انتخابات ترکیه؛ فرصت و تهدید همزمان برای اردوغان

درست است که ترکیه در دوران اردوغان و صدرنشینی سیاسی حزب اسلامگرای عدالت و توسعه، به اذعان بسیاری از ناظران رونق و شکوفایی اقتصادی قابل ملاحظه ای را شاهد بوده است، این نیز صحیح است که به مدد همین توفیق ها، عدالت و توسعه توانسته است پایگاه نسبتا مطمئنی را برای خود در افکار عمومی بخش عمده ای از جامعه ترکیه دست و پا کند، اما در شاخص های توسعه سیاسی با تهدیدهایی روبرو است که گفته می شود پاشنه های آشیل جدی برای نخست وزیر خیز برداشته به سوی ریاست جمهوری و هم حزبی هایش است.

مردم ترکیه فردا یکشنبه 10 اوت/19 مرداد، به پای صندوق‌های رأی می‌روند تا برای اولین بار، رئیس جمهور خود را مستقیما با آراء خود انتخاب کنند.

به گزارش خبرگزاری فارس، نزدیک به 53 میلیون نفر می‌توانند در این انتخابات که می‌تواند آغاز تاریخی جدید در صحنه سیاسی ترکیه باشد، شرکت کنند.

برای پیروزی در انتخابات دهم اوت (19 مرداد) یک نامزد باید اکثریت مطلق آرا یعنی بیش از پنجاه درصد آراء را کسب کند. اگر هیچ نامزدی موفق نشود، دور دوم انتخابات دو هفته بعد در 24 اوت میان دو نامزد با بالاترین آراء برگزار می‌شود. دوران ریاست جمهوری ترکیه پنج ساله است.

انتخابات در ساعت هشت صبح به وقت محلی (ساعت پنج به وقت گرینویچ) آغاز شده و در ساعت 17 به وقت محلی (ساعت 14 به وقت گرینویچ) به پایان می‌رسد.

از نظر بسیاری، نتیجه انتخابات که شاهد رقابت سه نامزد، یعنی «رجب طیب اردوغان» نخست‌وزیر فعلی، «اکمل‌الدین احسان اوغلو» نماینده معارضان و «صلاح الدین دیمرتاش» رئیس حزب «صلح و دموکراسی» نماینده کردهای ترکیه است، از پیش روشن است و اردوغان پیروز این انتخابات است، اما نباید چند احتمال تعیین کننده در روند سیاسی این کشور و اتفاقات محتمل پیش بینی نشده دراین باره را نادیده گرفت.

جرقه های طرح تخلف

همانطور که خیلی ها نتیجه انتخابات را از پیش روشن می بینند، بسیاری نیز این انتخابات را نابرابر می‌دانند. کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خواه خلق، پیش از این در مصاحبه‌ای با روزنامه الاخبار لبنان اعلام کرده بود که رسانه‌های مستقل جایشان در فضای انتخاباتی خالی است و حتی رجب طیب اردوغان از اموال دولتی و مالیات‌های مردمی برای تبلیغات انتخاباتی خود استفاده می‌کند.

«عباس اصلان» تحلیلگر سیاسی ترکیه‌ای نیز به الاخبار می‌گوید: اردوغان همه امکانات کشورش را از هواپیما و بالگرد گرفته تا دستگاه‌های امنیتی و نظامی را به خدمت گرفته است. بر رسانه‌ها نیز تقریبا سلطه کامل دارد، از جمله تلویزیون رسمی که دیگر سخنگوی وی شده است.

گفته می‌شود اردوغان علاوه بر اینها، از حمایت جمعیت‌ها و انجمن‌های دینی و اسلامی نیز برخوردار است. البته جز جماعت‌هایی که مورد حمایت جماعت فتح الله گولن، هستند؛ کسی که در ماه‌های اخیر بشدت با اردوغان اختلاف پیدا کرده است.

جمعیت تاجران و صنعتگران مستقل (موسیاد) که پیش از این نیز بر اساس گرایش‌های دینی برای رقابت با جمعیت تاجران و صنعتگران ترکیه (توسیاد) شکل گرفته است، از اردوغان حمایت می‌کند.

علاوه بر این، اردوغان اخیرا پس توافق با کردها، حمایت حزب «کارگران کردستان» را نیز به نظر می‌رسد تا حدی به دست آورده است.

درست است که این ائتلاف های آشکار و پنهان، برگ برنده ای برای پیروزی رجب طیب اردوغان این بار در قامت رییس جمهور ترکیه به شمار می رود، اما با توجه به طرح مسائلی همچون استفاده نخست وزیر عدالت و توسعه ای از ابزارهای دولتی و عمومی برای ائتلاف سازی و محکم کردن امکان پیروزی خود در انتخابات، همین موضوع می تواند زمینه مخالفت معارضان اردوغان و توجیه اتهام علیه وی را نیز فراهم کند، امری که نمونه هایی از آن در جریان فساد گسترده مالی چند ماه پیش مسئولان ترک، متوجه اردوغان و رفقای سیاسی او شد و اعتراض های خیابانی هم پیش از آن در ماجرای تخریب پارک گزی، عرصه را بر آنان تنگ کرد.

به هر ترتیب اردوغان 60 ساله، رئیس حزب عدالت و توسعه، حزب حاکم و نخست‌وزیر فعلی ترکیه، با اکمل الدین احسان اوغلو 71 ساله که نامزد توافقی احزاب معارض ترکیه است و با صلاح الدین دیمرتاش 41 ساله که نامزد کردها و حزب «صلح و دموکراسی» است، رقابت می‌کند.

تلاش اردوغان برای تبدیل نظام پارلمانی به جمهوری

اردوغان که از سال 2003 قدرت سیاسی را در ترکیه در دست دارد، اعلام کرده که قصد دارد نظام پارلمانی را به نظام ریاست جمهور تبدیل کند؛ در مقابل، احسان اوغلو نشان داده قصدی برای گسترش اختیارات رئیس جمهوری ندارد.

در واقع، اردوغان با این اقدام قصد دارد پس از پایان دوران نخست وزیری همراه با اختیارات فراوانش، قدرت سابق خود را این بار در سمتی حفظ کند که تا پیش از این به نسبت پست نخست وزیر، مقامی تشریفاتی به شمار می رفت.

احسان اوغلو رقیب جدی اردوغان

از سوی دیگر، احسان اوغلو نماینده 10 حزب معارض ترکیه نیز فاصله زیادی از حیث محبوبیت با رجب طیب اردوغان ندارد و وزن او در انتخابات محلی اخیر در مقابل اردوغان و دمرتاش روشن شد. در انتخابات محلی ترکیه که 30 مارس گذشته برگزار شد، در میان بی فروغی نماینده کردها، حزب اردوغان (عدالت و توسعه) 45.6 درصد آراء، و معارضان 44.2 درصد را به دست آوردند.

کارشناسان معتقدند، در سایه رقابتی که میان اردوغان و احسان‌اوغلو وجود دارد، کردها بیش از 5 تا 6 درصد آراء را به دمرتاش نمی‌دهند. بنابراین رقابت منحصر به اردوغان و احسان‌اوغلو است ؛ احسان‌اوغلویی که اردوغان او را هدف انتقادهای خود قرار گرفته و او را متولد قاهره می‌داند حال آنکه همه می‌دانند که مصطفی کمال آتاتورک نیز زاده شهر سلونیک یونان بود.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که بیش از 57 درصد علوی‌ها رأی خود را به رقیب اردوغان یعنی احسان‌اوغلو خواهند داد و احتمال می‌رود هر چه به ساعت آغاز انتخابات نزدیک‌تر می‌شویم این درصد بیشتر بشود.

احتمال کشیده شدن انتخابات به دور دوم

هر چند بسیاری از رسانه‌ها و کارشناسان اعلام کرده‌اند، که نتیجه از پیش معلوم است و اردوغان رأی می‌آورد، اما رسیدن اردوغان به کاخ «شنقایا» اینقدر هم تضمین‌شده نیست و این احتمال وجود دارد که کار به دور دوم کشیده شود.

به هر حال نوع سیاست داخلی اردوغان و سیاست خارجی او طرفداران و بخصوص مخالفانی دست و پا کرده است که حتی ممکن است تجمع مخالفان سیاست خارجی او را به خیابان بکشاند و حتی علیه برخی سیاستهای داخلی او از جمله محدود کردن آزادی‌ها مانند بستن سایت‌های مختلف اعتراضاتی بشود اما در هر صورت باید منتظر شد تا روز یکشنبه مردم آیا به اردوغان رأی می‌دهند؟ کسی که با حزب خود وضعیت اقتصادی ترکیه را بهبود بخشید و نگاه اصلی او و حزبش به انتخابات زودهنگام پارلمانی است که اردوغان با تکیه بر اکثریت بودن حزبش در آن، چشم به اصلاح نظام پارلمانی و تبدیل آن به ریاست جمهوری دارد. (خبرگزاری ها)