ورود محصولات باغی به بازار بورس

به گفته علی پناهی، معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا از این پس و بتدریج 17 محصول باغی در تابلوی این سازمان عرضه می‌شود که سیب و پرتقال جزو میوه‌هایی است که از امسال در تابلوی فرعی این سازمان عرضه خواهد شد.

وی از فراهم بودن شرایط ورود سیب‌زمینی و پیاز به تابلوی بورس خبر می‌دهد و تاکید می‌کند: ورود این محصولات از الزامات ماده 33 قانون بهره‌وری کشاورزی است که بر این اساس باید پیاز اصفهان و سیب زمینی همدان به بورس بیاید.

پناهی در تشریح فواید ورود این محصولات به بازار بورس یادآور می‌شود: با اجرای طرح ورود محصولات کشاورزی و باغی به سازمان بورس، کشاورزان و باغداران سراسر کشور می‌توانند محصولات خود را به طور مستقیم در این بازار عرضه کنند که این امر علاوه بر شفاف‌سازی قیمت‌ها و کاهش اختلاف قیمت فروش و خرید، موجب کوتاه شدن دست دلالان از بازار این محصولات نیز خواهد شد.

پیش از این محصولات کشاورزی نظیر گندم، کلزا، ذرت، کنجاله، نخود، عدس و برنج وارد عرصه رقابت بورس کشور شده و بر اساس طرح سازمان بورس کالای ایران، قرار بود سویای استان گلستان و ذرت استان کرمانشاه نیز سال گذشته وارد این میدان شود. بر اساس این طرح مقرر شد، هر استان با محصولی که تولید آن نسبت به دیگر محصولاتش سرآمد است، در بورس شرکت کند و سپس تجربه خود در زمینه فروش آن محصول در بورس را در اختیار دیگر استان‌ها قرار دهد. گلستان یکی از این استان‌ها بود که به دلیل برخوردار بودن از جایگاه بالای تولید سویا در کشور، از سال گذشته و در طرحی آزمایشی، درصدد برآمد که محصول خود را از طریق بورس به فروش برساند.

این استان با تولید سالانه حدود 120 هزار تن سویا، نخستین و بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در کشور است و هم اکنون 65 درصد سویای تولید شده در کشور، در این استان کشت می‌شود.

با این حال و به گفته علی احسانی، مدیر تالار بورس گلستان، یکی از مشکلات همیشگی کشاورزان استان این است که محصولات آنها فقط در استان فروش می‌رود و تقاضا به استان محدود می‌شود، در حالی که با ورود به بورس و با توجه به این که خرید و فروش در بورس، براساس عرضه و تقاضاست و از کل کشور متقاضی وجود دارد، رقابت برای فروش محصول بیشتر و قیمت‌ها متعادل‌تر است.

البته این طرح آزمایشی در سال اول اجرای خود یعنی سال گذشته، چندان از سوی کشاورزان گلستانی مورد استقبال قرار نگرفت که البته مدیر اداره پنبه و دانه‌های روغنی استان، دلیل اصلی آن را تازه و نو بودن طرح عنوان می‌کند و معتقد است اجرای این طرح به فرهنگ‌سازی و گذشت زمان نیاز دارد.

سهراب سهرابی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: از سوی دیگر سال گذشته به دلیل بالارفتن قیمت دلار و شرایط اقتصادی حاصل از تحریم‌ها، قیمت داخلی سویا نیز افزایش یافت و خریداران زیادی برای آن پیدا شد و بویژه کارخانجات روغن‌کشی استان در رقابت با یکدیگر و سایر رقبا، سویا را کیلویی 1700 تا 1900 تومان از کشاورزان استان خریداری کردند که این معامله در قبال فروش به دولت با قیمت تضمینی کیلویی 780 تومان و همچنین عرضه به بورس، سود بیشتری برای کشاورزان داشت و آنها محصول خود را به این مراکز خرید فروختند، بنابراین دیگر محصولی برای عرضه به بورس وجود نداشت.

وی به خرده‌پا بودن بسیاری از کشاورزان استان اشاره می‌کند و می‌گوید: بیش از 70 درصد اراضی کشاورزی استان، پنج و کمتر از پنج هکتار است که این موضوع، حضور در بورس را با محدودیت‌هایی مواجه می‌کند، زیرا با توجه به مراحل مختلفی که باید برای حضور در بورس طی شود و زمانبر بودن این فرآیند، ورود به این بازار برای کشاورزانی که سطح زیرکشت محدود، با تولید حدود دو تا سه تن دارند، چندان مفهوم پیدا نمی‌کند و به‌صرفه نیست. همانطور که در کشورهایی نظیر انگلیس که بورس محصولات کشاورزی دارد، کشاورزانی با هزار و 2000 هکتار سطح زیرکشت، وارد بورس می‌شوند.

سهرابی ابراز امیدواری کرد که امسال و با نزدیک شدن به فصل برداشت سویا، با اطلاع‌رسانی گسترده از طریق صدا و سیما و ارسال پیامک و برگزاری کلاس‌های آموزشی، کشاورزان برای ورود به بورس کالا ترغیب خواهند شد.

طرحی به نفع کشاورز

مدیر اداره پنبه و دانه‌های روغنی استان گلستان با اشاره به این‌که شفاف‌سازی قیمت‌ها و اطلاع از وجود چنین کالاهایی در بورس، مهم‌ترین مزیت ورود به این بازار و صددرصد به نفع کشاورز است، می‌گوید: اکنون چهار کارخانه روغن‌کشی در گلستان فعال است که سویای استان، یک سوم نیاز آنها را برطرف می‌کند و کشاورزان محصول خود را به این کارخانه‌ها می‌فروشند، اما از آنجا که 40 کارخانه روغن‌کشی در کشور وجود دارد، در صورت حضور کشاورزان در بورس، تمام این 40 کارخانه خریدار محصول آنها می‌شود که این به نفع کشاورز است، زیرا اولا رقابت بیشتر شده و قیمت افزایش می‌یابد و ثانیا امکان تبانی چهار کارخانه استان برای قیمت‌گذاری یکسان و دلخواه، عملا از بین می‌رود.

سهرابی با بیان این‌که امسال نیز به طور جد پیگیر حضور سویاکاران استان در بورس هستیم و شرایط نیز نسبت به سال گذشته تغییر کرده و مناسب حضور در بورس است، می‌افزاید: امسال قیمت خرید تضمینی دولت به کیلویی 1700 تومان افزایش پیدا کرده که این قیمت تقریبا معادل قیمت جهانی سویا است، بنابراین برای کشاورز فرقی نمی‌کند که محصول خود را به دولت بفروشد، به طور توافقی عرضه کند و یا در بورس شرکت کند.

وی با اشاره به آماده‌سازی شرایط سویاکاران برای حضور در بورس امسال خاطرنشان می‌کند: مراکز خرید بورس از هم‌اکنون آماده و انبارهای استاندارد بورس کالا نیز شناسایی و تجهیزات موردنیاز از جمله اینترنت در آنها نصب و جانمایی شده است و مشکل خاص دیگری در این زمینه وجود ندارد. ضمن این‌که اصراری هم نداریم که تمام کشاورزان محصول خود را صددرصد از طریق بورس به فروش برسانند، زیرا در نگاه ما، بورس محلی برای تنظیم بازار و شفاف‌سازی قیمت محصولات است و با حضور بخشی از محصول سویا در این بازار نیز به هدف خود یعنی ایجاد تعادل در قیمت‌ها خواهیم رسید.

با گذشت زمان به نتیجه می‌رسیم

علی موسی‌خانی، کارشناس دانه‌های روغنی در این استان نیز معتقد است: حضور کشاورزان در بازار بورس علاوه بر مزیت‌هایی که برای کشاورزان دارد، از جمله کوتاه شدن دست دلالان و افزایش قیمت فروش، باری را نیز از روی دوش دولت برمی‌دارد، زیرا دیگر نیازی نیست که وارد عرصه خرید شده، محصول کشاورزان را با قیمت تضمینی خریداری و وقت خود را در این زمینه صرف کند.

وی در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: برخی از طرح‌ها به مرور زمان و طی چند سال به نتیجه می‌رسد که بحث ورود محصولات کشاورزی به بورس نیز از این دست است که هم‌اکنون جرقه آن زده شده و به آینده آن بسیار امیدوار هستیم.

به گفته وی جهاد کشاورزی استان امسال نیز همچون سال گذشته درصدد اجرای این طرح است و اکنون در حال اطلاع‌رسانی و رایزنی با کشاورزانی است که دارای اراضی وسیع و انبار هستند تا برای حضور در بورس کمترین مشکل و بیشترین سود را داشته باشند.

فاطمه مرادزاده / گروه ایران