سفر قسطی برای کم درآمدها

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور در گفت‌وگو با جام‌جم، این طرح را اتفاق مثبتی برای خارج کردن گردشگری داخلی از رکود نسبی سال‌های اخیر می‌داند و تاکید می‌کند: با اجرای طرح فروش اقساطی سفر و ارائه تسهیلات مالی به متقاضیان فرصتی فراهم خواهد شد تا توان اقتصادی مردم برای سفر رفتن در طول سال بیشتر شود.

مرتضی رحمانی موحد می‌گوید این طرح، پشتوانه ماه‌ها کار کارشناسی با حضور فعالان حوزه گردشگری و کارشناسان اقتصادی و بیمه‌ای را دارد.

به گفته وی، برای بررسی سازوکارهای اجرایی این طرح که قرار است جوانب آن از سوی شرکت مجری بررسی شود و سازمان میراث فرهنگی به عنوان ناظر برآن نظارت کند، فرصت سه ماهه‌ای در نظر گرفته شده و پس از پایان این مهلت با صدور بیمه نامه اعتباری سفر و فروش اقساطی سفر وارد مرحله اول اجرا خواهد شد.

بر این اساس، اخیرا بین مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور با شرکت بیمه ایران تفاهم‌نامه‌ای منعقد شده تا به این ترتیب مقدمات مرحله اول اجرای این طرح کلید زده شود، اما برخی کارشناسان و فعالان حوزه گردشگری با توجه به سابقه ناموفق این طرح در سال 90 چندان به اجرای آن خوشبین نیستند.

طرحی با سابقه شکست خورده

نگاهی به گذشته نشان می‌دهد این اولین‌بار نیست که حرف از اجرای طرح سفر قسطی به میان می‌آید.

بهمن سال 90 مسئولان سازمان گردشگری وقت کشور از طرح جدید خود برای رونق صنعت گردشگری داخلی پرده‌برداری کردند؛ طرحی با عنوان لیزینگ سفر شامل ارائه یک تا چهار میلیون تومان اعتبار با سود 11‌درصد و بازپرداخت یکساله از سوی یک بانک خصوصی و یک بانک دولتی.

لیزینگ سفر در قالب کارت اعتباری برای انجام سفرهای انفرادی و گروهی صادر می‌شد تا دارندگان این کارت‌ها از طریق دفاتر خدمات مسافرتی و مراکز اقامتی بتوانند از این تسهیلات استفاده کنند. قرار بود این کارت در هتل‌ها، رستوران‌ها و تمام خدمات مرتبط با گردشگری قابل استفاده باشد.

در این میان همراهی و همکاری سازمان‌ها و ادارات دولتی ضمانت اجرای طرح بود، چرا که باید سفر کارت از سوی ادارات و سازمان‌ها، شارژ می‌شد، اما نه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در اجرای طرح از خود جدیتی نشان داد و نه ادارات و سازمان‌ها کارت کارمندان خود را شارژ کردند.

خالی و بدون استفاده ماندن این کارت‌ها بتدریج باعث نارضایتی شهروندان شد. در نهایت کار به جایی رسید که طرح سفر قسطی بلاتکلیف به حال خود رها شد. این موضوع باعث شد بسیاری از فعالان و کارشناسان عرصه گردشگری، لیزینگ سفر را طرح کارشناسی‌شده و موفقی ندانند.

هفت خوان سفر قسطی

روی کاغذ وسوسه‌کننده است، اما در عمل می‌شود حکایت «ولی افتاد مشکل‌ها». این نظر آن دسته از فعالان حوزه گردشگری است که از مخالفان طرح سفر قسطی هستند. البته برای این کارشان هم دلیل محکمی دارند؛ سابقه ناموفق اجرای این طرح در سال 90 باعث شده که چندان دل خوشی از ماجرای سفرهای قسطی نداشته باشند.

ناصر گلدوست، عضو هیات مدیره انجمن خدمات رفاهی و گردشگری در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است اگر قرار باشد این طرح مانند گذشته اجرا شود، توفیقی در آن نخواهد بود چون در عمل آن‌قدر سنگ جلوی پای متقاضیان خواهد افتاد که کسی رغبت استفاده از این طرح را نداشته باشد.

وی با یادآوری گذشته می‌گوید که حرف و حدیث‌ها درباره طرح سفر قسطی در کشور ما سابقه ده ساله دارد و اجرای این طرح در سال 90 که به دلیل مشکلات فراوان آن را بلاتکلیف گذاشت و آن زمان هم برای سفرهای داخلی و هم خارجی مطرح بود، گویای این ادعاست.

گلدوست مهم‌ترین مشکل در این زمینه را هفت‌خوانی می‌داند که افراد متقاضی استفاده از تسهیلات سفر باید آن را از سر بگذرانند. پر کردن انواع فرم‌ها، رفت و آمدهای متعدد و زمانبر به بانک برای فراهم کردن سند و ضامن، اقساط طولانی و...

گلدوست البته به این نکته نیز تاکید می‌کند که فراهم آوردن تسهیلات ویژه برای افزایش توان مردم برای رفتن به سفر در جای خود خوب است، اما به شرطی که مردم برای دریافت این تسهیلات مجبور نباشند کفش آهنی به پا کنند.

تسهیلات سفر با سرمایه محدود

با این حال، مسئولان سازمان گردشگری مصمم هستند امسال یک بار دیگر طرح سفر قسطی را برای رونق گردشگری داخلی به اجرا بگذارند.

نسخه جدید این است: مهم نیست چه شغلی داشته باشید؟ کارمند باشید یا شغل آزاد داشته باشید؟ خانه‌دار باشید یا شاغل؟ مهم آورده شما و خانواده‌تان است که براساس مبلغ آن به شما تسهیلات سفر داده می‌شود البته در این میان وضع اشتغال یا پشتوانه مالی شما از جهت تضمینی که برای بازپرداخت تسهیلات سفر از سوی شما وجود دارد، تعیین‌کننده است.

اگر کارمند باشید ممکن است صرف ارائه گواهی کسر از حقوق به عنوان تضمین بازپرداخت اقساط سفر کافی باشد یا اگر شغل آزاد دارید براساس میزان درآمد ماهانه‌تان یا اگر خانه‌دار هستید با توجه به مبلغ پس‌اندازی که دارید، کارت بیمه‌نامه اعتباری سفرتان شارژ می‌شود.

براساس طرح سفر اقساطی، تفاهم‌نامه‌ای بین شرکت بیمه ایران و بانک عامل منعقد می‌شود، سپس بیمه با توجه به وضع مالی یا اشتغال فرد متقاضی، شما را به بانک معرفی می‌کند تا در این مرحله بانک از شما گواهی کسر از حقوق برای افراد شاغل یا پس‌انداز (به عنوان آورده) برای افراد دارای شغل آزاد یا خانه‌دار را نزد خود نگه دارد و پس از آن شرکت بیمه مقدمات شارژ کارت اعتباری سفر شما را براساس وضع مالی‌تان فراهم می‌کند.

در مرحله بعد مجددا بانک عامل به شما این اجازه را می‌دهد که با معرفی‌نامه‌ای که در اختیارتان می‌گذارد نزد شرکت مجری طرح بروید و از وضع اماکن طرف قرارداد شامل هتل‌ها و مراکز اقامتی، رستوران‌ها، مراکز تفریحی و سیاحتی و ارائه دیگر خدمات مطلع شده و با توجه به میزان شارژ کارت اعتباری‌تان درباره این‌که از کدام یک از مراکز طرف قرارداد و به مدت چند روز و در کدام شهرها استفاده کنید، تصمیم بگیرید.

به طور مثال اگر وضع دارایی شما حدود یک میلیون تومان باشد و کارت اعتباری شما تا پنج میلیون تومان برای استفاده یکساله شارژ شده باشد، این شما هستید که تصمیم می‌گیرید همه اعتبارتان را برای یک سفر خرج کنید یا آن را در طول سال توزیع کنید؟ هتل 5 ستاره بروید یا هتل 3 ستاره؟ اقامت چند روزه داشته باشید؟ و...

به گفته معاون سازمان گردشگری، موضوع بیمه‌نامه اعتباری و فروش اقساطی سفر شامل سه ضلع متشکل از سازمان میراث فرهنگی، شرکت بیمه و شرکت مجری طرح است.

رحمانی موحد توضیح می‌دهد در این طرح سازمان میراث فرهنگی وظیفه نظارتی را بر عهده دارد، شرکت بیمه بانک عامل را انتخاب می‌کند تا براساس وضعیت آورده، تسهیلات سفر را که شامل شارژ اعتبار کارت بیمه‌نامه سفر است در اختیار متقاضیان قرار دهد. شرکت مجری نیز موظف است ظرفیت‌ها و زیرساخت‌ها ازجمله هتل‌ها و مراکز اقامتی، رستوران‌ها و مراکز تفریحی و سیاحتی در شهرهای مختلف را که به دارندگان این کارت خدمات می‌دهند، تعیین و فهرست و چگونگی استفاده از این تسهیلات را براساس میزان اعتبار مالی دارندگان این کارت‌ها در اختیارشان بگذارد.

گردشگری داخلی در اولویت

سفر قسطی در فاز اول قرار است فقط سفرهای داخلی را پوشش دهد. به این ترتیب متقاضیان دریافت اعتبار سفر با مبلغی که در کارت سفرشان شارژ شده، فقط حق دارند شهرهای کشورمان را به عنوان مقصد گردشگری انتخاب کنند.

مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور نیز برای این تصمیم دلایل خود را دارند. معاون سازمان گردشگری تاکید می‌کند که این طرح برای تشویق مردم در مرحله اول به ایران‌گردی و خارج شدن گردشگری داخلی از وضع رکود نسبی سال‌های اخیر به اجرا درمی‌آید.

رحمانی موحد این را هم می‌گوید که شاید در مرحله دوم با تغییرات و برنامه‌های جدیدی که درباره آنها کار مطالعاتی و کارشناسی انجام خواهد شد، بیمه‌نامه اعتباری سفر و قسطی شدن مسافرت شامل سفرهای خارجی نیز شود، اما فعلا در مرحله اول، اولویت با سفرهای داخلی است.

سفر اقساطی و یک ابهام

ارائه تسهیلات سفر برای تشویق مردم به گردشگری اتفاق مثبتی است، اما وقتی قرار باشد پای توان مالی افراد برای بازپرداخت اقساط سفر به میان بیاید، کار کمی پیچیده می‌شود.

پرسش اینجاست افرادی که سطح درآمد ماهانه‌شان به یک میلیون تومان هم نمی‌رسد و از طرفی پرداخت اجاره خانه یا تامین دیگر مخارج و هزینه‌های زندگی مبلغی ته جیب‌شان برای پس‌انداز کردن نمی‌ماند، چطور می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند؟ آیا بیمه‌ها و بانک عامل حاضر به دادن تسهیلات و شارژ کارت اعتباری سفر این افراد خواهند شد؟

پاسخ معاون گردشگری به پرسش جام‌جم دراین باره تامل‌برانگیز است تا جایی که نشان می‌دهد در طرح اقساطی سفر فعلا اقشار دهک پایین نادیده گرفته شده‌اند.

رحمانی موحد معتقد است، هم‌اکنون بیشتر افراد جامعه ازسطح درآمد حدود 800 تا یک میلیون تومان در ماه برخوردارند، پس شرایط شرکت در این طرح را نیز خواهند داشت.

وی از طرفی تاکید می‌کند: این طرح قرار نیست مشکل کل کشور را حل کند. آنچه در نظر ماست و از آن به عنوان سفر ارزان یاد می‌شود، مقوله جداگانه‌ای است که نیازمند گذشت زمان است تا دولت با ارائه تسهیلات دیگری در قالب مرحله دوم اجرای این طرح به اقشار کم‌درآمدتر و گروه‌هایی که نیازمند حمایت‌های مالی ویژه‌ای هستند، وارد عمل شود.

البته معاون گردشگری دراین باره که آیا بانک‌ها برای بازپرداخت اقساط تسهیلات سفر از متقاضیان بهره خواهند گرفت یا نه، پاسخ روشنی نمی‌دهد؛ زیرا معتقد است این مسائل به جزئیات مربوط می‌شود که قرار است در همین فرصت سه ماهه پیش رو درباره آنها تصمیم‌گیری شود.

یک تیر و 2 نشان سفرهای قسطی

طرح سفر قسطی قرار است با یک تیر دو نشان بزند، هم شرایطی پیش پای مردم بگذارد تا بتدریج سفر رفتن در سبد زندگی ایرانی‌ها جای خود را پیدا کند و هم گردشگری داخلی را که به دلیل مشکلات اقتصادی مردم و بالا بودن هزینه سفر در سال‌های اخیر دوره نسبتا راکدی را گذرانده، از این وضع خارج کند.در این میان امیدواریم نحوه همکاری شرکت بیمه و بانک عامل با سازمان گردشگری در طرح بیمه‌نامه اعتباری و فروش اقساطی سفر به گونه‌ای باشد که در مرحله اجرا همه گروه‌های متقاضی بتوانند بدون سنگ‌اندازی‌ها و مانع‌تراشی‌هایی که همواره در طرح‌های اینچنینی پیش پای مردم گذاشته می‌شود، از تسهیلات سفر استفاده کنند.

پوران محمدی - گروه جامعه