سرکرده داعش در اسرائیل آموزش دیده است

این حمله در حالی صورت گرفت که کمتر از یک‌ماه از برگزاری انتخابات پارلمانی عراق با مشارکت گسترده مردم گذشته بود. در رابطه با بحران آفرینی گروهک تکفیری ـ تروریستی داعش در عراق، با حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه به گفت‌‌وگو نشسته‌ایم. او در این گفت‌وگو تاکید می‌کند که آمریکا اصول دموکراتیک را در منطقه زیرپا گذاشته است.

***

چند هفته‌ای است بحران داعش در خاورمیانه جدی‌تر از قبل شده و این سوال را اهمیتی مضاعف بخشیده است که نخستین گروه‌‌های تروریستی در عراق چگونه شکل گرفتند؟

برای پاسخ به این پرسش به تاریخچه تشکیل این گروه‌ها برگردیم. با سرنگونی رژیم صدام، آمریکا با کمک عناصر فراری حزب بعث و ژنرال‌های وابسته به رژیم صدام درصدد تهدید امنیت و تمامیت ارضی عراق برآمد. شکل‌گیری گروهک تروریستی «التوحید و الجهاد» به رهبری ابومصعب الزرقاوی در سال 2004 میلادی، نخستین حرکت سازمان یافته‌ای بود که نیروهای اشغالگر آمریکا برای ایجاد شکاف میان طوایف موجود در عراق آغاز کردند. ابومصعب الزرقاوی به دلیل اقدامات خودسرانه و خروج از اطاعت ژنرال‌های آمریکایی در سال 2006 از سوی نیروهای آمریکا به قتل رسید و فرد دیگری با نام مستعار «ابوحمزه المهاجر» به عنوان رهبر جنبش توحید و جهاد تعیین شد.

با قتل ابوحمزه المهاجر که یک چهره مرموز در بدنه‌ سازمان‌های بعثی - آمریکایی تلقی می‌شد، فرد دیگری به نام ابوبکر البغدادی که چسبندگی بیشتری با عناصر تروریستی حزب بعث داشت، به رهبری جنبش توحید و جهاد منصوب شد. این جنبش بعدا نام خود را به «دولت اسلامی عراق» تغییر داد؛ اما نفوذ کامل عوامل رژیم صدام، این جنبش را به تلاش برای تقابل میان شیعه و سنی وادار ساخت. رخدادهای یک دهه‌ گذشته‌ عراق و نفوذ دوباره عوامل حزب بعث به بدنه دولت، نیروهای مسلح و دستگاه‌های امنیتی، شرایط امنیتی پیچیده‌ای را در این کشور به‌وجود آورد. از سال 2012 و اندکی پس از آغاز بحران سوریه، جنبش دولت اسلامی عراق نام خود را به دولت اسلامی عراق و شام با نام اختصاری «داعش» تغییر داد و موجودیت خود را اعلام کرد. رهبری داعش به یک چهره تروریستی مرموز به نام ابوبکر البغدادی سپرده شد که حضور این چهره‌ خشن در رأس این سازمان تروریستی گمانه‌زنی‌های زیادی را درخصوص اهداف داعش برانگیخت.

درباره حمایت غرب از تروریست‌های داعش اسنادی وجود دارد، اما باز هم شاهد رفتار دوگانه غربی‌ها بخصوص آمریکا در مقابله با آنها هستیم، به طوری که از یک سو آنها را خطر دانسته و از سوی دیگر و در پشت صحنه و از کانال کشورهای دیگر به آنها کمک نظامی می‌کنند، این دوگانگی رفتار آمریکایی‌ها چگونه قابل تحلیل است؟

طبق اسناد موجود، ابوبکر البغدادی از سال 2009 تا سال 2010 در سرزمین‌های اشغالی، دوره‌های عملیاتی، خرابکاری، جنگ روانی و اطلاعاتی را زیر نظر افسران سازمان سیا و موساد طی کرده که به‌نظر می‌رسد داعش دست‌پرورده‌ رژیم صهیونیستی، آمریکا و برخوردار از کمک مالی برخی کشورهای منطقه بوده است. از همین روی، حرکت اخیر داعش در عراق و پیش از آن در سوریه و تلاش این سازمان تروریستی برای ضربه‌زدن به مقاومت اسلامی لبنان کاملا با اهداف ترسیم‌شده‌ آمریکا و رژیم صهیونیستی همخوانی دارد. تمرکز داعش در بخش‌های ساحلی سوریه مانند طرطوس، رقه و لاذقیه که دارای بافت مذهبی خاصی است، نشان می‌دهد که آمریکا و رژیم صهیونیستی با هدف ایجاد تقابل میان طوایف زیر‌مجموعه‌ اسلامی، داعش را سازماندهی کرده‌اند. حمایت آشکار آمریکا و غرب از گروهک داعش در سوریه و اجتناب آمریکا از قرار دادن داعش در فهرست سازمان‌های تروریستی نشان می‌دهد که غرب و آمریکا از وجود این گروهک تروریستی برای ایجاد شکاف میان طوایف مذهبی عراق و سوریه استفاده می‌کنند.

به نظر شما آمریکا با استفاده ابزاری از گروهک‌های تروریستی همچون داعش چه اهدافی را در منطقه دنبال می‌کند؟

ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری‌المالکی تحت یک سیکل کاملا دموکراتیک در انتخابات اخیر پارلمانی عراق بیشترین کرسی‌های پارلمانی را به‌دست آورد اما آمریکا درصدد تغییر نتایج انتخابات و تشکیل یک دولت دست‌نشانده‌ خارج از اراده‌ اکثریت ملت عراق برآمده است. اظهارات دولتمردان آمریکا پیرامون اوضاع عراق و ارتباط دادن این بحران به دولت نوری المالکی، حکایت از سناریوی جدید آمریکا و هم‌پیمانان آمریکا برای بازگرداندن عراق به قبل از زمان سرنگونی رژیم صدام دارد.

جان کری، وزیر خارجه‌ آمریکا در سفر اخیر خود به عراق با نوری المالکی، هوشیار زیباری (وزیر امور خارجه)، اسامه النجیفی (رئیس پارلمان)، مسعود بارزانی (رئیس اقلیم کردستان) و عمار حکیم (رئیس مجلس اعلای عراق) دیدار و گفت‌وگو کرد. دیدارهایی که تقریبا محور همه‌ آنها تشکیل «دولت وحدت ملی» بود. اگرچه جان کری در این دیدارها به صراحت به موضوع استعفای دولت مالکی اشاره نکرد، اما «دیان فاینشتاین»، رئیس کمیته‌ اطلاعاتی مجلس سنا در خلال یک جلسه‌ استماع کنگره گفت: «اگر به دنبال آشتی (در عراق) هستید، دولت مالکی باید کنار برود. » با این‌که غرب در مقوله دموکراسی حاکمیت اکثریت بر اقلیت را بخشی از معیارها و اصول دموکراتیک می‌داند، اما ظاهرا در عراق بر خلاف این اصول پذیرفته شده‌ جهانی عمل می‌کند!

بنابراین می‌توان گفت که داعش با حمایت آمریکا و با هدف باج‌گیری از دولت و ملت عراق و زمینه‌سازی برای بازگشت مجدد نیروهای آمریکایی به صحنه‌ امنیتی و نظامی عراق به شهرهای مختلف این کشور حمله کرده است و مجموعه رخدادهای اخیر عراق نشان می‌دهد که یک فتنه‌ سازمان‌یافته برای ایجاد تقابل میان شیعه و سنی و در نهایت تجزیه‌ عراق به سه اقلیم مختلف در حال شکل‌گیری است.

از آنجا که طیف‌های مختلف سیاسی عراقی بر تشکیل جلسه پارلمان برای انتخاب نخست‌وزیر جدید اصرار دارند، به نظر شما با توجه به بحران عراق گزینه‌های موجود برای نخست‌وزیری این کشور چه کسانی هستند و آیا آنها می‌توانند به این بحران پایان دهند؟

با توجه به هشداری که آیت‌الله سیستانی از مراجع عظام تقلید در عراق در خصوص ضرورت تشکیل پارلمان برای انتخاب نخست‌وزیر داده است، به نظر می‌رسد طیف‌های سیاسی این کشور بزودی به جمع‌بندی نهایی و توافق کاملی در این خصوص دست خواهند یافت. حمله تروریست‌های داعش به شمال و غرب عراق و همچنین اشغال کرکوک، شرایط بحرانی را بر این کشور تحمیل کرده است و از سوی دیگر فشارهای منطقه‌ای و بین‌المللی علیه دولت قانونی نوری المالکی افزایش یافته است و همان طور که اشاره شد پس از پیروزی ائتلاف دولت قانون به رهبری مالکی در انتخابات پارلمانی، آمریکا، عربستان و قطر خواستار برکناری وی از قدرت شده‌اند که البته این رفتار با اصول دموکراسی منافات دارد، زیرا در همه جای دنیا فراکسیون پیروز در انتخابات، دولت جدید را تشکیل می‌دهد.

نوری المالکی منتخب مردم عراق و بهترین گزینه برای نخست‌وزیری و تشکیل دولت جدید این کشور است. هرچند گزینه‌های دیگری همچون احمد چلبی، عادل عبدالمهدی و ابراهیم الجعفری نیز مطرح هستند اما باتوجه به بحران عراق، مالکی به عنوان شخصیتی توانمند تنها گزینه موجود است که اگر طیف‌های سیاسی عراق بر سر انتخاب وی برای یک دوره دیگر نیز توافق کنند هم در مقابل زیاده‌خواهی‌های آمریکا و عربستان ایستادگی کرده و هم بحران امنیتی عراق سریع‌تر حل خواهد شد.

عبدالله احمدی ‌/‌ جام‌جم