایی منطقه کلیدر را دوچندان کرده است.

وی با تاکید بر اینکه این روستا مانند سالهای گذشته شهرت و معروفیتی ندارد، افزود: امروز هم اگر چه بسیاری از افراد نام این روستا را شنیده اند اما همواره به دلیل اطلاع رسانی های محدود کمتر گردشگری به سمت این مکان تاریخی روانه شده است.

میراث فرهنگی در مسیر نگهداری آثار تاریخی روستای کلیدر گام بردارد

دهیار روستای کلیدر نیز با انتقاد از بی توجهی به آثار تاریخی این منطقه گفت: میراث فرهنگی باید در مسیر نگهداری آثار تاریخی روستای کلیدر گام بردارد زیرا این منطقه نیز جزئی از جغرافیا و میراث ارزشمند خراسان رضوی است.

غلامعلی کلیدری افزود: آثار تاریخی متعددی در دل روستای کلیدر قرار دارد اما کسی با این آثار آشنایی ندارد و اغلب گردشگران و مسافران تنها برای تفریح در دامن طبیعت، به این روستای تاریخی سفر می کنند.

ضعف برنامه ریزی در معرفی آثار تاریخی

وی تاکید کرد: ضعف برنامه ریزی و عدم همت لازم برای معرفی این منطقه موجب شده تا علیرغم ثبت ملی دو اثرتاریخی این روستا، کمتر گردشگر و توریستی برای تماشای آثار باستانی به این منطقه سفر کند زیرا حتی تابلویی برای معرفی این آثار در محل نصب نشده است.

دهیار روستای کلیدر گفت: عدم معرفی جاذبه های تاریخی کلیدر در حالی اتفاق می افتد که مسئولان برای حفظ این آثار و جلوگیری از تخریب آنها هیچ گونه اقدامی انجام نمی دهند طوری که اغلب مکان های قرارگیری این آثار به محلی برای ریختن زباله تبدیل شده است.

عضو شورای اسلامی کلیدر نیز در این باره گفت: میراث فرهنگی باید نسبت به حفظ آثار تاریخی این روستا نگاهی دغدغه مند داشته باشد.

عباس کلیدری افزود: این روستا مکانی بکر برای تفریح و تماشای جاذبه های تاریخی است اما متاسفانه به علت عدم معرفی و ضعف در اطلاع رسانی کسی از وجود آثار تاریخی متعدد در این منطقه خبر ندارد.(مهر)