نگاهی به برترین آثار عروسکی تلویزیونی جهان

المو

المو همزمان با فراگیر شدن تلویزیون‌های رنگی (دهه 60) تاکنون برنامه اجرا می‌کند، بیل وِیر(Bill Weir) در مقدمه گزارش شبکه ‌ای.بی.‌سی می‌گوید: او به میلیون‌ها کودک برای یادگیری حروف الفبا، شکل‌ها، رنگ‌ها، شریک شدن در بازی، دوست پیدا کردن و شعر خواندن، حتی در مورد استفاده از دستشویی، کمک کرده است، اما احتمالا هیچ بچه‌ای نمی‌تواند اسم واقعی او را بگوید و شاید تعداد کمی از والدین او را بشناسند، دلیلش این است که استعدادش در قالب شخصیتی به نام المو ظاهر شده است.

از ویژگی‌های دیگر المو که در این گزارش به آن اشاره شده، طبیعت ساده و مثبت شخصیت اوست. او دوست دارد کودک و بزرگسال را در آغوش بگیرد، چون احساس خوبی به او می‌دهد، و در هر ملاقاتی سعی می‌کند تک‌تک بچه‌ها را بغل کند و ببوسد. عروسکی که با صورتش می‌تواند انواع احساسات را ابراز کند، اما چه کسی این عروسک را به حرکت در‌می‌آورد؟

المو از سری عروسک‌های دستکشی محسوب می‌شود که عروسک‌گردان، عروسک نمایش را مانند دستکش به دست کرده و با آن شروع به کار می‌کند.

کوین کلش (Kevin Clash) استاد جان‌بخشی به این عروسک محبوب خانواده‌هاست. مرد میانسال سیاهپوستی که خود از کودکی آغاز به ساخت عروسک و عروسک‌گردانی کرده و تاکنون 80 عروسک ساخته و به تائید خودش هنوز در قلبش کودک است و از بازی با عروسک لذت فراوان می‌برد.

کوین کلش اشاره می‌کند که این عروسک در طرح اولیه کمی متفاوت بوده و در ابتدا با صدای دیگری اجرا می‌شده، که به قدر کافی جذاب نبوده و احتمالا با آن شکل و صدا امیدی به آینده المو نبوده، اما او با صدای جدید، المو را نجات داده است. هم‌اکنون این عروسک، یک برنامه 15 دقیقه‌ای به نام دنیای المو (Elmo’s World)را در برنامه خیابان سسمی (Sesame Street) به خود اختصاص داده است.

کرمیت قورباغه

جیم هنسن از دو توپ پینگ‌پنگ برای ساختن چشمان قورباغه‌ای و یک کت سبز دور انداخته شده برای لباس کرمیت استفاده کرد. در سال ۱۹۶۹ کرمیت در تلویزیون ظاهر شد و تاکنون در برنامه‌های مختلف تلویزیونی ازجمله نمایش احمقانه، خیابان سیسمی و همچنین یک فیلم و دو ترانه موسیقی ظاهر شده است.

اندی پندی

اندی پندی عروسکی که در سبد پیک‌نیک زندگی می‌کند، ستاره برنامه‌های کودک انگلیس در دهه 50 بود. شخصیت مقابل اندی یک خرس عروسکی به نام «تدی» بود و عروسک زشت «لوبی لو» تنها زمانی ظاهر می‌شد که این دو در برنامه نبودند. در سال ۲۰۰۲ این شخصیت همراه چند شخصیت دیگر بار دیگر به برنامه‌های کودک بازگشتند.

هودی دودی

برنامه هودی دودی با مجریگری بوفالو باب اسمیت به‌عنوان یکی از پیشگامان برنامه‌های کودک جهان در تلویزیون شناخته شده است. این برنامه پنج روز در هفته به صورت رنگی با بیش از هزار قسمت دنباله‌دار از سال ۱۹۴۷ تا ۱۹۶۰ روی تلویزیون ظاهر شد. هودی یک عروسک چشم آبی با موهای قرمز است که ۴۷ خال روی صورتش دارد. این عروسک اکنون در موزه ملی تاریخ آمریکا نگهداری می‌شود.

کوکلا، فرن و اولی

کوکلا، فرن و اولی برنامه کودکی بود که اولین بار سال ۱۹۴۷ از تلویزیون پخش شد. این برنامه با سه شخصیت؛ «کوکلا» رهبر گروه که چهره دلقک مانندی دارد، اما دلقک نیست، «اولی» یک اژدهای چابک با یک دندان و «فرن» که تلاش داشت این دو عروسک را در مسیر درست هدایت کند، پخش می‌شد. در طول سال‌های پخش این مجموعه چند عروسک دیگر هم به آن اضافه شد و با این‌که این برنامه برای کودکان ساخته شده بود، بسرعت در بین بزرگسالان طرفداران زیادی پیدا کرد.

چارلی مک‌کارتی

ادگار برگن که دهه 10 یک نوجوان به شمار می‌رفت، آدمک چوبی را خرید و نامش را چارلی گذاشت، از آن زمان تا لحظه مرگ برگن در سال ۱۹۷۸ این دو از هم جدا نشدند. این عروسک چوبی که برگن عروسک‌پردازی‌اش را به عهده داشت، ابتدا در رادیو محبوب شد و پس از موفقیت این برنامه، ادگار و چارلی از سال ۱۹۳۶ تا ۱۹۵۰ در تلویزیون برنامه اجرا کردند.

ادگار در رادیو، تلویزیون و حتی سینما توانست مخاطبان بسیاری را جذب کند و سال ۱۹۳۸ جایزه اسکار افتخاری را که یک تندیس چوبی بود برای خلق شخصیت چارلی دریافت کرد.

افسانه 3 برادر

افسانه سه برادر با عنوان اصلی نمایش عروسکی عاشقانه سه پادشاهی مجموعه تلویزیونی عروسکی ژاپنی است که در ۶۸ قسمت ۴۵ دقیقه‌ای و براساس داستان معروف چینی عاشقانه سه پادشاهی که بر پایه رویدادهای سال‌های پایانی سلسله هان و پیش از آغاز دوره سه امپراتوری شو، وی و وو است، ساخته شده و از دوم اکتبر ۱۹۸۲ تا ۲۴ مارس ۱۹۸۴ هر شنبه در تلویزیون ژاپن پخش شده‌ است. در ایران نیز این سریال در دهه ۶۰ با نام افسانه سه برادر از شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده ‌است.

ماپت شو

جیم هنسن با خلق ماپت‌ها و تولید برنامه ماپت شو حرکتی انقلابی در عرصه هنر عروسکی ایجاد کرد. ماپت (Muppet) از ترکیب دو کلمه پاپت (Puppet)‌ و ماریونت (Marionette) عروسک‌های تئاتری تشکیل شده است. (در ایران استاد جواد ذوالفقاری ماپت را مروسک نامگذاری کرده‌ است) ماپت‌ها عروسک‌هایی هستند که انعطاف زیاد، قابلیت حرکتی فراوان و چهره‌هایی زنده‌ای دارند و به همین دلیل حرکاتشان بیشتر به حرکات انسانی شبیه است و می‌توانند حس بیشتری را به مخاطب القا کنند. این عروسک‌ها بیشتر از ابر یا فوم‌‌های نرم ساخته می‌شوند و برای حرکت دادنشان بیشتر از تکنیک دستکشی میله‌ای استفاده می‌کنند. پس از این‌که هنسن این شیوه نوین را در طراحی و ساخت عروسک به وجود آورد و این عروسک‌ها در برنامه تلویزیونی ماپت شو اقبال عمومی زیادی به دست آوردند، این روش عروسک‌سازی بخصوص در سینما و برنامه‌های تلویزیونی یکی از اساسی‌ترین شیوه‌های ساخت عروسک و تولید برنامه شد.

سال 1976 نخستین برنامه ماپت شو توسط هنسن و گروهش به سفارش یک شرکت انگلیسی و به صورت مجموعه دنباله‌داری طراحی و ساخته شد و تا سال 1981 ادامه یافت. این برنامه نه‌تنها کودکان را شیفته خود کرده، بلکه توانسته بود بزرگ‌ترها را هم تحت تاثیر خود قرار دهد. ماپت‌ها موفق شدند نظر بسیاری از بزرگان دنیای موسیقی، تئاتر و سینما را به خود جلب کنند. محبوبیت بسیاری که ماپت‌ها به دست آورده بودند، جیم هنسن را بر آن داشت که اولین فیلم سینمایی با عنوان فیلمی از ماپت ها را سال 1979 تولید کند. داستان این فیلم ماجرای سفر هیجان‌انگیز کرمیت قورباغه به هالیوود برای آغاز زندگی خود به‌عنوان یک ستاره است. این فیلم سرآغاز فصل جدیدی از تولیدات سینمایی کمپانی جیم هنسن است که حتی بعد از مرگ وی تا امروز ادامه یافته است.

چوپ بره

«چوپ» یک بره شیرین است که توسط شاری لوئیس کمدین و عروسک‌پرداز خلق شد، دهه 60 در تلویزیون ظاهر شد و سال ۱۹۹۲ لوئیس توانست پنج جایزه امی را برای برنامه کودکش که از شبکه پی.‌بی‌.اس پخش می‌شد، دریافت کند. سال ۱۹۹۸ شاری فوت کرد، اما دختر او همچنان این عروسک را زنده نگه داشته است.

توپو گیگیو

توپو گیگیو یک موش با گوش‌های دراز است که ماریا پرگو آن را ساخت و در دهه 60 محبوب‌ترین شخصیت تلویزیونی کودکان ایتالیا بود. علاوه بر محبوبیت فوق‌العاده این موش گوش دراز در کشور خودش، با حضور در نمایش «اد سالیوان» در سال ۱۹۶۳ توانست در سراسر جهان معروف شود. توپو گیگیو که مخلوطی از فرهنگ روزمره ایتالیایی است، هنوز هم به طور منظم در جشنواره‌های ایتالیایی حضور دارد. (سجاد قهران/ ضمیمه قاب کوچک)